خبرهای خوب از یوزکنام

زهرا رفیعی- روزنامه‌نگار

زیستگاه فعلی یوز در ۳محدوده خلاصه می‌شود: ذخیره‌گاه زیست‌کره خارتوران در جنوب، پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ییلاق در شمال‌غرب و پناهگاه حیات‌وحش میاندشت در شمال‌غرب. 
به‌گفته کامبیز معظمی، عضو انجمن صنفی- کارفرمایی حفاظت‌گاه‌های خصوصی حیات‌وحش، بین اینها، محدوده‌ای ۴۵۰هزار هکتاری وجود دارد (یوزکنام) که در آن فعالیت‌های معدنی می‌شود و جاده تهران- مشهد از آن می‌گذرد و البته محل تردد یوز است. یوزکنام در گذشته حیات‌وحشی غنی از کل و ‌بز، آهو، گور، جبیر، کاراکال، پلنگ، گرگ، کفتار و... داشت اما امروزه فقط به تعداد خیلی کم آهو در آن وجود دارد. طی تفاهمنامه‌ای۵‌ساله که انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی با سازمان حفاظت محیط‌زیست منعقد کرد، قرار شد حفاظت از این منطقه به‌طور کلی و حفاظت از یوزپلنگ به‌طور خاص تحت دستورالعمل‌هایی که سازمان تعیین کرده بود انجام شود. این تفاهمنامه با قرق‌های اختصاصی که هدف آن حفاظت در کنار بهره‌برداری پایدار است، فرق می‌کند.
در این منطقه صرفا حفاظت صورت گرفته‌است. اقدامات حفاظتی باعث شده سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۰فقره گزارش مشاهده مستقیم یوز توسط همیاران و یا مردم محلی در منطقه یوزکنام پل‌ابریشم گزارش شود. فیلمی که امسال منتشر شده امیدها را برای باقیمانده‌های اندک این گونه به‌شدت در معرض انقراض بیشتر کرده است. ۳۱ مرداد‌ماه سال گذشته بود که هلیا یوزپلنگ ماده با ۲توله حدودا ۶ماهه خود در یوزکنام پل ابریشم دیده شد. این منطقه کریدور عبور یوزهاست و به‌نظر می‌رسد که مکان زادآوری یوزها نیز شده‌است. به‌گفته کامبیز معظمی، کاهش طعمه و کاهش امنیت در زیستگاه توران ایجاب می‌کند که یوزها جابه‌جا شوند و یوزهای نر هم علاوه بر این به‌دنبال قلمروهای جدید هستند.  حفاظت از این منطقه البته لزوما منجر به کاهش تردد یوزها از جاده تهران-مشهد نمی‌شود و مخاطره جاده را برای آنها حذف نمی‌کند؛ ولی اگر این محدوده حفاظت شود، ممکن است برخی از جمعیت‌های یوز بدون احساس نیاز به تردد در جنوب توران در یوزکنام ماندگار شوند.  حفاظت از این منطقه به قدری نتیجه‌بخش بوده که باعث شده «فِقِه» یکی‌از‌یوزهای‌نر منطقه‌که چند سالی خبری از او نبود، در یوزکنام دیده شود.