اتاق انتظار بودجه98؛ سپاه و دفاع در صدر

رضا کربلائی/ روزنامه‌نگار
اضافه بودجه سال آینده درصورتی که دولت بتواند نفت بیشتری بفروشد و از محل‌های خاص درآمد بیشتری به‌دست آورد، در چه بخش‌هایی هزینه می‌شود و کدام دستگاه‌ها در انتظار بودجه سقف دوم و سوم به‌سر می‌برند؟ این پرسشی است که با کالبدشکافی جدول شماره21 بودجه سال آینده ایران مشخص می‌شود، جایی که از آن به‌عنوان اتاق انتظار بودجه اضافی می‌توان یاد کرد. فهرست طولانی دانشگاه‌ها و مراکز علمی در بودجه سال آینده هم به یکی از ابهام‌ها و چالش‌های دولت تبدیل شده تا آنجا که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: دولت در لایحه بودجه۹۸ از مجلس خواسته تا دانشگاه‌های وزارتخانه‌ها زیرمجموعه وزارت علوم باشند.


بودجه دفاعی کم نشده
درحالی‌که برخی رسانه‌های اصولگرا از کاهش بودجه دفاعی ایران خبر داده‌اند، اما بررسی ردیف‌های بودجه سال آینده به‌ویژه در جدول شماره21 نشان می‌دهد درصورتی که دولت از محل فروش نفت یا سایر درآمدها، پول بیشتری به‌دست آورد، بخش قابل توجهی از اضافه بودجه 40هزار میلیاردی سال آینده به بخش‌های دفاعی و نظامی اختصاص می‌یابد. سقف بودجه عمومی دولت در سال آینده 407هزار و 713میلیارد تومان تعیین شده و دولت پیشنهاد داده تا 20هزار میلیارد تومان از اضافه درآمد دولت درصورت تحقق به‌طور مستقیم به تقویت بنیه دفاعی اختصاص یابد و 20هزار میلیارد دیگر هم در قالب جدول پیشنهادی 21 در بین 250دستگاه و ردیف بودجه تقسیم شود. نکته مهم اینکه از کل رقم 20هزار میلیارد تومان یادشده، 52.3درصد برای پرداخت هزینه‌های جاری، 5.9درصد برای بودجه عمرانی و 38.7درصد هم صرف بازپرداخت اصل اوراق مشارکت دارای تضمین دولت، اسناد خزانه و سایر اوراق بهادار خواهد شد.


موضع وزارت دفاع درباره بودجه دفاعی
موضوع بودجه دفاعی در روزهای اخیر به قدری چالش برانگیز شده که دیروز رضا طلائی‌نیک، معاون وزیر دفاع به ایسنا گفت: براساس مستندات و متن «لایحه بودجه سال۱۳۹۸» و با احتساب تحقق و تأمین منابع از بودجه مازاد پیش‌بینی شده، اعتبارات دفاعی نه‌تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه در سال آینده امکان افزایش نیز دارد. طلائی‌نیک توضیح داده؛ برداشت رسانه‌ها مربوط به‌وجود ابهاماتی در تفکیک بودجه دفاعی و تأمین آن از دو منبع اصلی و مازاد است که نیازمند شفاف‌سازی‌ است و امیدواریم با اهتمام و تعامل مجلس و دولت محقق شود. به گفته او، 20هزار میلیارد تومان از اعتبارات دفاعی به تأمین منابع از درآمد مازاد موکول شده است که با هماهنگی و توافق دولت و مجلس و ستاد کل نیروهای مسلح باید تعیین تکلیف شود.


بودجه اضافی زیر ذره‌بین
نگاهی به ارقام مندرج در جدول شماره21 بودجه سال آینده ایران نشان می‌دهد 20هزار میلیارد تومان اعتبار بودجه‌ای به شرطی در اختیار دستگاه‌ها و ردیف‌های پیش‌بینی شده قرار می‌گیرد که دولت بتواند نفت بیشتری بفروشد یا برای برداشت از حساب صندوق توسعه ملی از مجلس مجوز بگیرد. درصورت رأی مثبت مجلس به این پیشنهاد دولت، 2هزار میلیارد تومان معادل 10درصد این رقم در اختیار ستاد مشترک سپاه و سپاه حفاظت قرار می‌گیرد که صرف تامین هزینه‌های جاری طرح‌های شهید چمران، نسیم رحمت، شهید شوشتری، نور ربیع، شهید حسن طهرانی مقدم، شهید رودکی، شهید کاظمی، امام‌حسین(ع)، شهید برونسی، شهید یزدان‌شناس، شهید صابرین، شهید رشادی، شهید غلامی و پروژه قائم خواهد شد. افزون بر این، دو هزار میلیارد تومان هم برای اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان در سال آینده که مورد اصرار نمایندگان هم قرار گرفته، بستگی به اضافه بودجه دولت خواهد بود. سال آینده برای تامین برخی هزینه‌های جاری وزارت دفاع هم رقمی معادل یک هزار و 59میلیارد و 750میلیون تومان از محل اضافه درآمد احتمالی دولت پیش‌بینی شده که قرار است صرف برنامه‌هایی شامل ارتقای توان دفاعی، طرح حکمت، حفظ توان تولید صنایع دفاعی، تامین هزینه آب، برق، مخابرات و گاز نیروهای مسلح، تامین اقلام عمده نظامی، پشتیبانی ازطرح کوثر، پاداش پایان خدمت کارکنان و همچنین طرح‌های شهید سوباشی، شهید اردستانی، شهید فلاحی، شهید شیرودی، شهدای نیروی دریایی، طرح لبیک یا امام، طرح شهید ستاری و طرح شهید حکمت یا طرح حکمت و معیشت شود.


منابع حقوق بازنشستگان
وعده دولت برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری و همچنین ایجاد اشتغال مولد و گسترده در کشور هم نیازمند 2هزار میلیارد تومان بودجه خواهد بود که محل درآمد آن از محل فروش نفت اضافی یا برداشت از حساب صندوق توسعه ملی است که هرکدام 5درصد از بودجه مازاد 20هزار میلیارد تومانی را به‌خود اختصاص می‌دهند.

افزون بر اینها بازپرداخت سود اوراق بدهی و وام‌های خارجی و پرداخت بودجه جاری مورد نیاز ستاد مشترک ارتش و ستاد فرماندهی نیرو‌های مسلح و پرداخت پاداش پایان خدمت کارکنان نیروی انتظامی و اضافه بودجه مورد نیاز سازمان صدا و سیما، سازمان بسیج و قرارگاه خاتم‌الانبیا به شرطی پرداخت خواهد شد که دولت بتواند از مجلس بودجه اضافه‌تری را بگیرد.


   فهرست طولانی اتاق منتظران بودجه

درحالی‌که پیش‌بینی می‌شود دولت با کمبود شدید منابع در سال آینده مواجه شود، اما فهرست طولانی نیازمندان بودجه اضافی در قالب تبصره21 می‌تواند نقطه تلاقی و لابی دستگاه‌های یادشده با نمایندگان مجلس قرار گیرد. جالب اینکه در این فهرست نام برخی وزارتخانه‌های بهداشت، امور خارجه، اقتصاد، صنعت، علوم، وزرش و جوانان (شامل کمیته‌های ملی المپیک و پارالمپیک، اطلاعات، راه و شهرسازی، نیرو و کار به همراه سازمان‌ها و نهاد‌هایی چون برنامه و بودجه، اوقاف، تبلیغات اسلامی، صدا و سیما، بسیج، فرهنگ و ارتباطات اسلامی، امور دانشجویان و صندوق رفاه دانشجویان، تعزیرات، حوزه هنری، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل‌بیت، بنیاد سعدی، خبرگزاری ایرنا، مؤسسه نشر آثار حضرت امام، پژوهشکده امام خمینی، آستان مقدس حضرت امام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، سازمان حج و زیارت و کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی هم دیده می‌شود. این در حالی است که دولت برای تامین شیر مدارس 21میلیارد تومان و جهت اضافه تقاضای نهادی چون جامعه‌المصطفی العالمیه، 26میلیارد و 660میلیون تومان و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم رقمی معادل 30میلیارد تومان بودجه پیش‌بینی کرده که شرط آن فروش نفت بیشتر یا برداشت از صندوق توسعه ملی خواهد بود.