رخ پنهان خشونت در شهر

 محمد جواد افتخاری|   خراسان رضوی-خبرنگار:


فاصله برخی خانواده‌ها با روش‌های صحیح تربیتی و درگیری‌های روزمره زندگی باعث می‌شود برخی افراد گاهی چنان از دنیای کودکان خود فاصله بگیرند که متوجه ضرباتی نباشند که خود یا دیگران به حال و آینده آنان وارد می‌کنند. افزایش آمار کودک‌آزاری نشان می‌دهد توجه ‌ما به کودکان، این سرمایه‌های ارزشمند، کمرنگ شده و زندگی برای آنها سخت شده است. آماری که مسئولان کاشمر از این آسیب اجتماعی می‌دهند حکایتی تلخ است. 


کودک‌آزاری؛ محتوای بیشتر تماس‌ها

رئیس اداره بهزیستی کاشمر با بیان این‌که برخی از کودکان به دلیل غفلت والدین ﺗﻮﺳﻂ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻣﻮرد ﺳﻮءاستفاده‌های ﻋـﺎﻃﻔﻰ، ﺟﺴﻤﻰ و جنسی ﻗﺮار می‌گیرند به همشهری می‌گوید: در گذشته به بسیاری از آسیب‌ها توجهی نمی‌شد اما امروز به دلیل اطلاع‌رسانی‌هایی که می‌شود شهروندان مسائل بسیاری را گزارش می‌دهند. 

«اعظم حسن‌زاده» درباره نحوه آموزش کودکان در برخی از خانواده‌ها اظهار نگرانی می‌کند و توضیح می‌دهد: متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها کتک زدن را روشی برای تربیت کودکان می‌دانند. وی از افزایش 316 درصدی کودک‌آزاری‌ها در این شهرستان خبر می‌دهد و می‌افزاید: به‌رغم این‌که سال گذشته فقط 6 مورد کودک‌آزاری گزارش شده بود اما امسال این آمار به 19 مورد افزایش یافته است. رئیس اداره بهزیستی کاشمر با اظهار تأسف از این‌که امروزه کودک‌آزاری یکی از آسیب‌های اجتماعی در جامعه است، عنوان می‌کند: آماری که ما داریم با واقعیت‌های جامعه فاصله دارد و ممکن است میزان کودک‌آزاری بیشتر از آنچه اعلام شده باشد. 

وی ادامه می‌دهد: اغلب تماس‌های شهروندان، آشنایان و همسایه‌ها با خط 123 (مرکز فوریت‌های اجتماعی) مربوط به پدیده کودک‌آزاری است. 
حسن‌زاده همچنین از همسرآزاری در منطقه به عنوان یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی یاد می‌کند و می‌گوید: سال گذشته یک مورد و امسال 2 مورد همسرآزاری گزارش شده است که هر 2 مورد به خانه‌های امن ارجاع شده‌اند. 
این مقام مسئول با بیان این‌که سال گذشته در خصوص اختلافات حاد خانوادگی 6 مورد گزارش داشته‌ایم که این آمار امسال به 9 مورد افزایش یافته است، اضافه می‌کند: در همه این موارد مداخله شده و اقدامات لازم صورت گرفته است. 


کودکی؛ مهم‌ترین مرحله تکامل

در ادامه یک روانشناس کودک در کاشمر می‌گوید: دوران کودکی مهم‌ترین مرحله رشد و تکامل جسمی و روانی کودک است. 
«احمد اکبری» توضیح می‌دهد: آسیب در دوران کودکی به‌خصوص آسیب‌ها و آزارهای جنسی به کودکان چون کمتر قابل شناسایی‌اند و از سویی چون کودکان قادر به بیان آسیب نیستند پیامدهای طولانی‌مدت را در آینده در پی خواهد داشت. 
وی با بیان این‌که هرگونه آسیب پیامدهای غیرقابل جبرانی در حال و آینده برای کودک در پی دارد، تصریح می‌کند: کودکان به عنوان زیربنای آینده جامعه به دلایلی چون سن کم و نداشتن مهارت کافی آسیب‌پذیرترین افراد هستند. 

این متخصص می‌افزاید: کودکان نیازمند حمایت همه‌جانبه هستند تا بتوانند در محیطی دوست‌داشتنی و به دور از خشونت زندگی کنند. 
اکبری با اشاره به این‌که در صورت بی‌‌کفایتی والدین مسائل و مشکلاتی نظیر کودک‌آزاری و خشونت خانوادگی به عنوان یک معضل اجتماعی با پیامدهای گسترده دامن‌گیر آنها می‌شود، ادامه می‌دهد: عمده صدمات وارده به کودکان شامل کبودی و شکستگی است و بیشترین جراحات در ناحیه سر و صورت اتفاق می‌افتد. 

وی با بیان این‌که کودک‌آزاری در طول تاریخ وجود داشته است و حتی کودکان به ‌عنوان مایملک والدین تلقی می‌شدند، اظهار می‌کند: منظور از کودک‌آزاری، آسیب روحی، جسمی، جنسی و بی‌توجهی نسبت به فرد زیر 18 سال توسط شخصی است که مسئولیت سلامت و آسایش وی را برعهده دارد. 

این استاد دانشگاه به برخی علل کودک‌آزاری اشاره می‌کند و می‌گوید: علل خانوادگی، فرهنگی و علل روانی از جمله علل کودک‌آزاری هستند. 
اکبری عنوان می‌کند: متاسفانه در میان والدین با مهارت‌های اجتماعی پایین، والدینی که در فرزندپروری مهارت ندارند، پدر و مادرهایی با تحصیلات پایین، آنان که سابقه بیماری‌های روانی دارند، والدینی که از یکدیگر جدا شده‌اند و زندگی در گروه‌های اجتماعی و اقتصادی متوسط و پایین بیشتر شاهد کودک‌آزاری هستیم. این روانشناس همچنین کودک‌آزاری جسمی، کودک‌آزاری جنسی، کودک‌آزاری عاطفی و مسامحه یا غفلت را چند نوع مهم کودک‌آزاری می‌داند و می‌افزاید: هرگونه لطمه یا آزار بدنی کودک‌آزاری جسمی محسوب می‌شود. 

وی با بیان این‌که کودک‌آزاری جنسی برای دختربچه‌ها بیشتر از پسربچه‌ها اتفاق می‌افتد، تصریح می‌کند: در آمیزش جنسی رضایت هر دو طرف مهم بوده اما آمیزش جنسی با فرد زیر 15 سال در هر حالتی سوءاستفاده جنسی محسوب می‌شود، البته آمیزش جنسی فرد بالای 18 سال با فرد زیر 18 سال هم آزار جنسی است. 
اکبری در خصوص کودک‌آزاری عاطفی توضیح می‌دهد: به‌رغم این‌که این نوع آزار کمتر از انواع دیگر گزارش می‌شود یا شناسایی می‌شود اما بسیاری آن را شایع‌ترین نوع کودک‌آزاری می‌دانند. 

این استاد دانشگاه لباس و مسکن نامناسب، کوتاهی در واکسیناسیون، عدم آموزش یا آموزش در شرایط غیراستاندارد و عوامل عاطفی مثل عدم دلبستگی یا القای بی‌ارزش بودن کودک را از جمله غفلت‌ها در تربیت کودکان می‌داند. 

این متخصص p4c با بیان این‌که سیلی زدن بیشترین فراوانی را در کودک‌آزاری به خود اختصاص می‌دهد، می‌افزاید: در بسیاری مواقع شاهد مشت زدن، کتک زدن با دست، شلاق زدن، پرت کردن، سوزاندن با قاشق داغ، کشیدن گوش و موی سر کودک، گذاشتن فلفل در دهان کودک و حتی آویزان کردن کودکان هستیم. برخی از والدینی که به این اقدامات دست می‌زنند این آزارها را به عنوان ابزار انضباطی و جزئی از تربیت می‌دانند. 

وی در ادامه به راه‌های مقابله با کودک‌آزاری اشاره می‌کند و می‌گوید: آموزش در زمینه آزار کودک باید از سنین پایین شروع شود به خصوص نحوه برخورد با افرادی که این قوانین را رعایت نمی‌کنند. 
اکبری با بیان این‌که بهترین نحوه آموزش به کودکان خردسال از طریق داستان‌گویی است، بیان می‌کند: باید سعی کرد با کودک خود رابطه مؤثری برقرار کرد. 

این روانشناس کودکان ایجاد فضای امن برای گفت‌وگو به دور از سرزنش را تأثیرگذار می‌داند و ادامه می‌دهد: این فضا کمک خواهد کرد تا کودکان در مورد کم‌اهمیت‌ترین مسائل نیز با شما صحبت  کنند. وی با اشاره به این‌که اغلب یکی از ترفندهای کودک‌آزارها تشویق و تهدید کودک به سکوت است، عنوان می‌کند: باید به کودک آموزش داد در صورت مشاهده کودک‌آزاری با شماره‌های ۱۱۰ و ۱۲۳ تماس بگیرد، البته باید نحوه تماس گرفتن با این شماره‌ها را به کودک آموزش داد. 

اکبری همچنین می‌گوید: باید به نحوه برخورد با کودکان حساس باشیم و اگر در همسایگی‌مان کودکی وجود دارد که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد به ۱۲۳ (اورژانس اجتماعی) اطلاع دهیم. 


50 درصد کودک‌آزاری‌ها گزارش نمی‌شود

به گفته کارشناس بهزیستی، میانگین سن افرادی که در شهرستان کاشمر در معرض کودک‌آزاری قرار گرفته‌اند از 6 ماه به بالاست و نمی‌توان یک مورد خاص اجتماعی را برای کودک‌آزاری در نظر گرفت، بلکه مسائل اجتماعی مختلفی دخیل هستند که فرهنگ، تحصیلات، مسائل مالی و دیگر عوامل از جمله موارد تأثیرگذار در کودک‌آزاری هستند. 

در همین خصوص یک کارشناس مسائل اجتماعی هم می‌گوید: متاسفانه پدیده کودک‌آزاری در جامعه به‌گونه‌ای شده است که نمی‌توان آن را کتمان کرد. «لیلا قرایی» با اشاره به این‌که هنوز هم بسیاری از خانواده‌ها کتک زدن کودکان را یک نوع روش تربیتی صحیح می‌دانند، می‌افزاید: براساس بررسی‌های انجام‌شده 50 درصد کودک‌آزاری‌ها به اورژانس اجتماعی اطلاع داده نمی‌شود. 

وی با بیان این‌که کودک‌آزاری یک نوع خشونت خانوادگی بوده که ممکن است سخت یا ملایم باشد، اظهار می‌کند: کودکانی که مورد سوءرفتار والدین و دیگران قرار می‌گیرند نسبت به بقیه افراد جامعه در محیط‌های اجتماعی کارایی کمتری خواهند داشت. ین کارشناس مسائل اجتماعی معتقد است در شرایطی که جامعه به دلیل فقدان مهارت‌های اجتماعی در کنترل خشم و تاب‌آوری با مشکل مواجه است با انواع رفتارهای خشونت‌آمیز مواجهیم از همسرآزاری گرفته تا کودک‌آزاری لذامی‌طلبد رسانه‌ها، آموزش‌وپرورش و سایر نهادهای فرهنگی در اولین اقدام برای آموزش مهارت‌های اجتماعی اقدام کنند و سپس با ورود تخصصی به حوزه‌های مختلف آسیب‌های اجتماعی زمینه‌ای فراهم شود تا شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی باشیم. 

قرایی ادامه می‌دهد: این روزها وضعیت آمار بالای آسیب‌های اجتماعی بیداد می‌کند و به همین دلیل بسیاری از کنشگران مسائل اجتماعی نسبت به بروز پدیده‌هایی مثل کودک‌آزاری و همسرآزاری حساس شده‌اند. امیدواریم با فعالیت نهادهای مدنی در این حوزه و افزایش مهارت‌های اجتماعی شاهد کاهش رفتارهای خشونت‌آمیز در جامعه باشیم.