طرح نوسازی بافت‌های‌ فرسوده اراک و ساوه

مریم جباری|‌   اراک- خبرنگار: 

یکی از دغدغه‌های این روزهای جوامع شهری، مخصوصا در کلانشهرها، ساماندهی بافت فرسوده است. این مناطق که در کشور و استان مرکزی تعدادشان بسیار زیاد است، با توجه به رشد و توسعه شهرنشینی به سازه‌های غیرمستحکم و غیرایمن در برابر بلاهای طبیعی و آتش‌سوزی تبدیل شده‌اند.

 اکثر این مناطق مقاومت کمی در برابر زلزله دارند و کوچه‌هایشان آنقدر باریک است که تردد خودروهای آتش‌نشانی و آمبولانس در آنها هنگام وقوع حادثه به نوعی غیرممکن می‌شود. بر اساس آمار ارائه شده از سوی کارشناسان حوزه شهری، 12 درصد جمعیت شهری اراک و ساوه در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند و برنامه‌ریزی برای کاهش این پدیده و ایمنسازی منازل غیراستاندارد آنها ضرورتی انکارناپذیر است.


سنددار کردن املاک راه‌حل نیست

یک استاد دانشگاه و دکترای برنامه‌‌ریزی شهری در اراک درباره بافت‌های فرسوده این شهر به همشهری می‌گوید: چندی است موضوع بهسازی و مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده با عنوان بازآفرینی شهری در اراک مطرح شده که در این زمینه اما و اگرهای فراوانی وجود دارد.
«میلاد همافر» بیان می‌کند: موضوع بازآفرینی بافت‌های فرسوده از کشورهای دیگر الگو‌برداری و این کار در آنجا به خوبی انجام شده و نتیجه قابل توجهی داشته است. اما با توجه به این‌که ایران یک کشور زلزلهخیز است، بازآفرینی در برخی از مناطق ممکن است چندین سال طول بکشد. با این شرایط، این طرح نمی‌تواند خیلی کارایی داشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: در برخی از مناطق استان نیاز به بازآفرینی نیست و باید نوسازی و بهسازی صورت بگیرد که در این زمینه باید خصوصیات مناطق از نظر این‌که دارای هویت هستند یا خیر مورد بررسی کارشناسان میراث فرهنگی قرار می‌گیرد. یکی از راهکارهای ما برای بازآفرینی شهری اعطای تسهیلات به افرادی است که می‌خواهند منازل‌شان را از نو بسازند و یا آن را سنددار کنند. این اتفاق در مناطق حاشیه‌ای در حالی رخ می‌دهد که ما از این امر غافل هستیم که فرد توان باز پرداخت اقساط تسهیلات را دارد یا خیر؛ خیلی‌ها به خاطر این تسهیلات یا زندگی‌شان با مشکل روبه‌رو می‌شود و یا اصلا آن را دریافت نمی‌کنند.

همافر اظهار می‌کند: این در حالی است که در بسیاری از ساخت و سازهای جدید نیز مشکلاتی وجود دارد، البته این مسئله مربوط به نبود نظارت صحیح نظام مهندسی و برخورد نامناسب شهرداری‌ها است که تخلفات سازه‌ای را بررسی نمی‌کنند. پس مشکل تنها بافت‌های ناکارآمد و فرسوده نیست.

وی می‌گوید: از سوی دیگر، ساخت و سازهای جدید در واقع سازه‌هایی بدون دوام هستند که با قیمت بالا هم فروخته می‌شوند. در بسیاری از موارد، نظام مهندسی به عنوان متولی امر باید ساخت ‌و ‌ساز را متوقف کند.
این استاد برنامه‌‌ریزی شهری بیان می‌کند: متاسفانه از زمانی که اجرائیات شهرداری تعطیل و نظارت بر ساخت ‌و ‌ساز به شهرداری‌های مناطق واگذار شده، تعداد ساخت و سازهای غیرمجاز افزایش یافته است. در نتیجه این امر، علاوه بر بافت‌های ناکارآمد، دیگر بافت‌های شهری نیز با مشکلاتی مواجه شده‌اند.

همافر می‌افزاید: سنددار کردن املاک در مناطق حاشیه‌ای نیز از یک نگاه یکسویه نشات می‌گیرد. ممکن است این املاک مالکانی در خارج از کشور داشته باشند بنابراین در صورت ارائه سند به مالکان فعلی، مشکلات بسیاری ایجاد می‌شود.


ارائه تسهیلات با طرح مسکن امید 

معاون عمرانی استاندار مرکزی نیز با بیان این‌که بافت‌های فرسوده هم‌اکنون از معضلات و مسائل جدی و مهم استان به خصوص در شهرهای اراک و ساوه به شمار می‌روند، می‌گوید: در این زمینه باید با برنامه‌ریزی هدفمند مشکلات شهری را برطرف کنیم.

مهدی زندیه‌ وکیلی بیان می‌کند: اکثر بافت‌های فرسوده در مناطق حاشیه‌ای و بیشتر سکونتگاه‌های غیررسمی استان در اراک و ساوه قرار دارند به همین دلیل ارائه تسهیلات نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و حاشیه‌ای برای این 2 شهر در نظر گرفته شده است.وی ادامه می‌دهد: در این زمینه ابتدا سنددار کردن واحدهای مسکونی شهرک علی ابن ابیطالب(ع) را در دستور کار قرار داده‌ایم. ارائه سند مالکیت به دیگر مناطق فرسوده و حاشیه‌ای اراک و ساوه در دستور کار قرار خواهد گرفت. طرح «مسکن امید» به منظور استفاده از این تسهیلات با هدف بازآفرینی شهری در این 2 شهر اجرا می‌شود.

زندیه‌ وکیلی می‌افزاید: تسهیلات در نظر گرفته شده در این طرح برای مرکز استان ۶۰۰ میلیون ریال و برای شهرهای دیگر ۴۰۰ میلیون ریال با سود 6 درصد است.


وسعت بافت فرسوده 

نماینده اراک، خنداب و کمیجان در مجلس با بیان این‌که 7 درصد از مساحت شهر اراک را بافت فرسوده تشکیل داده است، می‌گوید: ١٢ درصد از جمعیت این شهر در این مناطق زندگی می‌کنند بنابراین باید برای مقاوم‌سازی و ساماندهی آنها برنامه‌ریزی جدی صورت بگیرد و با سرعت بیشتری گام برداشته شود.

«علی‌اکبر کریمی» بیان می‌کند: در قانون برنامه ششم توسعه در زمینه مقاوم‌سازی بناهای فرسوده تکالیفی بر عهده دولت گذاشته شده است. اگر دولت این تکالیف را انجام دهد، قطعا بسیاری از مشکلات از پیش روی اراک و ساوه برداشته خواهند شد و ایمن‌سازی بناهای فرسوده به معنای واقعی محقق می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه بافت‌های فرسوده هنگام بروز بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه مشکلات زیادی را برای شهر و شهروندان ایجاد خواهند کرد. با توجه به این‌که بیشتر بافت‌های فرسوده در مناطق حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیررسمی قرار دارند و معابر آنها غیراستاندارد است، در این مواقع امدادرسانی و کمک به شهروندان تا حد زیادی غیرممکن و با مشکل همراه خواهد بود.