اجتماعی
گلوله شاد‌باشی که خون به پا می‌کند
تیراندازی در مراسم شادی و عروسی سیستانی‌ها همچنان قربانی می‌گیرد
فرشته بامری| خبرنگار:
آرزوی مشترک همه پدرها دیدن فرزند خود در لباس دامادی است، لحظاتی که گویا یک عمر انتظار رسیدن آن را می‌شکند اما این لحظات سرورآفرین در بعضی مناطق ایران مانند سیستان و بلوچستان، با آیین قدیمی تیراندازی در کسری از ثانیه، به عزا تبدیل می‌شود.
نمونه‌اش را می توان در پرونده پیرمرد نیمه‌شنوایی دنبال کرد که برای شادی و هلهله در عروسی پسرش دست به تفنگ شد و تیراندازی هوایی کرد اما دیه ناشی از ضرب و جرح غیرعمدی این تیراندازی او را روانه زندان کرد یا در پرونده دیگری که یک ماه پیش اتفاق افتاد. دختر بچه 5 ساله زاهدانی در حال بازی با هم‌سن و سالانش در مراسم عروسی مورد اصابت گلوله شادی قرار گرفت و جان خود را از دست داد.
عروسی خون
رسم تیراندازی عروسی در سیستان از قدیم‌الایام مخصوص زمانی بود که داماد را برای حمام دامادی تا لب رودخانه همراهی می‌کردند. در این مراسم شخصی اسلحه به‌دست می‌گرفت و در مکان بلندی مانند پشت‌بام با شلیک گلوله داماد را بدرقه و به نوعی، شادی این وصلت را اعلام می‌کرد. در حقیقت تیراندازی زمان و کان مخصوصی داشت اما حالاکه رودخانه‌ای در کار نیست و شاید مراسم حمام دامادی این طول و تفصیل‌ها را ندارد، هر لحظه از جشن و پایکوبی عروسی نفیر گلوله اسلحه‌های شکاری از گوشه و کنار دور از انتظار نیست.
در سال‌های دوری که زندگی روستایی با شیوه‌های سنتی دوام و بقا داشت، بسیاری از عشایر و روستانشینان برای رتق و فتق امور معیشتی و دفاع در برابر حملات حیوانی و گاه انسانی از اسلحه شکاری استفاده می‌کردند. در واقع کاربرد این نوع اسلحه در سیستان و بلوچستان با توجه به اقلیم خاص و لب مرز بودن یا شکار پرندگان برای گذران معیشت بود یا دفاع. اما خشکسالی‌های پی‌در‌پی در این خطه، نه پرنده‌ای برای شکار باقی گذاشته نه از حمله فراگیر حیوانات موذی خبری هست. با این وجود کاربرد اسلحه شکاری در مراسم امنیت مردم سیستان را به خطر انداخته‌است.
قانون چه می‌گوید
در ایران قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای درباره حمل انواع سلاح (گرم و سرد) وجود دارد. با توجه به خطر بیشتر سلاح‌های گرم، قانون نسبت به در اختیار داشتن و استفاده از این نوع سلاح‌ها، حساسیت بیشتری دارد و مجازات‌های سنگینی برای موارد غیرقانونی استفاده از این نوع سلاح وضع کرده است. در قانون مجازات اسلامی، حمل، استفاده، خریدوفروش و قاچاق سلاح گرم ممنوع اعلام شده و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. با این وجود، عده‌ای مجوز حمل و نگهداری از سلاح گرم را دریافت کرده و همین بهانه‌ای می‌شود برای استفاده از سلاح در مراسم‌های عروسی و عزا.
سال گذشته رئیس کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی درباره تیراندازی در مراسم عروسی و عزا گفت: دستگاه قضا و نیروی انتظامی باید سخت‌گیری بیشتری درمورد تیراندازی‌ها در مراسم عروسی داشته باشند. با توجه به سوابق موجود در استان، تیراندازی در مراسم عروسی و شادی بیشتر وجهه فرهنگی دارد اما این فرهنگ غلط، در بیشتر موارد حوادث ناگواری را رقم زده‌است.
نقش ریش‌سفیدان
قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان در این‌باره می‌گوید: مردم سیستان و بلوچستان با وجود پیشینه کهنی که دارند، به آداب و رسوم گذشتگان خود پایبند هستند و با عمل به آنها به سیره و روش پدران و اجداد خود وفادارند. مراسم عروسی در استان با آداب و رسوم خاصی همراه است و تیراندازی با قدمتی ۱۰۰ ساله یکی از این رسوم است.
«رسول نامی» با اشاره به رسم غلط تیراندازی در عروسی ها گفت: مرگ دختر بچه ۸ساله، ۵ساله و جوان ۲۲ساله بر اثر اصابت گلوله شاد‌باش از جمله اتفاقات ناگواری بودند که در سال جاری در شهرهای ایرانشهر و زاهدان به وقوع پیوستند.
وی افزود: این در حالی است که برخی گمان می‌کنند با شلیک گلوله و تخلیه هیجانی ناشی از آن، شادی میهمانی و جشن را دوچندان می‌کنند اما با این رسم غلط علاوه بر اینکه امنیت جانی و روانی مردم را به مخاطره می‌اندازند، عده‌ای به قتل می‌رسند و جمعی زخمی و راهی بیمارستان می‌شوند .
امروزه نقش گروه‌های تاثیرگذار و پذیرش مشارکت‌های مردمی در رفع آسیب‌های اجتماعی بر هیچ کس پوشیده نیست. وی با بیان نقش موثر ریش‌سفیدان در جوامع بومی افزود: برای جلوگیری از ترویج این رسم خطر‌آفرین باید از ظرفیت ریش‌سفیدان و معتمدان محلی استفاده کرد تا این‌گونه حوادث با مدیریت آنان کاهش یابد. نفوذ سران طوایف بین افراد یک قبیله مانع از اضمحلال و تخریب جوامع محلی و بومی می‌شود و پیوندهای گروهی و همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کند.
میل به تیراندازی
قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری، نقش دستگاه قضایی و نیروی انتظامی را در کنترل این حادثه موثر دانست و افزود: در این‌باره نیازمند برخوردهای بازدارنده انتظامی و قضایی با مرتکبان چنین اعمالی هستیم. ترویج این آیین‌ها علاوه بر گسترش عوارض اجتماعی، مخاطرات امنیتی و مرگ و میر افراد بی‌گناه در جامعه می‌تواند رعب و وحشت در جوامع محلی را نهادینه و اختلاف‌های طایفه‌ای را تشدیدکند. همچنین بستر قانون‌گریزی را در جامعه فراهم می‌کند. وی افزود: بر اساس بررسی‌های میدانی در استان، در حالی که نگرانی مردم از عواقب این رسم در حال افزایش است، رغبت برخی جوانان سیستان و بلوچستان به رسم تیراندازی رو به افزایش است.
