عزاداری باشکوه در بازار تاریخی
موضوع: تکیه بالا و تکیه پایین
موقعیت: بازار تجریش
بازارچه تجریش یکی از معدود بازارچه‌های قاجاری تهران است که به‌رغم گذشت سال‌های طولانی، هنوز سرپا مانده و خیلی از تهران‌نشین‌ها برای خرید میوه‌های تازه و خوراکی‌های فصل به آن مراجعه می‌کنند، اما حال و هوای این بازارچه سنتی و تاریخی در روزهای محرم به کلی متفاوت است. در روزهای سوگواری امام حسین(ع) خبری از میوه‌های نوبرانه نیست و صدای سنج و طبل فضای بازارچه را پر می‌کند.
کتیبه بزرگی که در ورودی بازارچه نصب شده، نشانه‌ای پررنگ از قدمت عزاداری در بازارچه تجریش دارد. آنطور که قدیمی‌های تجریش نقل می‌کنند از بدو تأسیس بازارچه سنتی در دوره قاجار، اهالی در روزهای عزاداری امام حسین(ع) به موقوفه بزرگی که به «تکیه بالا» معروف بود می‌رفتند و مراسم سوگواری برپا می‌کردند.
رضا فوقانی، کاسب قدیمی بازارچه تجریش، معتقد است سابقه عزاداری در تکیه بالا به 2 قرن می‌رسد. او در این‌باره می‌گوید: «وقتی شمیران روستایی ییلاقی بود، طایفه‌های مختلف شمیران برای اینکه جایی برای عزاداری داشته باشند تکیه بزرگ یا همان تکیه بالا را بنا کردند. مردم ابتدا چند طاق‌نما روی ستون‌های چوبی ساختند و هر طایفه مسئولیت سیاهپوش کردن طاق‌نمای مخصوص خودش را برعهده داشت. این رسم چند روز قبل از فرا رسیدن محرم شروع می‌شد و به آن سیاهپوشان می‌گفتند.»
تجریش دو تکیه دارد؛ تکیه بالا در دل بازارچه سنتی و تکیه پایین که گفته می‌شود قدمت 200ساله دارد. تکیه بالا به‌دلیل نزدیکی به امامزاده صالح(ع) و بازارچه سنتی تجریش برای تهرانی‌ها شناخته شده‌تر است، اما تکیه پایین هم که در جنوب بازارچه واقع شده در روزهای محرم میعادگاه عزاداران حسینی است. تکیه کوچک یا همان تکیه پایین کنار مسجد جامع تجریش واقع شده و از سال‌های دور، مکانی برای عزاداری و ادای نذر اهالی محله پایین‌دست تجریش بوده است. فوقانی معتقد است تکیه پایین از سال‌های دور هویت مستقلی داشته است: «نمای بیرونی تکیه پایین با آجروکاشی تزئین شده و فضای داخل آن کوچک‌تر از تکیه بالاست. به همین دلیل مردم تجریش به آن تکیه کوچک هم می‌گویند. سقفی که با خرپا و پاچنگ بنا شده یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد تکیه پایین است. طبق سنتی که از سال‌های دور به‌جا مانده، عزاداران تکیه پایین در شب تاسوعا مهمان تکیه بالا می‌شوند و تکیه بالایی‌ها شب عاشورا بازدید آنها را پس می‌دهند و مراسم سوگواری را در تکیه پایین برپا می‌کنند. این سنت دیرینه‌ای است که هر دو تکیه را به هم پیوند داده است.»
