واردات؛ بلای جان بازار تخمه خوی

در حال حاضر آذربایجان غربی با سطح زیر کشت بیش از ۴۸ هزار هکتار قطب تولید تخمه‌های آجیلی آفتاب‌گردان و کدو به شمار می‌رود. این محصول بیشتر در شهرستان‌های خوی، ارومیه، سلماس و چایپاره تولید می‌شود. 

به گزارش مهر، شهرستان خوی با تولید ۴۰ درصد و توزیع بیش از ۷۰ درصد تخمه‌های آجیلی در صدر تولیدکنندگان کشور قرار گرفته و وجود اراضی کشاورزی مرغوب و مستعد و بالا بودن تقاضا در بازار، کشت آسان و داشتن امکان کشت دوم از مهم‌ترین علل رونق کشت دانه‌های آجیلی در خوی است. 

وجود بزرگ‌ترین میدان خشکبار به‌خصوص تخمه‌های آجیلی در خاورمیانه و تنها بازار بورس محصولات دانه‌های آفتاب‌گردان و کدوی آجیلی کشور در خوی بیانگر نقش مهم و سهم بالای این شهرستان در تولید این محصول است. اما در سال‌های اخیر به خصوص 4 سال گذشته واردات بی‌رویه تخمه از کشورهایی چون چین و کانادا آن هم با ارز نیمایی، کشاورزان خوی و آذربایجان غربی در مرز ورشکستگی قرار داده است. 


مشکلات معیشتی برای کشاورزان 

از یک‌سو واردات بی‌رویه تخمه آجیلی به اسم دانه‌های روغنی و از سوی دیگر صادرات این محصولات سبب شده این بازار اوضاع مناسبی نداشته باشد. هم‌اکنون تنها مقصد صادرات امارات است که خریدار بخش کوچکی از تخمه آجیلی تولیدکنندگان خویی است. 

در کنار واردات و بی‌رونقی صادرات تخمه‌های آجیلی در منطقه نبود بسته‌بندی مناسب، کشت به روش سنتی و استفاده نکردن از بذر اصلاح‌شده چالش‌هایی است که این بخش را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. با توجه به این‌که اقتصاد آذربایجان غربی بر پایه کشاورزی است و معیشت بخش زیادی از مردم استان از این راه تأمین می‌شود، واردات بی‌رویه تخمه‌های آفتاب‌گردان و کدوی آجیلی اقتصاد این منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است. 

اکنون معیشت بیش از ۱۵ هزار نفر از مردم شهرستان خوی به تولید و فروش تخمه‌های آجیلی وابسته است اما واردات تخمه‌های آجیلی که کیفیت پایین‌تری نسبت به تخمه‌های آجیلی خوی دارند به زودی موجب کاهش اراضی زیرکشت آن در خوی شده و زمینه مهاجرت روستاییان را فراهم خواهد کرد. 


گمرک مانع ورود تخمه‌های آجیلی به اسم دانه‌های روغنی شود

نماینده خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین مسائل و مشکلات پیش روی تخمه‌های آجیلی اظهار کرد: هم‌اکنون خوی نیمی از تخمه‌های آجیلی کشور را تولید می‌کند و ۷۰ درصد از بازار توزیع در کشور را بر عهده دارد. معیشت بیش از ۱۵ هزار نفر از راه تولید و توزیع این تخمه‌های آجیلی است. 

 «تقی کبیری» با بیان این‌که بزرگ‌ترین میدان خشکبار به‌خصوص تخمه‌های آجیلی در خاورمیانه و تنها بازار بورس محصولات دانه‌های آفتاب‌گردان و کدوی آجیلی کشور در خوی قرار دارد، اظهار کرد: بی‌توجهی مسئولان، چه استانی و چه کشوری، موجب شده از این ظرفیت استفاده درستی نکنیم. 

وی با اشاره به اوضاع نامناسب صادرات تخمه‌های آجیلی افزود: این در حالی است که واردات نیز با ارز مبادله‌ای به اسم دانه‌های روغنی سال‌های متمادی است اقتصاد منطقه و معیشت کشاورزان این شهرستان و استان را تحت تأثیر قرار داده است.  

کبیری با بیان این‌که قبل از سال ۹۵ تعرفه تخمه‌های آفتاب‌گردان ۵ درصد و تخمه کدو ۱۰ درصد و صادرات این محصولات نیز ممنوع بود، عنوان کرد: با تلاش‌های صورت‌گرفته هم‌اکنون تعرفه‌های تخمه آفتاب‌گردان به ۴۰ درصد و تخمه کدو به ۵۵ درصد افزایش یافته و صادرات نیز آزاد شده است. 

کبیری با اشاره به غفلت گمرک در این زمینه بیان کرد: دانه‌های روغنی به راحتی از تخمه‌های آجیلی قابل تفکیک است اما به دلایل نامشخص به راحتی عده‌ای سودجو از طریق مبادی رسمی با ارز نیمایی اقدام به واردات تخمه‌های بی‌کیفیت آجیلی به اسم دانه‌های روغنی می‌کنند. 

وی خواستار ارائه مشوق‌های صادراتی برای تخمه‌های آجیلی از سوی دولت شد و تاکید کرد: کالاهایی که کشور به راحتی توان تولید در داخل را دارد، واردات آن حرام شرعی و قانونی است. ممنوعیت ورود این کالاها به نفع کشاورزان است و ضمن ایجاد اشتغالْ اقتصاد و معیشت منطقه را نیز رونق می‌بخشد. 

نماینده خوی و چایپاره در مجلس ادامه داد: هم‌اکنون در کنار مشکل واردات به علت نوسانات بازار و بالا بودن قیمت محصول داخلی و خرید تخمه‌های آجیلی از چین و اوکراین با وجود داشتن تعرفه ۴۰ درصدی باز هم برای مصرف‌کننده داخلی باصرفه‌تر است. 


تولید ۵۵ هزار تن تخمه آجیلی 

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی هم گفت: در حال حاضر ۴۸ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان زیر کشت تخمه‌های آجیلی است که از این میزان ۲۴ هزار و ۵۰۰ هکتار تخمه کدو و ۲۳ هزار و ۷۵۰ هکتار تخمه‌های آفتاب‌گردان است. 

«علی عیدی» پیش‌بینی تولید تخمه‌های آجیلی در استان را بیش از ۵۵ هزار تن عنوان کرد و گفت: از این میزان ۱۹ هزار و ۶۰۰ تن تخمه کدو و ۳۵ هزار و ۶۲۵ تن تخمه‌های آفتاب‌گردان است.  وی با بیان این‌که تنها بازار خرید و فروش تخمه‌های آجیلی کشور در خوی قرار دارد، افزود: هم‌اکنون ۱۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم از این بازار معیشت می‌کنند که نیازمند توجه جدی دولت است. 

این مسئول درباره علت نامناسب بودن صادرات تخمه‌های آجیلی اظهار کرد: نبود ارقام هیبرید، نبود واحدهای نوین بسته‌بندی، نوسان قیمت خرید و نبود ثبات قیمت در بازار آزاد از مهم‌ترین مشکلات بازار تخمه‌های آجیلی به شمار می‌رود. 

عیدی با بیان این‌که نمونه‌های تخمه آفتاب‌گردان که در این منطقه تولید می‌شود روغنی و آجیلی است که تخمه آفتاب‌گردان آجیلی شامل پسته‌ای، قلمی، بادامی، دور سفید و ارقام آفتاب‌گردان روغنی شامل لاکومکا، هایسون و ارقام هیبرید است، افزود: پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۳۰ هزار تن محصول از مزارع تخمه‌های آجیلی آفتاب‌گردان و کدو برداشت شود. 

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی شمشیری، پسته‌ای، دور سفید و بادامی را از جمله ارقام کشت‌شده آفتاب‌گردان و کدوی امسال در خوی اعلام و عنوان کرد: در شهرستان خوی بیش از ۱۵ هزار خانوار با کشت این محصولات امرار معاش می‌کنند.


معاملات 8 هزار میلیارد ریالی بازار تخمه خوی 

حجم معاملات بازار تخمه در شهرستان خوی 8 هزار میلیارد ریال در سال است و تنها بازار بورس این محصول در کشور با ۳۰۰ غرفه و صد واحد فرآوری و بوجاری و اشتغال‌زایی برای 3 هزار نفر به صورت مستقیم در شهرستان خوی فعال است. به همین دلیل اگر محصول تخمه در خوی از ناحیه دولت حمایت شود در 3 بخش کشاورزی، تولید و صادرات می‌توان اشتغال‌زایی خوبی ایجاد کرد. با احداث صنایع تبدیلی فرآوری تخمه فرصت اشتغال برای جوانان منطقه فراهم می‌شود.