گزارش
نقش ایرانی بر زمین جهانی
از کاخ سلطان عمان گرفته تا تالارهای واتیکان و سازمان ملل، رد پای قالی ایرانی دیده می‌شود
لیلا شریف | روزنامه‌نگار
فرش ایرانی سال‌هاست که فقط کفپوش خانه‌های ایرانی نیست، بلکه روایتگر فرهنگی است که از کارگاه‌های خاکی نیشابور و ملایر تا تالارهای پرشکوه کاخ‌های سلطنتی و سالن‌های دیپلماتیک جهان گسترده شده است. همین روح شاعرانه است که فرش هریس را به مراسم تشییع پاپ در واتیکان می‌برد، فرش مردمان ترکمن را در دیدارهای رسمی ترکمنستان پهن می‌کند و شاهکار نیشابور را به رکورد گینس می‌رساند. قالی ایرانی، سفیری خاموش است که بدون واژه، از صلح، ایمان و زیبایی می‌گوید و هرجا پهن می‌شود، نشان می‌دهد هنر ایرانی هنوز در جهان زنده است. تصاویری از جلوه خیره‌کننده فرش ایرانی در دکوراسیون کاخ سلطان عمان که این روزها در فضای مجازی پربازدید شده، بهانه‌ای شد که به دلربایی فرش ایرانی در چیدمان سازمان‌های بین‌المللی، مساجد و کاخ‌های دیگر کشورها بپردازیم.
فرش ترکمن ایرانی در ترکمنستان
در سفر اخیر رئیس‌جمهور کشورمان به ترکمنستان، دیدارهایی میان او و سران بسیاری از کشورها رقم خورد که محل بسیاری از این دیدارها در اتاقی بود که کف آن را با فرش ترکمن ایرانی آراسته بودند؛ فرشی که حاصل هنر بافنده‌های شهرستان راز و جرگلان در استان خراسان شمالی بود و با قالی‌های ترکمنی این کشور تفاوت زیادی داشت. نقش این فرش «ماری گل» بود که در زبان ایرانیان ترکمن به معنای «جای پای بچه شتر» است. طرح‌های جای پای شتری که میان گل‌های 8ضلعی حاشیه قالی «ماری گل» جاخوش کرده‌اند، تصویری از دشت‌ها و دره‌های سرسبز حاشیه راز و جرگلان هستند که زنان ترکمن این خطه روی تار و پود قالی می‌نشانند.
فرشی با 2/2میلیارد گره و 1200بافنده
فرش عظیم مسجد شیخ زاید در ابوظبی، یکی از شاهکارهای هنر ایرانی است که به‌دست هنرمندان نیشابوری بافته شد. این فرش با مساحت ۵۶۳۰ مترمربع، رکورددار بزرگ‌ترین فرش دستباف جهان در کتاب گینس است و با دست‌های بیش از ۱۲۰۰بافنده خراسانی طی ۱۸ماه بافته شده است. جنس آن از پشم و پنبه طبیعی و رنگ‌های گیاهی اصیل ایرانی است. فرش مسجد شیخ زاید دارای ۲.۲میلیارد گره است. رنگ غالب آن سبز و کرم است. هر تکه برای سهولت حمل و نصب، جداگانه بافته و سپس در محل به‌دقت به هم دوخته شده است.
شعر معروف سعدی در سازمان ملل
2فرش ایرانی یکی در دهه 30و دیگری در دهه70 شمسی توانسته‌اند به ساختمان‌های سازمان ملل راه پیدا کنند. اولین فرش نامش با محمد مصدق گره خورده است. ماجرا از این قرار بود که پس از ملی‌شدن صنعت نفت و شکایت دولت انگلیس از ایران در شورای امنیت سازمان ملل، محمد مصدق راهی سازمان ملل شد. او در این سفر یک فرش ایرانی با طرح لچک ترنج اهدا کرد که هنوز بر سردر یکی از ساختمان‌های مقر سازمان ملل در ژنو قرار دارد. فرش دیگر نیز در دهه70 به همت مرحوم استاد محمد صیرفیان طراحی و به سازمان ملل اهدا شد. این هنرمند در کتاب «نقد عمر» در مورد این فرش که در بخش مرکزی آن، شعر «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» با نخ طلا بافته شده است، عنوان کرده بود: «در هر سانتی‌مترمربع از فرش‌های معمولی من تقریبا۱۲۰ گره موجود است، اما بنای این فرش را چنان طرح‌ریزی کرده‌ام که در هر سانتی‌مترمربع آن بیش از ۲۰۰گره موجود است.» او در بخشی از خاطرات خود دلیل اهدای این فرش به سازمان ملل را اینگونه روایت می‌کند: «از پروردگار بزرگ یاری طلبیدم. خدا راهی نشانم داد که بهترین بود و مکانی که برای این فرش شایسته‌ترین، تا شاید در اعتلای نام میهن عزیزم که منتهای آرزویم بود، سهم بسیار ناچیزی داشته باشم.»
هنر ملایر و هریس در تشییع پاپ
فرش‌های با طرح هریس و ملایر همان 2فرشی بودند که در مراسم تشییع پاپ فرانسیس توجه بسیاری را به‌خود جلب کردند؛ وقتی از بسیاری حرف می‌زنیم، منظور فقط مردم ایران نیست؛ چراکه در آن زمان سایت‌های خارجی هم از جزئیات این دو فرش زیبا و تاریخچه استفاده از فرش‌های ایرانی در مراسم رسمی واتیکان نوشتند. ترکیب رنگ‌های قرمز لاکی و نارنجی با تابوت پاپ فرانسیس به یک قاب ماندگار در رسانه‌ها تبدیل شد؛ تا جایی که سایت آرت که در انگلیس به‌عنوان یک سایت معتبر و فعال در حوزه هنر شناخته می‌شود، به بهانه این تشییع در مورد پیشینه حضور فرش‌های ایرانی در مراسم‌های رسمی واتیکان نوشت: «این فرش هریس قبلا در مراسم تشییع پاپ ژان پل دوم و پاپ بازنشسته بندیکت شانزدهم استفاده شده بود. فرش‌های ایرانی و جهان اسلام سال‌هاست که در مراسم مسیحی و هنر مذهبی به‌عنوان نمادهای حاشیه‌ای انتخاب شده‌اند.»
