شهروندی
بازگرداندن اموال به‌غارت‌رفته تهران
شهردار تهران در نخستین اجلاسیه «احیای حقوق عامه و حقوق شهروندی در نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» تلاش برای استیفای حقوق شهروندان را تشریح کرد
سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار
استیفای حقوق شهر و شهروندان، در اولویت مدیریت شهری ششم بوده و همچنان هم تلاش‌ها برای تحقق این امر مهم ادامه دارد. مبارزه با فساد، جلوگیری از تعرض به اراضی ملی، تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز، فعال کردن پروژه‌های مشارکتی رها شده و... همه و همه اقداماتی هستند که در راستای بازگرداندن حق و حقوق ضایع شده شهر و شهروندان صورت می‌گیرد. علیرضا زاکانی، شهردار تهران دیروز (23دی) در نخستین اجلاسیه «احیای حقوق عامه و حقوق شهروندی در نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی)» که با حضور مقامات قضایی و مسئولان و مدیران شهری در تالار آفتاب ایوان شمس برگزار شد، به تشریح کارهای انجام شده در راستای صیانت و حفاظت از حقوق شهروندان پرداخت و از بازگرداندن اموال به غارت رفته تهرانی‌ها خبر داد و گفت که در موضوع مبارزه با فساد ابتدا موفق شدیم 40هزار میلیارد تومان از اموال به غارت رفته را بازگرداندیم و امسال هم تاکنون ۱۶ تا ۱۷هزار میلیارد تومان بازگشته است.
تهران، الگوی کشور است
نگاه مقام معظم رهبری به تهران در 2جمله خلاصه می‌شود. تهران فراتر از یک کلانشهر است؛ زیرا نماد سبک زندگی در کشور است. نکته دوم فرمایش ایشان این است که تهران الگو و خط‌دهنده به تمام کشور است. شهردار تهران در صحبت‌هایش با بیان این مطلب گفت: «از این‌رو باید در مسیر و افقی پیش رفت که رهبر جامعه آن را تعیین می‌کند. ما افقی برای سال ۱۴۱۰تحت عنوان «تهران؛ کلانشهر الگوی جهان اسلام» و شعاری با عنوان «تهران؛ شهر تلاش و سرزندگی» را در پیش گرفته‌ایم. فرمایشات مقام معظم رهبری ناظر بر مدیریت شهری و عناصر تشکیل‌دهنده آن در ارتباط با مردم و سایر مسئولان، وقتی صحبت از حقوق عامه مردم می‌شود، معنای خاص خود را پیدا می‌کند. اگر مردم از آلودگی هوا در عذاب هستند، در ترافیک فرصت‌های زندگی خود را از دست می‌دهند و از بدمسکنی می‌نالند، به‌معنای نقض حقوق آنهاست.»
رشد کاریکاتوری شهر
علیرضا زاکانی با اشاره به اینکه تهران بیش از ۲۰۰سال پایتخت است، اما هیچ‌گاه به قواره نبوده، بلکه کاریکاتوری رشد کرده و به‌صورت گرته‌برداری از آمریکا و اروپا بوده و نقشه‌ای نداشته است، تأکید کرد: «می‌بینیم تهران ۳۵۰هزار خانه خالی آنچنانی دارد که برای سوداگری مسکن از آن استفاده می‌شود و از سویی یک‌میلیون واحد مسکونی کم دارد که همین موضوع منجر به مهاجرت معکوس شده است.» او ادامه داد: «وقتی صحبت از حقوق عامه و شهروندی می‌کنیم در عمل به‌دنبال چه هستیم؟ ما فرمایشات مقام معظم رهبری را در4تحول دسته‌بندی کردیم که نخستین تحول به درون شهرداری بازمی‌گردد تا مجموعه‌ای فعال، پویا و خدمتگزار برای دقت در خدمت و پاسخ به نیاز مردم و مسئولیت در برابر همگان باشد.»
جلوگیری از ریخت‌و‌پاش‌ها
مدیریت ما مشارکتی و مسئولیت‌پذیر است و آنچه به ما بازمی‌گردد انجام می‌دهیم و آنجا که دیگران به کمک نیاز دارند، کمک می‌کنیم. شهردار تهران این مطلب را بیان و عنوان کرد: «ما به‌دنبال این هستیم که جلوی ریخت‌و‌پاش‌ها را بگیریم که این اقدامات کاملا براساس فرمایشات مقام معظم رهبری است. ما در تحول درون‌زا به‌دنبال این هستیم که از خدمتگزاری، سطح خدمات را بالا ببریم؛ چراکه مقام معظم رهبری تأکید دارند که خدمات صادقانه و عالمانه باشد و باید تسریع در امور مردم انجام شود و اعتمادسازی صورت بگیرد.»
هوشمندسازی؛ تهران در افق 1410
به‌دنبال آن هستیم معماری بر پایه کارکردهای دینی در افق ۱۴۱۰ و در بستر هوشمندسازی صورت گیرد. زاکانی این موضوع را مطرح کرد و گفت: «چراکه یکی دیگر از نکات مدنظر مقام معظم رهبری توجه به معماری ایرانی- اسلامی است. تمام ساحت‌های کالبدی شهر با این معماری درگیر هستند و اگر ما نتوانیم شهر را نوسازی کنیم و بر مبنای فرهنگ و ایجاد ساحت‌های مختلف خدمتگزاری که در آن نه ترافیک، نه آلودگی، نه ناایمنی، نه بدمسکنی و نه عدم‌توزیع مناسب خدمات باشد، برویم، ناکام خواهیم بود. بین جنوب و شمال دریایی فاصله است. ما تحول کالبدی را در دستور کار قرار دادیم و بر همین اساس باید معماری براساس کارکردهای دینی مورد توجه قرار بگیرد.» به‌گفته شهردار تهران زیرساخت‌های حمل‌ونقلی تهران در حال برقی شدن هستند؛ چرا که آلودگی هوا به مردم آسیب می‌زند. برای رشد ساخت‌وساز در بافت فرسوده نیز تلاش شده و امسال شاهد افزایش ۲۵۰درصدی صدور پروانه در این بافت هستیم.
توجه ویژه به بازچرخانی آب
امسال2هزار هکتار کمربند فضای سبز به‌صورت مثمر ایجاد می‌شود. زاکانی این مطلب را بیان و عنوان کرد: «این در حالی است که قرار بر این بوده که تا سال ۱۴۱۰ این رقم به ۱۵۰میلیون مترمکعب برسد، اما با این روند ما 3ساله بازچرخانی آب را به اتمام می‌رسانیم.»
افزایش 60درصدی بودجه 1403
شهردار تهران گفت: «سال قبل ۸۱همت بودجه محقق شد و امسال ما از 9/75همت بودجه مصوب، عبور کردیم و بودجه تکمیلی را هم ارائه داده‌ایم. سال آینده ۵۰ تا ۶۰ درصد به این رقم اضافه خواهد شد تا بتوانیم حقوق عامه را محقق کنیم.» او تأکید کرد که به هر حال در برخی از موارد نیاز داریم که دادستانی به شورا و شهرداری در تسهیل خدمات‌رسانی در راستای تحقق حقوق عامه و شهروندی کمک کند.
چشم امید به ادای حقوق شهروندی
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران: حقوق شهروندی باید هم توسط ما به‌عنوان خدمتگزار جدی گرفته شود و هم مردم حقوق خود را نسبت به‌خود و مسئولان بشناسند و ادا کنند. اگر اینها در کنار یکدیگر رعایت نشود، آسیب‌رسان خواهد بود. امیدواریم کمک مسئولان قوه قضاییه بتواند گره‌گشا باشد و ما نیز بتوانیم حقوق شهروندی را به‌خوبی ادا کنیم. در ۱۸سال حضور در شورا چندین‌بار این فرصت پیش آمده تا بتوانیم از نزدیک درخصوص مسائل شهری در خدمت مقام معظم رهبری باشیم و از رهنمودهای ایشان استفاده کنیم؛ گرچه هنوز به‌خوبی نتوانسته‌ایم این توصیه‌ها را عملی کنیم، اما همواره این فرصت را مغتنم شمرده و از آن بهره برده‌ایم. اشاره به نمای شهری در بیانات مقام معظم رهبری نشان‌دهنده همان حقوق شهروندی است؛ لذت بصری از معماری به نوبه‌خود استفاده از حقوق شهروندی است و باید از مسائل مطرح‌شده در این خصوص استفاده کنیم. متأسفانه به کپی و تقلید از دیگران در نمای شهری پرداختیم و این تقلید هم درست و منطقی نبود. ما نه به آنچه از گذشته داشتیم رسیدیم و نه به آنچه دیگران به آن دست یافته‌اند، رسیده‌ایم و در مجموع طرح خاصی را ارائه نکرده‌ایم و این موضوع مورد انتقاد مقام معظم رهبری است. استدلال ما در دوره‌های گذشته این بود که روزهایی را اختصاص دهیم تا مردم بیایند و مشکلات خود را بگویند، اما حقوق شهروندی ایجاب می‌کند که ما به جمع مردم برویم. امروز اعضای شورا و شهردار تهران به جمع شهروندان می‌روند و با آنها صحبت می‌کنند. اگر بتوانیم این حق را به انجام برسانیم کمک بزرگی کرده‌ایم. به هر حال امیدواریم در چنین نشست‌هایی به‌صورت علمی و مبنایی به این موضوعات پرداخته شود و بتوانیم در زمینه‌های مختلف این سرمشق‌ها را به‌کار بگیریم و در سطح شهر پیاده کنیم.
احیای حقوق شهروندی در محلات و مساجد
محمدامین توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران: اداره کل آموزش شهروندی شهرداری و کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر جلسات مکرری در راستای حقوق شهروندی برگزار کرده و در محلات و مساجد نیز برای احیای حقوق عامه حضور یافته‌اند. این تعاملات منشأ خیر و برکات برای شهروندان خواهند شد و کمک می‌کنند تا حال مردم شهر بهتر شود. توجه به نگاه مقام معظم رهبری در احیای حقوق شهروندی، سبب خرسندی است و اگر این مسیر و اندیشه را دنبال کنیم مستغنی خواهیم شد. هرجا نگاه مقام معظم رهبری وجود داشته، راهگشا بوده و موجبات رضایتمندی مردم نیز فراهم شده است. دریایی از اندیشه و حکمت از نظریات مقام معظم رهبری قابل استخراج است. یک نظام حاکمیتی را می‌توان براساس اندیشه مقام معظم رهبری در عرصه محیط‌زیست دنبال کرد.
عدم وجود قانون؛ چالش عمده در باب حقوق عامه
حجت‌الاسلام محمد موحدی‌آزاد، دادستان کل کشور: مردم از کمترین حقوق شهری در دوران پیش از انقلاب و در بیشتر نقاط کشور بی‌بهره بودند و انقلاب اسلامی این حقوق را در بیشتر موارد ایجاد و احیا کرد و در اختیار مردم قرار داد. دادستان پیشین در موضوع حقوق عامه با جدیت پیگیر بود که ما نیز این روند را ادامه دادیم. ما در دادستانی کل کشور به‌دنبال اجرای درست قوانین پدافند غیرعامل و همچنین قانون جوانی جمعیت هستیم. دادستانی در نوسازی بافت فرسوده به‌عنوان یکی از حقوق مهم شهری وارد عمل شده و اگر این موضوع به‌درستی اجرا شود، در بخش‌های مختلف به دولت کمک خواهد کرد. اگر نوسازی بافت فرسوده شکل بگیرد، امکانات آن نیز وجود خواهد داشت؛ زیرا شهر همچون شهرک‌های اقماری نیست که نیاز به ایجاد امکاناتی همچون آب، برق و گاز داشته باشد.
مأموران شهرداری به‌دنبال رفع سد معبر هستند یا در تخریب ساختمان‌های غیرمجاز، تجهیزات را جمع‌آوری می‌کنند، اما نشانه‌گذاری نمی‌شود و مجهول‌المالک تلقی خواهند شد. ما در این زمینه ورود کرده‌ایم و سند تکلیفی ما بند۲ اصل ۱۵۶ قانون اساسی و سند تحول است.
چالش عمده در باب حقوق عامه، عدم‌وجود قانون است و مقام معظم رهبری حقوق شهروندی را مطالبه می‌کنند و کارهای زیادی در این زمینه صورت گرفته و دادستانی‌ها در سراسر کشور به‌دنبال آن هستند، اما اختلاف سلایق در آن وجود دارد. با توجه به مسئولیتی که قوه قضاییه به دادستانی واگذار کرده، لایحه قانون صیانت از حقوق عامه تهیه و ارسال شد و مراحل حقوقی آن در قوه قضاییه در حال پایان است. تصرف غیرقانونی اموال عمومی، انفال و اموال مجهول‌المالک، نقض حقوق مصرف‌کنندگان، عدم‌رعایت استانداردهای اجباری و عدم‌انجام تکالیف قانونی که منجر به تصادف‌های هوایی، جاده‌ای و دریایی می‌شود، قاچاق انسان، هرگونه بهره کشی از کودکان و افراد دارای معلولیت، هرگونه اقدام علیه بهداشت عمومی و محیط‌زیست و اخلال در داده‌ها و زیرساخت‌های الکترونیکی ازجمله مواردی است که در لایحه جدید به آن پرداخته شده است.
مکث
تلاش برای تحقق رضایتمندی مردم
مهدی اقراریان، رئیس کمیته حقوق شهروندی شورای شهر: مبنا باید استیفای حقوق شهروندان و نظارت بر شهرداری باشد؛ با توجه به اقدام دادستانی کل کشور در راستای احیای حقوق عامه و شهروندی، امیدواریم مجلس شورای اسلامی با تغییر و تحولات، فصل جدیدی از حکمرانی و تحول در این عرصه را رقم بزند. شناخت و تبدیل مسئله به موضوع گفتمان عمومی و پس از آن اقدامات عملیاتی توسط شورای شهر تهران دنبال می‌شود و مشارکت شورا در مجموعه مواردی که دنبال می‌شد از این باب است که دغدغه‌های مقام معظم رهبری را در میدان عمل، پیاده‌سازی و آن را به رضایتمندی مردم تبدیل کنیم. این ابتدای راه است و به‌دنبال این هستیم که در مسیر پیش رو، نقشه راه را تعریف کنیم، امیدواریم لایحه و سند حقوق شهروندی در شورا با توجه به مفهوم وسیع حقوق عامه تکمیل شود و به‌عنوان نقشه راه مورد استفاده قرار بگیرد.
