مرکز مطالعات کلید مدیریت شهری

الهام فخاری _ عضو شورای شهر تهران

امروزه اداره کردن روستا، شهر یا ابرشهر کاری صرفا اجرایی، عمرانی یا خدماتی نیست. هرگونه دستکاری کالبدی یا روندی در روستا، شهر یا ابرشهری چون تهران به زنجیره‌ای از پیامدهای خرد و کلان می‌انجامد که گاهی درست در برابر هدف نخستین یا کنش آغازین است. مدیریت شهری همواره با کاوش، سنجش، پردازش، و سگالش(تفکر) باید امور گوناگون در شهر در زمینه‌های متفاوت را به پیش ببرد، چالش‌ها و دشواری‌هایی را باتوجه به فشردگی جمعیت، اقتصاد شهری، و پیچیدگی‌های اجتماعی در بستر محیطی و زیستی شهر و پیرامون آن پیش‌بینی و چاره‌جویی کند، روندهای جاری در شهر را با آگاهی و دقت به پیش ببرد و برای آینده شهر و شهروندان چشم‌انداز درست و بجا و برپایه سنجش‌های دقیق پی‌ریزی کند. با این وصف مدیریت شهری را می‌توان مدیریت برپایه پژوهش انکار کرد و از سویی سخن از بایستگی پایش مداوم پژوهش‌های شهری-روستایی و چگونگی به‌کارگیری یافته‌ها و تحلیل‌ها به میان آورد. خوشبختانه شهرداری تهران ازجمله نهادهای شهری پیشرو در زمینه برپایی و پیشبرد پژوهش‌های شهری بوده و مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران می‌تواند کارکرد کلیدی و راهبردی برای مدیریت شهری داشته باشد. مسئله‌های شهری بخش چشمگیری از موضوع‌های پژوهشی را دربرمی‌گیرند و از سویی همواره آینده ابرشهر تهران زمینه پژوهش‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سازه‌ای بوده‌است. شرایط و چگونگی اداره کردن تهران با توجه به فشردگی نزدیک به 20درصد از جمعیت کشور در استان تهران و همچنین اثر این پایتخت سیاسی- اقتصادی-فرهنگی- آموزشی بر روند اداره کردن شهرها و کلانشهرهای کشور و همچنین منطقه خاورمیانه، گویای اهمیت ویژه رویکرد و چگونگی مدیریت شهری در تهران و البته نقش برجسته مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران برای آینده تهران و ایران است. درباره مرکز و پژوهش‌های این مرکز لازم است به روشنی بیان شود بایسته‌هایی همچون کانونمندی بر مسئله‌های شهری در حیطه وظایف و اختیارات شهرداری تهران، هم‌راستایی روند پژوهش‌ها برای کاراتر و دقیق‌تر شدن سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های شوراها به‌ویژه شورای شهر تهران، و توجه به چگونگی کاربست یافته‌های پژوهشی در روندهای اجرایی در این مرکز باید همواره مورد توجه قرار بگیرند.

امروزه با اینکه در ایران هنوز قانون مدیریت یکپارچه شهرها به نتیجه نرسیده است ولی افزایش شمار دانش‌آموختگان سطح‌های تکمیلی دانشگاهی از رشته‌های گوناگون و گسترش زمینه‌های کار در ابرکلانشهری چون تهران، گوناگونی موضوع‌های پژوهش‌های مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی را بیشتر کرده‌است. با سیاستگذاری علمی در این مرکز امید است محورهای نویی مانند حق به شهر و شهروندی نوین، هوشمندسازی، هنر، سلامت روان و نوآوری‌های اجتماعی پررنگ‌تر از گذشته در پژوهش‌ها جریان ‌یابند و پژوهش‌ها با کاستن از دوره‌های زمانی طولانی، دقیق‌تر و چابک‌تر تنظیم و به‌کاربرده شوند.