نخستین کلیسای جامع جهان

«کلیسای تادئوس مقدس» یا «قره کلیسا» شهرستان ماکو، قدیمی‌ترین و جامع‌ترین کلیسای جهان است که قدمت آن به دوران سلسله اشکانیان برمی‌گردد؛ زمانی که مسیحیت و دین آسمانی در ایران شکل گرفت و پس از آن عبادتگاه‌های پیروان این دین در ایران ساخته شدند. هرچند این کلیسا در طول سال ازجمله تولد مسیح (فردا 5دی) میزبان مسیحی‌هاست، اما بیش از همه با مراسم سالانه مذهبی ارامنه در قره کلیسا در سالروز شهادت طاطائوس مقدس یکی از حواریون حضرت مسیح(ع) شناخته می‌شود.
این بنای قدیمی به ثبت جهانی هم رسیده است. در زبان آذری قره به‌معنای سیاه است و از آنجا که بخش‌هایی از نمای این کلیسا از سنگ سیاه ساخته شده به این نام شهرت دارد. در عین حال، این بنا به کلیسای تادئوس مقدس هم شهرت دارد، زیرا نام کلیسای تادئوس پاک نیز برگرفته از سوب تادئوسی وانک است.
«تادئوس» و «بارتولومئوس» 2تن از یاران مسیح بودند که در روزگار شاهنشاهی اشکانیان به پادشاهی ارمنستان آمدند. تادئوس و یارانش در سال۶۶ میلادی، پس از رواج‌دادن دین مسیح، همراه دختر پادشاه «سانتروک» یا «ساندوک» که «سان دخت» نام داشت، دستگیر و کشته شدند.
سازه این کلیسا به‌دست معماری به نام «گریگور روشنگر» انجام یافته و ارزش تاریخی آن همانا «نخستین کلیسای جامع جهان» است که به باور مسیحیان نخستین بار یاران مسیح در جهان ساخته‌اند. ساختار سازه چهارگوشی به درازای ۲۰۰متر و پهنای ۱۵۰متر است و از 2بخش سیاه و سفید، کهن‌‌ساخت و تازه‌ساخت، تشکیل شده است.