روایت‌های مقدس
گزارشی از یادگاری‌های 8سال دفاع‌مقدس در موزه‌ها
فاطمه عباسی | روزنامه‌نگار
صدای سوت خمپاره هنوز در گوش کهنه‌سربازها زنده است، صدایی که به‌دنبال آن خاکریزها به لرزه می‌افتاد. این صداها برای ما فقط روایت کتاب و فیلم نیستند؛ آنها بخشی از حافظه زنده این سرزمینند.
هفته دفاع‌مقدس تنها یک یادآوری تقویمی نیست؛ دری است که رو به واقعیت زنده تاریخ باز می‌شود، واقعیتی که با نگاه به لباس خاکی، قمقمه خراشیده یا دست‌نوشته یک رزمنده ناگهان تمام آن روزها را به زمان حال می‌آورد. این اشیای خاموش زبان گویای سال‌هایی هستند که هزاران داستان ناشنیده دارند. موزه‌ها و خانه‌موزه‌های دفاع‌مقدس نه انبار خاطرات، بلکه بازآفرینان لحظات حماسه‌اند. در باغ‌موزه‌های دفاع‌مقدس می‌توان در میان تالارها قدم زد و صحنه‌های نبرد را در ابعاد واقعی دید. در خانه‌موزه‌های کوچک و صمیمی می‌توان کنار حوضی نشست که روزی صاحبخانه در کنار آن چای نوشیده و بعد راهی جبهه شده است. هر کدام از این مکان‌ها قطعه‌ای از پازل عظیم مقاومت 8ساله‌اند، از یادمان‌های روباز شلمچه و فکه که هنوز خاکشان بوی خون می‌دهد تا ویترین شیشه‌ای موزه شهدا که وصیت‌نامه‌های شهدا را در خود نگه داشته‌اند.
این هفته دعوتی است به یک سفر کوتاه اما عمیق، سفری که از سکوت شیشه‌های موزه آغاز می‌شود و به هیاهوی میدان‌های نبرد می‌رسد، سفری که نه‌فقط تاریخ، بلکه روح مقاومت را به یاد می‌آورد.
باغ‌موزه‌های دفاع‌مقدس
باغ‌موزه‌ها ایستگاه‌هایی برای مرور خاطرات پایداری و تماشای تصویر زنده روزهای جنگ در دل معماری و طراحی هنرمندانه‌اند.
باغ‌موزه دفاع‌مقدس تهران
در قلب اراضی عباس‌آباد باغ‌موزه‌ای با مساحت ۲۰۵هزار مترمربع ه نمایشگر اشیا و بازآفرین حال‌وهوای جنگ است. ۷تالار و یادمان نهایی آن با عدد۸ به یاد 8سال دفاع‌مقدس و عدد۷ به نشانه تقدس طراحی شده‌اند. تالار پروانه‌ها یادآور زندگی فرماندهان شهید است و دیگر بخش‌ها بازسازی میدان نبرد و رویدادهای تاریخ‌ساز آن روزها را در ابعاد واقعی یا نمادین پیش چشم بازدیدکنندگان می‌آورند.
باغ‌موزه دفاع‌مقدس کرمانشاه
موزه جنگ کرمانشاه دربردارنده ادوات مختلف جنگی و تصاویر و آثار شهداست. این مرکز در اصل پناهگاه مردم بی‌دفاع در برابر حملات هوایی‌دشمن بوده و اکنون با داشتن غرفه‌های مختلف و کتابخانه تخصصی نخستین مرکز فرهنگی دفاع‌مقدس در غرب کشور است.
موزه جنگ خرمشهر
ساختمان موزه جنگ خرمشهر در دوران 8سال جنگ تحمیلی محل دیدبانی نیروهای عراقی بود که با بازسازی آن در سال1375 مرکز فرهنگی دفاع‌مقدس افتتاح شد. با توجه به اینکه این مرکز محل دیدبانی دشمنان در دوران جنگ بوده، دست‌نوشته‌های اشغالگران عراقی روی دیوارهای ساختمان‌جا‌مانده است. باغ‌موزه‌های دفاع‌مقدس در استان‌های کردستان، همدان، اصفهان، آذربایجان غربی، ایلام، آذربایجان شرقی و شهر دزفول نیز از دیگر موزه‌های دفاع‌مقدس در نقاط مختلف ایران است.
باغ‌موزه دفاع‌مقدس کرمان
موزه دفاع‌مقدس کرمان با الهام از معماری ایرانی و سنتی کرمان ساخته شده است. این موزه خاطرات دوران دفاع‌مقدس و رشادت‌های لشکر 41ثارالله و روزهای جنگ و انقلاب را در خود برای نسل‌های آینده نگه می‌دارد.
موزه شهدا
موزه شهدا در تهران مجموعه‌ای استثنایی برای دیدار با فرهنگ ایثار است. در این مکان، یادگاری‌های شهدا از لباس و دستخط‌ها تا تصاویر و وصیت‌نامه‌ها به نمایش گذاشته شده است. روایت زندگی هر شهید از خانواده تا سنگر همچون کتابی مصور پیش چشم بازدیدکننده ورق می‌خورد. طراحی بخش‌ها به گونه‌ای است که نه‌تنها آثار فیزیکی، بلکه فضای روحی و عاطفی آن روزها را به مخاطب منتقل می‌کند.
یادمان‌های دفاع‌مقدس خوزستان
خوزستان خود یک موزه بی‌سقف است: یادمان فکه، جایی که خاکش هنوز بوی شقایق می‌دهد؛ طلاییه با خاکریزهایی که قصه‌ها را در سکوت فریاد می‌زند و شلمچه که هر وجبش شاهد عبور قهرمانان بوده. این یادمان‌ها تنها مکان‌های یادآوری نیستند، بلکه تجربه‌ای حضوری از میدان نبردند، جایی که آسمان و زمین به شهادت گره خورده‌اند و بازدیدکننده را در فضای روزهای حماسه غوطه‌ور می‌سازند.
خانه‌موزه‌های شهدا
خانه‌موزه‌ها روایت جنگ را از دل سنگر به حیاط خانه می‌آورند، فضایی که دیروز محل زندگی قهرمانان بود و امروز کلاس درسی است برای فهم شجاعت. خانه‌موزه شهید چمران در چهارراه سیروس تهران، بنایی از اواخر دوره قاجار است که با مرمت در سال۱۳۸۵ به موزه‌ای زنده از زندگی و مبارزات این معلم، دانشمند و فرمانده شهید بدل شد. خانه شهیدان اقبالی در خیابان کمیل‌شرقی، فضایی قرآنی-فرهنگی است که با حجله‌ها، قاب عکس‌هاو کتابخانه کوچکش یاد جبهه‌ها را زنده می‌سازد. خانه شهید حسنعلی آداک در قیطریه با شمعدانی‌ها و قاب‌های شهدای محله علاوه بر فضای موزه‌ای، محلی برای کارآفرینی و برگزاری جلسات فرهنگی و حقوقی شده است.
در همینه زمینه :
