موضوعی تلخ با زبان کمدی

فهیمه پناه‌آذر

«سونسوز» ازجمله فیلم‌های آذری‌زبان است که در جشنواره اکران می‌شود. نخستین فیلم بلند رضا جمالی که به موضوعی خاص می‌پردازد و داستانی کمدی در بر دارد. جمالی آن را براساس فیلم کوتاه «کات» در اردبیل ساخته است. این کارگردان با توجه به زبان ترکی فیلم می‌گوید: دوبله فارسی «سونسوز» اصالت فیلم را از بین می‌برد. وی همچنین امیدوار است که بازی‌ها و داستان فیلم تماشاگران جشنواره را غافلگیر کند.

سونسوز نخستین فیلم بلند سینمایی شماست، از پروسه نگارش تا چگونگی تولید فیلم بگویید.
خوشحالم در جشنواره امسال این فرصت برای فیلم‌های ویدئویی فراهم شد تا این قبیل آثار نیز با وجود برخورداری از تمام استانداردهای سینمایی بتوانند در جشنواره فیلم فجر شرکت کنند. اما در مورد پروسه تولید فیلم سونسوز نیز باید بگویم که من به‌خاطر انگیزه‌ای که از چند سال پیش برای ساخت سونسوز داشتم با وجود مشکلاتی که در تامین بودجه فیلم وجود داشت به کمک آقای سلمان عباسی تصمیم به ساخت این فیلم گرفتیم و تمام سختی‌ها را در ساخت این پروژه به جان خریدیم. این فیلم در 2 فصل متفاوت فیلمبرداری شد. یکی در پاییز و دیگری در بهار. بعد از یک و نیم سال وقفه به‌دلیل نبود بودجه کافی برای تدوین، اتالوناژ و صداگذاری مراحل پساتولید فیلم سرانجام در اواخر سال 1401به اتمام رسید.
این فیلم بومی داستان طنزی را در یک فضای جدی دنبال می‌کند.
سونسوز در ژانر کمدی اجتماعی است که سعی کردم در لابه‌لای اتفاقات از طنزهای موقعیت بهره ببرم و یک موضوع تلخ اجتماعی را با زبان طنز بیان کنم. فیلم سونسوز بر گرفته از نسخه کوتاه آن یعنی فیلم کات است که در سال 1390تولید کرده‌ام. به‌دلیل استقبال خوبی که در داخل و خارج کشور از فیلم کات شد بر آن شدم که نگارش فیلمنامه بلند سونسوز را به تحریر در بیاورم و چون دستم در نگارش فیلمنامه بلند باز بود توانستم موضوع فیلم کات را در آن بسط دهم و وقایع و شخصیت‌های گوناگونی را که مرتبط به تم اصلی موضوع بودند وارد فیلمنامه کنم.
شما به جز چند بازیگر از نابازیگران استفاده کردید. درباره انتخاب بازیگران توضیح دهید.
داستان فیلم من ایجاب می کرد که حتما در کنار بازیگران چهره و شناخته‌شده از نابازیگران هم استفاده کنم تا به ساختار مستندگونه‌ای که فیلم داشت نزدیک شوم و چون زبان فیلم آذری بود دستم در انتخاب بازیگران حرفه‌ای تهران بسته بود و باید از بازیگران اردبیل و حومه اردبیل استفاده می‌کردم.اما پس از گرفتن تست‌های مختلف از نابازیگران و بازیگران هم‌استانی توانستم به تیم مطلوب بازیگری دست پیدا کنم و از میان مردم عادی بازیگرانی کشف کنم که چنان در فیلم سونسوز در نقش خود فرو رفته‌اند که گویی چندین سال است تجربه بازیگری داشته‌اند. علاوه بر آن در این فیلم چندین بازیگر دیگر از خانم‌ها و آقایان وجود دارند که بازی های خوبی را از خود ارائه دادند و تماشاگران را غافلگیر خواهند کرد.
تجربه نمایش آثار تماما آذری در جشنواره فجر که طی سالیان اخیر به فیلم‌هایی چون «او» و «آتابای» مربوط است، نشان می‌دهد که درصورت پرداخت درست و داستانگو بودن اثر، استقبال خوبی از این‌ آثار به عمل می‌آید. فکر می‌کنید بازخورد این فیلم در جشنواره چگونه خواهد بود؟
داستان این فیلم طوری طراحی شده که متناسب با همه سنین و همه سلیقه‌هاست و هم می‌تواند برای مخاطب عام و هم برای مخاطب خاص تأثیر‌گذار و جذاب باشد. فیلم سونسوز برای مخاطب امروزی سرگرم‌کننده و متفکرانه است و کمدی تلخی را به تصویر می‌کشد که اندیشه‌ای پشت آن وجود دارد و مخاطب را به تفکر وامی دارد. این به‌نظر من دستاوردی مهم برای من فیلمساز است که مخاطبی غیرایرانی و غیرآذری‌زبان از سراسر جهان با فیلم من ارتباط برقرار کرده که پس از دیدن فیلم، نظرات مثبتی را برای فیلم من نوشته است. مخاطب خارجی همانند کسی که گویی سال‌هاست در فرهنگ بومی آذربایجان زندگی کرده با وقایع مختلف فیلم سونسوز گریسته و خندیده و با شخصیت‌های مظلوم فیلم همذات پنداری کرده است. این را به‌عنوان نویسنده و کارگردان فیلم سونسوز به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم که این اثر در داخل کشور عزیزم نیز بازخوردهای مثبتی به همراه داشته باشد.
با توجه به زبان بومی‌ای که فیلم دارد، برای اکران عمومی فیلم چه فکری کرده‌اید؟ اکران فیلم هم به زبان آذری خواهد بود؟
قاعدتا اکران فیلم باید به زبان آذری باشد. اگر بخواهیم فیلم را به سمت دوبله ببریم اصالت خود را از دست خواهد داد و اگر دوبله شود گویش و نوع آهنگ دیالوگ‌ها تغییر کرده و به‌احتمال زیاد به لحن فیلم لطمه وارد خواهد کرد.
معتقدم که فیلم اگر داستان و ساختار درست و قوی داشته باشد مخاطب را در هر شرایط به خود جذب می کند و فیلم من هم از این قاعده مستثنی نیست . به امید اینکه دوستداران عزیز سینما به تماشای فیلم سونسوز در سینما بنشینند و از فیلم راضی باشند.