تجسمی
میلانی و راه‌های نرفته‌اش
اصرار تهمینه میلانی به برپایی دوباره نمایشگاه نقاشی بار دیگر بحث اصالت آثار هنری و نقش گالری‌ها به عنوان نهاد تاثیر گذار حوزه هنرهای تجسمی را به راه انداخت
مرتضی کاردر/روزنامه‌نگار
شهریور سال گذشته بود که تهمینه میلانی نمایشگاهی از نقاشی‌هایش با عنوان «فیلم‌هایی که نساختم» برپا کرد. این نمایشگاه نخستین نمایشگاه فیلمساز نام‌آشنای ایرانی، تهمینه میلانی در مقام نقاش بود. چندی از آغاز نمایشگاه نگذشته بود که در شبکه‌های اجتماعی نمونه‌هایی که گفته می‌شد میلانی از آنها کپی کرده دست به‌دست شد.
اما تهمینه میلانی پس از وقفه‌ای بار دیگر نمایشگاهی دیگر از آثار نقاشی خود برپا کرد. نمایشگاه «آن دیگری» جمعه گذشته در گالری آریانا آغاز شد. به محض آغاز نمایشگاه بار دیگر شبکه‌های اجتماعی پر شد از تصویرهایی که نقاشی‌های میلانی را در کنار آثاری که او به‌نظر می‌رسید تحت‌تأثیر آنها بوده است، نشان می‌دادند. باز همان بحث‌ها با حدت و شدت بیشتری درگرفت و فعالان هنرهای تجسمی در شبکه‌های اجتماعی خواستار تعطیلی نمایشگاه و مجازات گالری آریانا شدند.
نمایشگاه دوشنبه، پس از 3 روز تعطیل شد و بسیاری گفتند که فشارها سبب شده است که نمایشگاه تعطیل شود. همچنان‌که فشار جامعه هنری در نمایشگاه قبلی تهمینه میلانی سبب شد تا گالری ایوان از جامعه هنری عذرخواهی و نمایشگاها را تعطیل کند. اما مدیران گالری آریانا می‌گویند تعطیلی در کار نبوده و زمان نمایشگاه از آغاز 3 روز بوده است. با این حال، شورای نظارت و ارزیابی نگارخانه‌ها در بیانیه‌ای به گالری آریانا تذکر کتبی داد: «مدیر گالری آریانا، قواعد حرفه‌ای را در تشخیص اصالت و کیفیت آثار به درستی انجام نداده و رعایت نکرده است و به‌دلیل عدم‌دقت و سهل انگاری در انتخاب آثار در وهله نخست با توجه به سابقه پیشین گالری، بارعایت تخفیف، تذکر کتبی به وی داده و در پرونده گالری مذکور درج خواهد شد.» عبارت «تخفیف» و اکتفا به «تذکر کتبی» نشان می‌دهد که شایعه تعطیلی گالری آریانا که شنیده می‌شده نیز چندان بی‌اساس نبوده است.
اما حالا واقعاً خانم تهمینه میلانی چه اصراری دارد که خود را به‌عنوان نقاش به جامعه معرفی کند و با وجود همه بحث‌ها و حاشیه‌ها همچنان نمایشگاه بگذارد؟ تهمینه میلانی در پاسخ می‌گوید: «سؤال شما رنگ و بوی قشنگی ندارد. اصلاً وسط این همه مسائل اقتصادی جامعه چه ارزشی دارد که من درباره نمایشگاه حرف بزنم؟ من درد آدم‌ها را می‌شنوم و غصه می‌خورم.»
میلانی از گفت‌و‌گو امتناع می‌کند و می‌گوید: «قدری که جو آرام بشود درباره نمایشگاه حرف خواهم زد. تذکر کتبی هم به‌زودی لغو خواهد شد. شما از همه ماجرا خبر ندارید.»
اما سید مجتبی حسینی، معاون هنری وزارت ارشاد در گفت‌و‌گو با همشهری از تضییع حقوق مخاطبان می‌گوید: «وقتی وزارت ارشاد وارد ماجرا می‌شود که ببیند حقوق مخاطبان دارد تضییع می‌شود. یعنی هنرمندان و نهادهای برگزار‌کننده استانداردها را رعایت نمی‌کنند، هنرمند آنقدر درگیر کنسرت‌های متعدد می‌شود که توان جسمی برگزاری کنسرت را ندارد و به پلی‌بک روی می‌آورد. اینجاست که وزارت ارشاد باید وارد شود و از حقوق مخاطبان دفاع کند.»
سعید اسلام‌زاده، مدیر رسانه‌ای اداره کل هنرهای تجسمی می‌گوید: «اداره کل هنرهای تجسمی دخالتی در کار هنرمند و گالری‌دار نمی‌کند. همه کارها به اختیار مدیر گالری است. یعنی یا صاحب امتیاز گالری باید صلاحیت هنری داشته باشد یا از مدیر هنری استفاده کند. در هر صورت، تعیین صلاحیت آثار هنری که در گالری به نمایش گذاشته می‌شوند به‌عهده مدیر گالری است. شورای نظارت بر فعالیت نگارخانه‌ها که در آغاز فعالیت رسمی خود است برای بررسی مجوز گالری‌ها و فعالیت آنها را به‌عهده دارد و وظیفه‌اش لزوماً نظارت‌های این‌چنینی یا تذکر به گالری‌ها نیست. اما حاشیه‌های ماجرای گالری آریانا آنقدر زیاد شد که مجبور به تذکر کتبی به این گالری شدیم.»
طبیعی است که اتفاق‌های پیش‌آمده بیشتر به ضرر گالری آریانا خواهد شد. با توجه به اتفاق‌های پیش‌آمده برای نمایشگاه قبلی تهمینه میلانی، چگونه گالری آریانا حاضر شد چنین نمایشگاهی را برپا کند و آثار میلانی در چه فرآیندی ارزیابی شده‌اند؟ امیرحسین عبداللهی، مدیر گالری آریانا به همشهری می‌گوید: «ما به‌عنوان گالری پیش خانم میلانی نرفتیم و از ایشان نخواستیم که کارهایشان را به گالری ما بدهند. ایشان می‌خواستند که این اتفاق در گالری آریانا بیفتد. گالری آریانا مثل هر هنرمند دیگری با آثار خانم میلانی برخورد کردند. همچنان‌که ما آثار بسیاری از نقاشان جوان و دانشجویان نقاشی برپا کرده‌ایم و کسی هم نیامده است بگوید که کار نقاشان جوان بد بوده است.»
مدیر گالری آریانا از طی روند قانونی برای مجوز نمایشگاه تهمینه میلانی می‌گوید: « ما مثل همه نمایشگاه‌ها سی‌دی آثار را پیش از نمایش به اداره هنرهای تجسمی فرستادیم. آنجا هم تنها 3 اثر از خانم میلانی را رد کردند و گفتند ما نرم‌افزاری برای تشخیص کپی بودن آثار نداریم. پس من به‌عنوان گالری‌دار کارم را انجام داده‌ام. بقیه اتفاق‌ها به‌خود هنرمند مربوط می‌شود. اما اتفاق‌هایی که در این چند روز پیش آمده و هجمه‌ای که علیه گالری آریانا صورت گرفته، بسیار ناجوانمردانه است. من مسئول کار‌های خانم میلانی نیستم. خودشان باید پاسخگو باشند. اگر ایشان این‌طور پاسخ نمی‌دادند، اگر تعامل بیشتری می‌کردند، شاید خیلی از مسائل حل می‌شد. اما الان خودشان باید پاسخگو باشند.»
نکته‌ای که مدیر گالری آریانا از نظر دور داشته است، جایگاه و مرجعیت گالری به‌عنوان نهاد تعیین‌کننده هنری است. کاری که گالری به جز مجوز باید انجام بدهد، بررسی کیفیت آثار و تعیین صلاحیت هنرمند است که انگار بسیاری از گالری‌ها در این روزها چندان توجهی به آن ندارند.
مجموعه اتفاق‌های پیش‌آمده برای دو نمایشگاه تهمینه میلانی، از یک سو حساسیت جامعه هنری را نشان می‌دهد، جامعه‌ای که حالا به بلوغی رسیده است که به راحتی نمی‌توان آن را فریب داد. جامعه‌ای که بسیار بیشتر از گذشته مطالبه‌گر است و در اتفاق‌های کوچک و بزرگ هنری وارد می‌شود و نقشی تأثیرگذار دارد. از سوی دیگر قدرت شبکه‌های اجتماعی را نشان می‌دهد که تاکنون بارها در موقعیت‌های گوناگون توانسته‌اند خواسته‌های خود را با پویش‌های مجازی به کرسی بنشانند.
اما آیا تهمینه میلانی قدری صبر می‌کند و پس از فروکش کردن هیاهوها به‌زودی نمایشگاه سومش را برپا خواهد کرد؟ آیا دیگر نگارخانه‌ای در تهران می‌توان یافت که حاضر شود آثار تهمینه میلانی را به نمایش بگذارد؟
تهمینه میلانی- 1398-معصومه مهدی‌زاده- 1396
تهمینه میلانی- 1396-پیتر میچوف- 2007
در همینه زمینه :
