انحصار واردات خودرو شکست

آوین آزادی

زمزمه‌های کاهش محدودیت در واردات خودرو از سال71 شنیده و در نهایت این پیشنهاد در قالب یک لایحه تصویب شد. قرار شد که برای افزایش سطح کیفیت کالاهای صنعتی تولید داخل و ادامه رقابت با تولیدات خارجی، محدودیت‌ها کاهش پیدا کند و همه بتوانند به کشور خودرو وارد کنند. دی‌ماه سال71، در یک جلسه علنی مجلس شورای اسلامی که به ریاست ناطق نوری برگزار شد، بنا شد که یک درصد حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات واردات خودروهای سواری برای بهبود محیط‌زیست اختصاص یابد. مطابق لایحه‌ای که در آن سال‌ها تصویب شد، محاسبه و وصول گمرکی، سود بازرگانی و مالیات انواع خودرو هم براساس ارز شناور تعیین می‌شد.

این در حالی است که مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی خودرو برای واردکنندگان خودروی سواری 30درصد ارزش سیف (قیمت اتومبیل، هزینه حمل‌ونقل و بیمه خودرو) و مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی واردات انواع مینی‌بوس، اتوبوس و کامیون، 20درصد ارزش سیف تعیین شده بود.

چه خودروهایی مشمول لایحه آزادسازی واردات می‌شدند؟ 

اولین فهرست خودروهای مشمول را مجلس در همان سال و در همان جلسه اعلام کرد. واردات انواع خودروی سواری، مینی‌بوس، ‌اتوبوس، شاسی کامیون، کامیون، کامیونت، تریلر کش، دوچرخه، موتورسیکلت و ماشین‌آلات راهسازی از انحصار خارج شده و واردات آنها به شرط پرداخت گمرکی آزاد شده بود.

رونمایی از پیکان 1600

فارغ از مسئله واردات، تولید داخلی هم حواشی خود را داشت. ایران‌خودرو که بیش از 25سال بود فعالیت خود را در ایران آغاز کرده بود، در آن سال‌ها هم یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین خودروساز‌های کشور بود. مدیرعامل وقت ایران‌خودرو در خرداد‌ماه سال71 خبر از تولید پیکان جدید و احتمال کاهش قیمت‌ها داده بود. محمدحسن تهرانی‌نژاد به کیهان گفته بود: شرکت بنا دارد در سال71، 50هزار خودرو تولید کند که 10هزار دستگاه آن پژو، 5هزار دستگاه آن مینی‌بوس و 3500دستگاه آن اتوبوس است. او گفته بود آخرین محصول این شرکت پیکان مدل 1600 است که از مهرماه سال 71 به تولید انبوه خواهد رسید.

محصول دیگری که تهرانی‌نژاد وعده آن را در آن سال داده بود، اتوبوس جدید شهری تولید خود ایران‌خودرو بود که قرار شد با گنجایش 110نفر در ناوگان حمل‌ونقل شهری به‌کار گرفته شود.

مدل‌های قدیمی‌تر پیش‌فروش 

پیش‌فروش خودرو و تحویل دیرتر از موعد از سال‌های دور در ایران باب بوده است. حتی در دهه 60 نیسان پاترول با پیش پرداخت 500هزار تومان به مردم پیش‌فروش شده بود. یکی دیگر از طرح‌های ایران‌خودرو که آن سال‌ها طرفداران بسیاری داشت، فروش اقساطی خودرو به کارمندان بود.

در سال71 عنوان شده بود که به کارمندان، اساتید دانشگاه و... خودروی پژو 504 به شکل قسطی و با کارمزد کم تعلق می‌گیرد.

قیمت‌گذاری با ارز شناور 

قیمت خودروها با ارز شناور محاسبه می‌شدند. مینی‌بوس در آن سال، 2میلیون و 300هزار تومان، وانت دوکابین 2میلیون و 200هزار تومان، پیکان 1800با موتور پژو یک‌میلیون و 800هزار تومان، پژو 405، 2میلیون و 180هزار تومان و پیکان جدید 1600یک میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بودند.

صادرات خودرو چقدر بود؟ 

صادرات انواع خودرو در سال70، 9/33میلیون دلار عنوان شده است؛ صادراتی که نسبت به سال 69حدود 4/1میلیون دلار رشد را تجربه کرده بود. کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند این عدد در سال71، دوبرابر شود.

طرح گازسوزکردن خودروها

طرح گازسوزکردن خودروها و به‌خصوص تاکسی‌های تهران برای کاهش آلودگی پایتخت در سال71 جدی شد. برای شروع اجرای این طرح طبق گفته مدیرعامل ایران‌خودرو، بنا شد روزانه 7دستگاه تاکسی دوگانه‌سوز تولید شود.

در نهایت براساس گزارش روزنامه همشهری در آذرماه سال71، بنا شد که تغییر سوخت اتومبیل‌ها اجباری شود. در اولویت این طرح گازسوز کردن 30هزار دستگاه تاکسی قرار گرفتند و قرار شد کارشناسان ایرانی و آلمانی سوخت مورد استفاده در خودروها را کارشناسی کرده و آلاینده‌های مضر آن را شناسایی کنند.

در آن زمان اعلام شده بود که 2میلیون وسیله‌نقلیه درون‌شهری، با ایجاد 65درصد آلودگی، مهم‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست و آلودگی هوای تهران هستند.