صنایع دستی
چتر بسته بیمه برای قالیبافان اصفهانی
برخی مسئولان سازمان تأمین اجتماعی معتقدند به دلیل نبود بودجه کافی، قرار نیست افراد جدیدی در زمینه قالی بافی تحت پوشش بیمه قرار گیرند
نفیسه زمانی نژاد|اصفهان- خبرنگار:
با وجود وعده‌هایی مبنی بر افزایش تعداد بیمه‌شدگان صنعت فرش در اصفهان، همچنان موانعی بر سر راه بیمه این فعالان قرار دارد، به گونه‌ای که از 420 هزار نفر بافنده فرش در این استان، فقط ۳۵ هزار نفر از آنان بیمه شده‌اند.
مشکلات قالیبافان اصفهان
جمعیت 2 میلیون نفری خانواده فرش ایران، نشان‌دهنده این حقیقت است که هنوز هم این هنر-صنعت اصیل ایرانی علاقه‌مندان زیادی را به خود مشغول کرده است؛ صنفی بزرگ و تنها صنعتی که با کمترین هزینه می‌تواند بیشترین ارزش‌افزوده را ایجاد کند. در این میان اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های تولید فرش دستباف در کشور، درصد قابل‌توجهی از تولید و صادرات این کالا را به خود اختصاص داده اما لازم به ذکر است با وجود این جایگاه، طی این سال‌ها فعالان فرش با مشکلاتی دست به گریبان بوده‌اند که باعث بی‌انگیزگی و دلسردی آنها شده است. از سویی تولیدکنندگان از کمبود و گرانی مواد اولیه تولید فرش دستباف در بازار سخن می‌گویند و معتقدند که با توجه به وضعیت به وجود آمده، تولید فرش دستباف برای آنها در مقایسه با قبل مقرون به‌صرفه نیست و از سوی دیگر معضلاتی چون پایین بودن دستمزدها و نبود بیمه باعث گلایه بافندگان این حرفه شده است. هرچند اخیراً «فرشته دست‌پاک» رئیس مرکز ملی فرش ایران خبر داده که امسال با اختصاص ۱۹۰ هزار میلیارد ریال اعتبار، تمام قالیبافان سطح کشور بیمه می‌شوند اما مسئله قابل‌تأمل آن است که برخی مسئولان سازمان تأمین اجتماعی اصفهان معتقدند به دلیل نبود بودجه کافی، قرار نیست افراد جدیدی در این استان تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
تعیین شرایط دشوار برای بیمه شدن
«باقر صیرفیان» رئیس اتحادیه بافندگان فرش دستباف استان اصفهان، با اشاره به تعداد 420 هزارنفری کل بافندگان فرش در استان اصفهان می‌گوید: ۸۰ هزار نفر از این تعداد در شهرستان اصفهان مشغول به کار هستند.
وی بیان می‌کند: با توجه به سختی کار این فعالان همواره وعده‌های مکرر برای افزایش تعداد بیمه‌شدگان فرش شنیده می‌شود اما تعداد بیمه‌شدگان این حرفه در اصفهان نسبت به تعداد بافندگان بسیار اندک است. درصورتی‌که در برخی از استان‌ها که دارای بافندگان کمتری هستند تعداد بیمه‌شدگان این صنف چند برابر اصفهان است.
به گفته این مسئول شرایطی که برای بیمه قالیبافی قرار داده شده، بسیار دشوار است، به‌علاوه آن‌که سازمان تأمین اجتماعی در این مورد سختگیرانه عمل می‌کند.
صیرفیان می‌افزاید: سازمان تأمین اجتماعی ثبت‌نامی جدید برای بیمه قالیبافی قبول نمی‌کند. افراد زیادی هستند که درخواست بیمه قالیبافی دارند اما سازمان تأمین اجتماعی فرد جدیدی را بیمه نمی‌کند.
وی توضیح می‌دهد: برای بیمه شدن محدودیت سنی در نظر گرفته شده و برخی از بافندگان سن بالایی دارند و باید تاکنون بازنشسته می‌شدند اما سازمان تأمین اجتماعی قبول نمی‌کند این افراد را بیمه کند درحالی‌که این متقاضیان می‌بایست پیش از این تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار می‌گرفتند که سازمان از آن سرباز زده است. اکنون هم باید بافندگان جوان را بیمه کنند تا چنین مشکلی در سنین بالا برای آنها به وجود نیاید. اما متأسفانه موانعی وجود دارد که مسئولان چندان پاسخگوی آن نیستند و حمایتی که لازم است را انجام نمی‌دهند. ما نیز با شرایط این‌چنینی برای بافندگانی که به اتحادیه مراجعه می‌کنند، پاسخی نداریم.
وی اظهار می‌کند: افرادی هم که تحت پوشش بیمه قرار دارند با شرایط سختی روبه‌رو هستند زیرا هر لحظه امکان قطع بیمه آنها وجود دارد؛ به نحوی که با عدم حضور بافنده حتی برای یک‌بار، در زمانی که بازرس تأمین اجتماعی به منازل بافندگان سر می‌زند بیمه او قطع می‌شود. همچنین شرط دیگر سازمان تأمین اجتماعی برای استمرار بیمه بافنده پیشرفت بافت قالی تا زمان تعیین شده است و اگر در این مدت مشکلی برای بافنده پیش آید که نتواند آن میزان مشخص را انجام دهد، بیمه او را قطع می‌کنند. این فعال تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد هدف از تعیین چنین شرایطی، بهانه‌تراشی برای قطع بیمه این فعالان زحمت‌کش است که سزاوارترین افراد برای بیمه شدن هستند.
آزمون راست آزمایی، حتی برای بافندگان
اینکه با چه دلایلی بیمه عده‌ای از قالیبافان قطع شد و تاکنون هم امکان وصل دوباره آن نبوده است به مهرماه سال ۹۳ بازمی‌گردد که با انجام طرح راستی آزمایی از بیمه‌شدگان قالیبافی، بیمه حدود ۳۰ هزار نفر از آنها قطع و باعث رنجش بسیاری از بافندگانی شد که به‌راستی محق این بیمه بودند. با توجه به چنین معضلی بسیاری از کارشناسان فرش بر این باورند که دلایلی چون شرایط نامطلوب اقتصادی، نرخ پایین فرش به نسبت رشد قیمت سایر اجناس و افزایش هزینه‌های تولید باعث می‌شود مسئولان تمایلی برای بیمه قالیبافی نداشته باشند درحالی‌که شاید این بیمه تنها پشتوانه‌ای باشد که این قشر می‌توانند از آن در دوران بازنشستگی بهره ببرند. «رضا احمدزاده» که از فعالان فرش دستباف اصفهان است با انتقاد از رکود حاکم بر این بازار می‌گوید: بیمه تنها راه‌حلی است که در شرایط فعلی باعث ماندگاری فعالان این بخش می‌شود.
به گفته این فعال، بافندگان از شرایط خود راضی نیستند و هرچه می‌گذرد از تعداد آنها کاسته می‌شود اما اگر بیمه که مهم‌ترین مشکل بافندگان بشمار می‌آید، وصل شود بازهم باوجود شرایط ناخوشایند روزنه‌ای از امید برای این قشر ایجاد می‌شود.
وی درباره دلایل قطع بیمه عده‌ای از قالیبافان می‌گوید: در سال‌های گذشته براساس قانون، افرادی که در کارگاه‌ها و حتی در منزل مشغول به کار بودند بیمه می‌شدند، این‌گونه که 7 درصد از این مبلغ را بافنده و ۲۰ درصد آن را دولت پرداخت می‌کرد تا آن‌که تقریباً 5 سال قبل اعلام شد تعداد بیمه‌شدگان اصفهان مازاد بر میزان سهمیه تعیین شده است. چون تعداد زیادی از افراد که بافنده نبودند با سوءاستفاده از این قانون و دریافت کارت مهارت از مراکزی چون اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها، تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار گرفته بودند که پس از مدت‌زمانی این موضوع مشخص شد. به این ترتیب با راستی‌آزمایی که در آن زمان انجام شد، بیمه افراد زیادی قطع شد، در این میان تعدادی از قالیبافان هم به دلایلی با قطع بیمه روبه‌رو شدند که تا امروز امکان وصل دوباره آن فراهم نشده است. اگرچه وعده‌های فراوانی درمورد رفع این مشکل داده شده، ولی درحد حرف بوده و هنوز هم راهکاری اجرایی اعلام نشده و بافندگان همچنان در انتظار بازگشت بیمه هستند.
تعداد بافندگان اصفهانی بیمه‌شده
«عبدالرسول آقاهادی»، معاون بیمه‌ای اداره کل تأمین اجتماعی استان اصفهان با بیان اینکه حدود ۳۵ هزار نفر در سراسر استان اصفهان بیمه قالیبافی شده‌اند، شرایط این بیمه را چنین عنوان می‌کند: بافنده تک‌باف خانگی باید دار قالی داشته و مدارک لازم را از اتحادیه‌ها و یا تعاونی‌ها دریافت کرده باشد، پس از آن پیشرفت دار قالی توسط مأموران ما بررسی می‌شود تا شخص بتواند تحت پوشش این بیمه قرار بگیرد.
به گفته این مسئول سازمان تأمین اجتماعی بیمه‌شده جدید نمی‌گیرد، زیرا در سال‌های اخیر دولت سهم کارفرمایی برای قالیبافان جدید در نظر نگرفته است، البته بر اساس گفته نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبلغی برای بیمه قالیبافان در ردیف بودجه ۹۸ در نظر گرفته‌شده اما تا این لحظه ابلاغ نشده است.
فرش دستباف اصفهان بر دار رکود
وضعیت نامطلوب تولید فرش دستبافت، گرانی مواد اولیه، رکود بازار، نبود مشتری و افت صادرات ازجمله گلایه‌هایی است که این روزها از بسیاری فعالان این حوزه شنیده می‌شود، بارها گفته شده اگر وضعیت تولید به همین روال پیش برود، دیری نخواهد پایید که همین تعداد اندک بافنده نیز یا از کار بیکار می‌شوند یا خودشان دیگر به دلیل کاهش دستمزد، سختی کار و افزایش هزینه زندگی دست از کار می‌کشند. «سعید عصاچی»، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستبافت اصفهان دراین باره توضیح می‌دهد.
مهم‌ترین مشکل تولیدکنندگان فرش در شرایط فعلی چیست؟
مشکلات پیش روی تولید فرش دستباف بسیار زیاد است اما مهم‌ترین آن، تأمین مواد اولیه است زیرا قیمت‌ها به‌شدت افزایش‌یافته و تولیدکننده برای تهیه مواد اولیه به‌ویژه ابریشم با مشکلات بسیاری مواجه می‌شود. گذشته از افزایش نرخ، به‌تازگی گفته می‌شود تولیدکننده خودش باید اقدام به واردات ابریشم کند که این شرایطی دشوار را برای فعالان ایجاد کرده و در این زمینه قانونی وجود ندارد.
این‌گونه موانع تأثیری در کیفیت فرش دستباف دارد؟
چنین موانعی در حالی بر سر راه تولیدکنندگان فرش قرارگرفته که عده‌ای به دلیل گرانی به‌جای استفاده از ابریشم درجه‌یک چین اقدام به استفاده از ابریشم درجه‌دو ازبک کرده‌اند و این موضوع تأثیر منفی زیادی بر کیفیت فرش ایرانی خواهد گذاشت.
چه اقداماتی برای رفع این مشکلات شده است؟
با توجه به این مشکلات در جلسه‌ای که با مسئولان مربوطه، نمایندگان مجلس و رئیس مرکز ملی فرش ایران برگزار شد، پیشنهاد ما این بود که تعرفه واردات ابریشم کاهش یابد اما برخلاف پیشنهاد ما تعرفه از ۱۵ درصد به ۲۶ درصد رسید. متاسفانه مرکز ملی فرش آن‌گونه که باید، حامی و پشتیبان تولیدکنندگان نیست. با این شرایط هرچه می‌گذرد از تعداد کارگاه‌های تولیدی در استان کاسته می‌شود و این خطری بزرگ برای صنعت فرش دستباف اصفهان محسوب می‌شود.
