فناوری
صرافی‌های مجاز برای پول مجازی
برای نخستین‌بار با ارائه یک پیش‌نویس، بانک‌مرکزی تکلیف پول‌‌های دیجیتال را مشخص کرده است. براساس این پیش‌نویس صرافی‌ها می‌توانند با مجوزهای لازم به خرید و فروش رمزارزها بپردازند
سرانجام پس از مدت‌ها کش و قوس بانک مرکزی تکلیف خودش را با پول دیجیتال یا به‌عبارت دقیق‌تر رمزارزها مشخص کرده است. براساس پیش‌نویس الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها که توسط بانک‌مرکزی منتشر شده دولت به صراحت اعلام کرده است که استفاده از رمزارزهای جهان‌روا به‌عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع است. برای نخستین‌بار اما براساس این پیش‌نویس صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی پس از احراز شرایطی که توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی خواهند بود. این ماجرا می‌تواند نقش مهمی در حوزه رمزارزها و گسترش استخراج رمزارزهای جهانی در کشور داشته باشد. به‌عبارت دیگر افراد می‌توانند رمزارزهای خود را با مراجعه به صرافی‌ها بفروشند یا رمزارز خریداری کنند.
گسترش ماینینگ؟
در این پیش‌نویس آمده است که فهرست رمزارزهای قابل مبادله در صرافی‌های رمزارزی، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه‌های سه‌ماهه به صرافی‌های رمزارزی ابلاغ می‌شود. به‌عبارت دیگر، افراد می‌توانند به‌صورت قانونی در صرافی‌ها اقدام به خرید و فروش رمزارزهای اعلام شده کنند. همچنین در این پیش‌نویس آمده است: با توجه به رصد انجام شده در حوزه استخراج رمزارزها و تأثیرات فعلی آن در نظام پولی و بانکی کشور، هم‌اکنون استخراج رمزارزها در کشور به‌عنوان یک صنعت درنظر گرفته شده است؛ لذا مقررات‌گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است. قانونی شدن خرید و فروش در صرافی‌های بانکی و از سوی دیگر «صنعت» قلمداد شدن ماینینگ یا استخراج رمزارزها می‌تواند شرایط بسیاری را در این حوزه تغییر دهد و ماینینگ را که می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد، گسترش دهد. استخراج پول مجازی از طریق روشی به نام ماینینگ امکان‌پذیر است. در این روش، افراد با هر دستگاهی که پردازنده داشته باشد، وارد سامانه‌ای می‌شوند و در ازای حل یک‌سری معادلات پیچیده ریاضی مقدار مشخصی پول مجازی دریافت می‌کنند. استخراج بیت‌کوین و همه ارز‌های مجازی از همین طریق انجام می‌شود. استخراج هر واحد پول مجازی به حجم زیادی از محاسبات نیاز دارد. در بسیاری از کشورها مثل چین، از مجموعه‌ای به هم پیوسته از پردازنده‌ها که در یک سوله به هم بسته شده باشند، استفاده می‌کنند تا در نهایت، بعد از یک شبانه‌روز حدود یک بیت‌کوین دریافت کنند.
رمزارز ایرانی؛ کانال مالی ایران با جهان
در پیش‌نویس الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها اعلام شده که تنها رمزارزی که می‌تواند به‌صورت قانونی به‌عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد، رمزارز بانک مرکزی یا رمزارز ملی است. براساس این پیش‌نویس انتشار رمزارز ملی تنها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است، امکان استخراج ندارد و به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می‌شود. رمزارز ملی به‌عنوان یکی از جدی‌ترین برنامه‌های کشور بعد از بالا گرفتن تحریم‌های آمریکا مطرح شد. این نوع جدید ارز یا پول دیجیتال چون بر پایه سیستم بین فردی بنا شده و عملا از کانال‌های مالی مثل سوئیفت استفاده نمی‌کند، می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. اخیرا بعد از کش و قوس‌های فراوان سرانجام بانک مرکزی سیاست‌های خود را درباره رمزارز ملی و چگونگی فعالیت آن منتشر کرده است. فعالان استارتاپی و دست‌اندرکاران حوزه فین‌تک که جزو مهم‌ترین بازیگران این حوزه در آینده خواهند بود، هرچند این شیوه جدید مبادله بانکی را مهم و ارزنده می‌دانند اما به بخش‌هایی از آن نیز نقد وارد می‌کنند.
حاکمیت تصمیم نگیرد
فعالان استارتاپی می‌گویند، هرچند رمزارز یک راه‌حل خوب برای عبور از تحریم‌هاست اما شیوه ورود بانک مرکزی به این حوزه باید تحت شرایط خاصی باشد. رضا قربانی، تحلیلگر کسب و کارهای فناوری مالی در این‌باره به همشهری می‌گوید: «رمزارزها به‌طور کلی با این فلسفه به‌وجود آمده‌اند که نظارت‌هایی از جنس بانک مرکزی بر آنها وجود نداشته باشد و از قوانین دست و پاگیر بانکی عبور کنند. در چنین فضایی، اگر بانک مرکزی دنبال انحصار در این حوزه باشد یا بگوید می‌خواهم خودم یک پول دیجیتال در رقابت با بیت‌کوین ارائه کنم، روش درستی نیست. اینکه بانک مرکزی خودش متولی باشد یا انحصار داشته باشد، درست نیست.»
او می‌گوید: «حاکمیت نباید ارزش صادر کند و صرفا قرار است چارچوب را مشخص کرده و زیرساخت را فراهم کند. همچنین می‌تواند نمونه آزمایشی بدهد و میزان مسئولیت‌ها را مشخص کند اما رقابت با دیگران کار بانک مرکزی نیست.»
بانک‌ها نابود نمی‌شوند
استارتاپ‌های مالی و فین‌تک‌ها هرچند قرار است نقش مهمی در این حوزه داشته باشند اما این به‌معنای نابودی بانک‌ها نخواهد بود. رضا قربانی دراین‌باره می‌گوید: «فین‌تک به شرکت‌هایی با کاربرد نوآورانه فناوری در ارائه خدمات مالی گفته می‌شود. در هیچ جایی گفته نشده این شرکت ها باید کوچک باشد و مثل بقیه استارتاپ‌ها توسط یک یا دو نفر اداره شود. برعکس، فین‌تک‌ها چون با پول مردم سروکار دارند، شرکت‌های بزرگی هستند. این شرکت‌ها قرار نیست در مقابل بانک‌ها یا شرکت‌های مالی بزرگ قرار بگیرند.» به‌گفته وی، فین‌تک‌ها چون ساختار چابکی دارند و مثل بانک‌ها درگیر مقررات دست و پاگیر نیستند، بهتر عمل می‌کنند و این جزو مزیت‌های آنهاست اما به این معنا نیست که قرار است بانک‌ها را از بین ببرند. در عین حال، به‌گفته قربانی آنچه تغییر می‌کند، شیوه تعامل مالی مردم با یکدیگر است. در چنین فضایی سیستم‌های مالی خودشان را با شرایط روز هماهنگ می‌کنند اما این لزوما ارتباطی به بانک‌ها یا فین‌تک‌ها ندارد، بلکه همه درگیر چنین برنامه‌هایی هستند.
یک سیستم با هدف ارتباط با جهان
رمزارز یک سیستم جهانی است که در خلال تعامل با کاربران در تمام دنیا معنی پیدا می‌کند. با این حساب، داخلی بودن پول دیجیتال چندان راه‌حل هوشمندانه‌ای به‌نظر نمی‌رسد. علی عبادی، دبیر انجمن فین‌تک دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «فلسفه پول دیجیتال به ارتباط با جهان مربوط می‌شود. در چنین شرایطی که نیاز ایران به رمزارز جدی است، عملا باید کمک کنیم که ارتباط‌ها در این حوزه خیلی بیشتر شود. ما می‌توانیم با حضور در این حوزه، مشتری خارجی جذب کرده و از حضور دیگران در این فضا استفاده مطلوب کنیم.»
