نجات استارتاپی از سیل و زلزله

اشکان خسروپور ـ روزنامه‌نگار

تحریم‌های یکجانبه آمریکا غیر از بخش‌هایی که همه با آن آشنا هستند حتی امدادرسانی در بلایای طبیعی در کشور را تحت‌تأثیر جدی قرار داده است و مقام‌های دولت ترامپ مانع از رسیدن کمک‌های بشردوستانه و دارو به کشور می‌شوند. همین چند‌ماه پیش که سیل جان مردم را گرفت و زندگی‌شان را به یغما برد، هرچند بعضی کشورها کمک‌های بشردوستانه‌ای به کشور فرستادند اما هیچ پولی از منابع خارجی به هلال‌احمر ایران نرسید. از طرفی، بخشی از کمک‌های رسیده نیز با روش درستی توزیع نشد و آنطور که مسئولان دولتی نیز شهادت دادند، به‌نظر نمی‌رسید پخش شدن آنچه مردم حادثه‌دیده نیاز داشتند، با شیوه درست، شفاف و به‌سامانی صورت گرفته باشد. حالا و چند‌ماه بعد از سیل بزرگ، چند عضو اکوسیستم استارتاپی ایران راه‌حل‌های جدیدی را پی گرفته‌اند که می‌تواند به جای ماهی دادن، ماهیگیری یاد مردم بدهد و البته، راهی جدید برای رساندن کمک به کشور باز کند که توسط آمریکا یا به واسطه هر تحریمی قابل بسته شدن نیست، در لحظه کمک را می‌رساند و بودجه‌بندی را همان‌قدر که واقعا به آن نیاز است، تعیین می‌کند. ضمن اینکه امکان بررسی اینکه هر کمک دقیقا برای خرید و توزیع چه موردی مصرف شده و اینکه آیا وسیله خریداری شده به‌دست صاحبش رسیده یا نه، ‌از طریق پلتفرم‌های همین گروه قابل‌بررسی است.






دریافت کمک جهانی با بیت‌کوین
گروهی از فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران اخیرا سامانه‌ای راه‌اندازی کرده‌اند تا بتوان از طریق آن کمک‌های مالی جهانی برای کمک به سوانح طبیعی ایران را بی‌دردسر دریافت کرد. هرچند آمریکا مدعی شده که تحریم‌هایش شامل مسائل بشردوستانه نمی‌شود اما به‌دلیل بسته بودن راه‌های ارتباطی مالی با ایران، عملا هیچ کمک نقدی‌ای به‌دست ایران نمی‌رسد. این گروه حالا با بهره‌گیری از درگاه پرداخت مبتنی بر رمزارزهای مجازی (فعلا بیت‌کوین، اتریوم و لایت‌کوین)‌ کمک‌های مالی را دریافت کرده و آن را بعد از تبدیل به ریال ایران در اختیار هلال‌احمر می‌گذارند. حامد صالحی، مدیر کمپین Iran rescue bit درباره‌ اینکه سیستم‌شان چطور کار می‌کند، ‌به همشهری می‌گوید: «اقلام مورد‌نیاز به بخش‌های مختلفی از جمله آب و خوراک، ‌چادر و... بخش‌بندی شده و ارزش هرکدام نیز براساس قیمت رمزارز انتخابی به‌طور حدودی مشخص شده است. هرکسی می‌تواند با رفتن به بخش «نیکوکاری» سایت، مقدار مشخصی پول را پرداخت کند». این کمپین یک‌ماه طول خواهد کشید و بعد از آن، هر مقدار پولی که جمع شده باشد، به ریال ایران تبدیل شده و در اختیار هلال‌احمر قرار می‌گیرد. او در این‌باره می‌گوید: «با چند سامانه تبدیل ‌پول صحبت کرده‌ایم و قرار است بابت تبدیل رمزارز به ریال کارمزد دریافت نکنند و در کار خیر سهیم باشند. در ضمن، اگر میزان نوسان ارز در طول این مدت خیلی زیاد شود که روی پول پرداختی به ریال تأثیر جدی بگذارد، بین صرافی‌هایی که قرار است در این امر فعالیت کنند، مزایده برگزار می‌کنیم تا رمزارز به بهترین پیشنهاد فروخته شود. با این حساب، تأثیر نوسان قیمت تا حد زیادی شکسته می‌شود». در نهایت، اینکه گزارشی از سوی هلال‌احمر به این کمپین داده می‌شود تا مشخص شود میزان هزینه پرداخت شده دقیقا برای چه موضوعی مصرف شده و به‌دست روستاییان رسیده است یا نه. هرچند استفاده از رمزارزهای مجازی برای همه مردم دنیا، چه داخل ایران باشند یا خارج امکان‌پذیر است اما انتظار می‌رود بخش مهمی از افرادی که به این پویش کمک می‌کنند، از خارج ایران باشد. برگزارکنندگان پویش می‌گویند، هرچند این سیستم فعلا برای یک‌ماه فعال شده اما می‌تواند در قالب‌های مختلف دیگر، برای کمک‌های بشردوستانه به ایران ادامه داشته باشد.


اشتغال‌زایی دوباره برای سیل‌زده‌ها
«سیل کارآفرینی» کمپین دیگری است که تلاش دارد از داخل ایران شرایط را برای شرایط بحران، به‌خصوص برای سیل‌زده‌ها فراهم کند. در این شیوه، کسب‌وکارهای بزرگی که زمانی استارتاپ بوده‌اند یا استارتاپ‌های فعال و با اندازه نسبتا بزرگ داوطلب شده‌اند که بخشی از درآمدشان را به راه‌اندازی دوباره کسب‌وکارهای آسیب دیده مردم اختصاص دهند. به جز این، مردم نیز می‌توانند به صاحبان کسب‌و‌کارها در مناطق سیل‌زده کمک کنند تا آنها بتوانند با خرید دوباره تجهیزات و وسایل، کارشان را از سر بگیرند. حمیده حبیبی که از طریق سامانه جمع‌سپاری رانگو این کمک‌ها را جمع‌آوری کرده، به همشهری می‌گوید: «بعد از حادثه به منطقه پلدختر رفتیم و آماری از کسب‌وکارهای ساده مثل کافی‌نت، سوپرمارکت، خیاطی و... تهیه کردیم. این کسب‌وکارها به‌خاطر سیل عملا امکان فعالیت نداشتند و سرمایه‌ای نیز در اختیارشان نبود که بتوانند دوباره وسایل لازم برای آغاز کار را خریداری کنند. از طرفی، کار به جز درآمدزایی در افزایش اعتمادبه‌نفس و کاهش افسردگی این افراد مؤثر است و می‌تواند وضع‌شان را بهتر کند. به همین دلیل، تصمیم گرفتیم از طریق جمع‌سپاری مالی، کمک لازم برای ساخت دوباره این کسب‌وکارهای محلی را ایجاد کنیم. میزان پولی که هر کسب و کار برای راه‌اندازی نیاز دارد، ‌قبلا برآورد شده و هرکس که از طریق این سیستم به کسب‌وکارها کمک کرده، می‌تواند از لحظه پرداخت پول تا زمانی که مبلغ به‌دست سیل‌زده‌ها برسد، وضعیت تراکنش را رصد کند». استفاده از سیستم‌های جمع‌سپاری پیش‌تر هم در ایران وجود داشته اما این‌بار، مردم عادی و کسب‌وکارها همزمان وارد گود شده‌اند. ضمن اینکه به جای جذب کمک‌های معمول، پول‌های به‌دست آمده به‌طور مشخص برای شروع دوباره کسب‌وکارها مصرف می‌شود. حمیده‌ حبیبی دراین‌باره می‌گوید: «یکی از ایده‌های مطرح شده این بود که افراد بتوانند در پلتفرم‌های استارتاپی مشغول به‌کار شده و شغل جدیدی داشته باشند. رانندگی در تاکسی‌های اینترنتی، کار به‌عنوان پشتیبان در سامانه‌های آنلاین خرید و... از کارهایی بود که پیشنهاد شده بود. با وجود این، چنین طرحی پذیرفته نشد. چون مردم در چنین شرایطی توانایی و زمان لازم برای پرداختن به یک کسب و کار تازه را ندارند و این ریسک، ‌برایشان می‌تواند بسیار گران تمام شود. دست‌کم در آغاز راه، ترجیح می‌دهند کاری را ادامه بدهند که از قبل درباره‌اش اطلاع دارند و در شرایط بحرانی، با یک چالش جدید روبه‌رو نشوند».

استارتاپ‌های جهانی شرایط بحران
استارتاپ‌های زیادی در جهان وجود دارند که کارشان به‌طور منحصربه‌فرد جمع‌آوری کمک برای مصارف نیکوکارانه و کاهش صدمات بعد از بحران است. رقابت اصلی این کسب‌وکارهای نوپا بر سر سرویس‌های ویژه‌ای است که به هر دو طرف یعنی کاربران خیر و ارائه‌کنندگان‌ پروژه‌های خیریه ارائه می‌کند.

Network for Good
یک پلتفرم آنلاین خیریه جمع‌سپاری مالی است که تمام تراکنش‌های مالی خیریه کاربرانش را ثبت  و امکان تبلیغ یک پروژه خیریه توسط کاربران از طریق شبکه‌های اجتماعی را فراهم می‌کند. در عین حال، ‌گیرنده‌های مبلغ نهایی نیز نفع بیشتری می‌برند و طبق ادعای خودشان، کمیسیون دریافتی این سایت از بقیه کمتر است. این سایت برای جذب بیشتر کاربران، ‌نرم‌افزارهای جداگانه‌ای تدارک دیده که هر دو طرف (نیکوکار و سازمان خیریه) می‌توانند تمام تراکنش‌ها و ریزحساب‌هایشان را به تفکیک پروژه‌هایی که تعریف کرده‌اند، راحت‌تر در اختیار داشته باشند.

Charity Navigator
اینجا یک سایت جمع‌سپاری مالی است که تمام جزئیات سازمان دریافت‌کننده مبلغ خیریه را منتشر می‌کند و به‌اصطلاح، مو را از ماست می‌کشد. تمام سازمان‌هایی که پروژه خیریه‌شان را در این سایت معرفی می‌کنند، باید گواهی‌های مالی‌شان را نیز ارائه کنند. در نهایت، هر سازمان براساس میزان شفافیت مالی، پرداخت دقیق مالیات، در دسترس بودن حساب‌ها و... رتبه‌بندی می‌شود. کاربران نیز می‌توانند روی شفاف‌‌ترین سازمان‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

Go Fund Me
برای اینکه از این سایت کمک‌های مردمی جمع کنید، نیازی نیست که حتما شخصیت حقوقی باشید. اگر حادثه جدی برای خودتان پیش آمده، همسایه یا دوست‌تان مشکلی دارد، می‌توانید برایش از این طریق درگاه پرداخت باز کرده و کمک جمع کنید. این سایت می‌تواند برای راه‌اندازی یک پویش (کمپین) به‌طور مؤثری کمک کند.