تناسب سبک زندگی با واقعیت‌های سرزمینی

محمد درویش| فعال محیط‌زیست

ما در سرزمینی زندگی می‌کنیم که در آستانه ورشکستگی اکولوژیکی است و جزو بدهکارترین سرزمین‌های جهان محسوب می‌شود. در ایران میزان مصرف با میزان توانمندی اکولوژیکی سرزمین تناسب ندارد و روشن است که این موضوع موجب نابودی محیط‌زیست می‌شود بنابراین باید سبک زندگی مردم تغییر کند و متناسب با واقعیت‌های سرزمینی شود. به‌طور حتم به‌کارگیری ابزار سازگار با محیط‌زیست می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.

طبق بررسی‌های انجام شده مردم ایران 6برابر متوسط جهانی سوخت مصرف می‌کنند و میزان مصرف سوخت روزانه آنها در حدود 90میلیون لیتر است این در حالی است که در کشور ترکیه که تعداد خودروهای شخصی در آن 1/5برابر بیشتر از خودروهای ماست و جمعیتی معادل جمعیت کشور ما دارد میزان مصرف سوخت در روز حدود 7/8میلیون لیتر است. با نگاهی به این آمارها در می‌یابیم که ایران در سوخت‌های فسیلی هدررفت هنگفتی دارد که از مهم‌ترین عوامل انتشار‌دهنده گازهای گلخانه‌ای، ایجاد جزیره گرمایی در شهرها، عامل تفاوت دمای شب و روز و سوق دادن کشور به سمت بیابانی شدن است.

سؤالی که در اینجا طرح می‌شود این است که آیا اساسا ایران حرکتی برای استفاده از ابزارهای سازگار با محیط‌زیست می‌کند؟ به‌عنوان مثال آیا شهرهای ما زیست‌محور طراحی می‌شوند یا مردم داوطلبانه خودروی شخصی را کنار می‌گذارند تا از دوچرخه یا خودروهای هیبریدی استفاده کنند؟

معتقدم که مطلقا چنین کاری صورت نمی‌گیرد. در طول 12سال گذشته افتخار مدیریت شهری تهران این بود که توانسته پل، بزرگراه، تونل و... بسازد درحالی‌که این پروژه‌ها نشان دادن چراغ سبز به‌خودروسواران بود و مشکلات زیست‌محیطی شهر را روزبه‌روز بیشتر کرد.

طبق گزارش‌های وزارت بهداشت، سالانه حدود 40هزار میلیارد تومان صرف درمان بیماری‌های غیرواگیر می‌شود که ریشه اصلی این بیماری‌ها کم‌تحرکی است. این هزینه بیشتر از بودجه‌ای است که به بزرگ‌ترین وزارتخانه کشور یعنی آموزش و پرورش تعلق می‌گیرد بنابراین سؤال اینجاست که چرا ما برای درمان کم‌تحرکی تلاش نمی‌کنیم. اگر کم‌تحرکی در جامعه درمان شود میزان مصرف سوخت کاهش می‌یابد و محیط‌زیست اصلاح می‌شود.

متأسفانه ما در حوزه مصرف انرژی وضعیت نگران‌کننده‌ای داریم. هر شهروند ایرانی به‌طور متوسط 5/3برابر هر شهروند در کره زمین انرژی مصرف می‌کند. پرتی انرژی در ساختمان‌های ایران به 5میلیارد دلار در سال می‌رسد. اگر مقرراتی که در ماده 19ساختمان لحاظ‌شده رعایت شود خیلی از مشکلات حل خواهد شد. ما باید به سمت استفاده از مزیت‌های بالقوه واقعی یا همان استحصال انرژی‌های نو برویم. اگر انرژی خورشیدی و انرژی بادی جایگزین نیروگاه‌های حرارتی شود به‌شدت از هدررفت سوخت فسیلی و نیروی آب جلوگیری می‌شود و این امر موجب بهبود وضعیت محیط‌زیست خواهد شد.

متأسفانه کشور ما تاکنون از این پتانسیل بهره کافی نبرده است. اطمینان داریم کشوری که می‌تواند در شرایط تحریم کیک زرد تولید کند  خودروهای هیبریدی هم می‌تواند تولید کند یا دوچرخه‌های برقی بسازد، فقط نیاز به همت دارد.

ایران یکی از قربانیان تغییرات اقلیمی در جهان است. اگر از ابزارهای سازگار با محیط‌زیست استفاده شود می‌توانیم در شرایط دشوار اقلیمی به آینده‌ای باکیفیت امیدوار باشیم.