بازار سرمایه
آغاز به‌کار سامانه جامع تسویه معاملات از دوشنبه
مدیرعامل سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار از آغاز به‌کار سامانه جامع تسویه معاملات بازار سرمایه از روز دوشنبه خبر داد و اعلام کرد: با آغاز به‌کار این سامانه، امکان سوءاستفاده یا استفاده از کد‌های صوری به نحو قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
حسین فهیمی به همشهری گفت: با توجه به تکالیف قانونی که براساس برنامه پنجم توسعه بر عهده سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار گذاشته شده بود، باید زیرساخت‌های تسویه معاملات و عملیات پس از معاملات از یکدیگر تفکیک می‌شد که این کار از روز دوشنبه با سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی عملیاتی خواهد شد.
او با بیان اینکه هم‌اکنون عملیات تسویه معاملات بورس‌های اوراق بهادار یعنی بورس تهران و فرابورس در سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌شود اما در بخش کالایی این کار انجام نمی‌شد، گفت: از روز دوشنبه کار تسویه معاملات بورس انرژی به‌صورت مکانیزه از طریق این سامانه انجام خواهد شد و در مرحله بعد عملیات تسویه معاملات بورس‌کالا هم از طریق همین سامانه انجام می‌شود.
او با بیان اینکه بهره‌برداری از این سامانه از 20 اسفند آغاز خواهد شد، تأکید کرد: البته کار تسویه معاملات بورس انرژی قبلا به‌صورت دستی از طریق سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌شد که با آغاز به‌کار سامانه جدید، این کار به‌صورت خودکار انجام خواهد شد اما در مورد بورس‌کالا کار تسویه معاملات توسط خود این بورس انجام می‌شود.
فهیمی درباره ویژگی این سامانه گفت: با آغاز به‌کار این سامانه یک ارتباط مسلم بین پرداخت‌کننده وجه و تحویل‌گیرنده کالا برقرار می‌شود؛ به همین دلیل استفاده از کد‌های صوری به نحو قابل توجهی کاهش یافته و حتی به سمت صفر میل خواهد کرد.
مدیرعامل سپرده‌گذاری مرکزی، با بیان اینکه بعد از استقرار سیستم و تمرکز بر این حوزه به‌تدریج سراغ شناسایی ذینفعان خواهیم رفت، ادامه داد: بعد از آغاز به‌کار این سامانه برای ما مشخص می‌شود که پرداخت‌کننده وجه، تحویل‌گیرنده و استفاده‌کننده نهایی کالا چه‌کسی است، بنابراین ما از طریق این سامانه همه ذینفعان نهایی معاملات را شناسایی خواهیم کرد.
او اضافه کرد: انتقادی که همواره وجود داشته، این است که آیا تحویل گیرنده کالا همان کسی است که از نظر قانونی مجاز به تحویل این کالاست؛ به این معنا که آیا پرداخت‌کننده وجه و ذینفع نهایی کالا یکی هستند و آیا بازار‌های دست دوم در این زمینه شکل گرفته است؟
فهیمی اضافه کرد: در برخی کالا‌ها محدودیت‌هایی برای خرید وجود دارد؛ مثلا در بخش پتروشیمی هر شخصی مجاز به خرید نیست با این حال به‌دلیل نبود سازوکار لازم، در مواردی معامله‌کننده غیر از کسی بود که در نهایت کالا را تحویل می‌گیرد و به مصرف نهایی می‌رساند. به گفته او، این سامانه این امکان را فراهم کرده است که نظارت قابل توجهی بر این افراد شود و ذینفع نهایی، تحویل‌گیرنده و پرداخت‌کننده نهایی کالا شناسایی شوند.
مدیرعامل سپرده‌گذاری مرکزی، با تأکید بر اینکه فعالیت این سامانه منجر به رفع تضاد در بخش معاملات و پس از معاملات می‌شود، افزود: صاحب‌نظران عمدتا انتقاد می‌کردند که ممکن است خریداران صلاحیت و اهلیت لازم را نداشته باشند؛ به همین دلیل هرازگاهی شائبه‌هایی از ورود دلالان و واسطه‌ها به این بازار مطرح می‌شود و اخیرا پرونده قابل توجهی هم در مرجع دادگستری در این زمینه بررسی شد.
او با بیان اینکه این سامانه به سامانه بورس‌ها، بانک‌ها و ثبت‌احوال متصل است، گفت: از طریق سازوکار جدید تسویه معاملات اصل تفکیک 2 نهاد معامله‌کننده و تسویه‌کننده معاملات اتفاق می‌افتد و هر یک از نهاد‌ها بر فعالیت تخصصی خود متمرکز خواهند شد.
فهیمی تأکید کرد: براساس گزارش مشترکی که بانک تسویه بین‌المللی و سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار تدوین و منتشر کرده‌اند، عملیات مربوط به معاملات و تسویه معاملات باید در 2 نهاد مستقل از هم انجام شود تا اصل بی‌طرفی رعایت شده و تضاد منافع از بین برود.
