گزارش
کیوسکهای بدون روزنامه
شهرهای بزرگ دنیا با کیوسکهای خود چه کردند؟
محمد سرابی- روزنامه‌نگار
مجله نشنال‌جئوگرافیک از تابستان امسال دیگر نسخه‌های خود را در کیوسکهای روزنامه‌فروشی توزیع نمی‌کند. این مجله معتبر جهانی یکی از آخرین مجلاتی بود که همچنان در کیوسک‌ها دیده می‌شد.
خیلی از روزنامه‌ها چاپ کاغذی خود را متوقف یا محدود کرده‌اند و دکه‌های روزنامه‌فروشی شهرها یا از پیاده‌رو‌ها ناپدید می‌شوند یا اینکه باید کالای دیگری برای فروش عرضه کنند. دکه‌های روزنامه‌فروشی یکی از جلوه‌های زندگی شهری هستند که حالا با گسترش جهان دیجیتال برای بقای خود در شهرها تقلا می‌کنند.
تلاش برای نجات کیوسک‌ها
در پایتخت فرانسه، دکه‌های روزنامه‌فروشی از سال 1857در نقاطی مانند بلوار سنت‌میشل شروع به‌کار کردند. هنوز قرن بیستم شروع نشده بود که پاریس 250دکه روزنامه‌فروشی داشت که بیشتر در مناطق مرکزی شهر مستقر و طرح اصلی آنها دکه‌های هشت‌ضلعی با رنگ سبز تیره بودند. برای مدتی حدود یک قرن و نیم نزدیک به همین تعداد کیوسک در این شهر مشغول فروش نشریات بودند و تا پایان قرن بیستم هم این روند ادامه داشت، اما امروز کمی بیشتر از 40رسانه چاپی در آنها عرضه می‌شوند. بقیه نشریات به‌صورت پستی یا از روش‌های دیگر به‌دست مخاطبان می‌رسند؛ مخاطبانی که هنوز هم نشریات کاغذی را مطالعه می‌کنند. در سال2013شهرداری پاریس پویشی برای تشویق مردم به خرید روزنامه و مجله از این کیوسک‌ها راه‌اندازی کرد؛ با این هدف که دکه‌ها را از نابود شدن نجات دهد.
فروش مجسمه ایفل و بلیت اتوبوس و مترو
فروشندگان این دکه‌ها که کیوسکوئر نامیده می‌شدند از همان ابتدا مجوز فروش انواع تنباکو و بلیت‌های بخت‌آزمایی را داشتند، اما تا سال 2011مجوز فروش مواد خوراکی بسته‌بندی شده به‌صورت رسمی به آنها داده نشده بود. این کیوسک‌ها می‌توانند اشیایی که معمولا به گردشگران فروخته می‌شوند را هم عرضه کنند؛ مانند کارت‌پستال، مجسمه برج ایفل، آب‌نبات و بلیت‌های شبکه حمل‌ونقل عمومی شهر. 10سال قبل حدود 250کیوسک روزنامه وجود داشت و فروش اقلام غیرمطبوعاتی باعث جلب توجه به این دکه‌ها شد. در نتیجه تعداد آنها افزایش پیدا کرد و به بیشتر از 330واحد رسید. نشریات موجود همچنان در این کیوسک‌ها عرضه می‌شوند، فروش یادگاری‌های گردشگری راهی برای بقای حرفه کیوسک‌داری در پاریس شده است و شهرداری هم از عرضه این کالا‌ها که در دکه‌ها قیمت کمتری دارند، حمایت می‌کند.
از فروش روزنامه تا اسباب‌بازی
در ایتالیا داستان فرق می‌کند؛ آنجا دکه‌های روزنامه‌فروشی با خطر انقراض روبه‌رو شده‌اند. تعداد این کیوسک‌ها که «ادیکولا» نامیده می‌شد در شهرهای بزرگی مانند رم، میلان و ناپل کاهش پیدا کرده است. در سال 2022بیش از 50کیوسک در شهر رم بسته شدند و بعضی از آنها هم با فروش اجناس دیگر مانند تقویم‌های سیاه و سفید، به‌کار خود ادامه می‌دهند. فروش روزنامه از بیش از 5میلیون نسخه در روز در سال 2007به 2میلیون رسیده است. حرفه دکه‌داری در میان نسل جوان طرفدار زیادی ندارد و دلیل آن ساعت‌های طولانی کار است؛ به همین دلیل نمی‌توان به ادامه آن به شکل شغل خانوادگی امید‌وار بود؛ آنهایی که باقی‌مانده‌اند به جز نشریات به‌دنبال فروش اجناس متنوعی مانند ماسک صورت و اسباب‌بازی‌های مخصوص بچه‌های کوچک هم هستند. شهرهای دیگر ایتالیا هم با همین موضوع روبه‌رو هستند. در سیسیل 100دکه روزنامه‌فروشی در مدت 4سال تعطیل شده‌اند. اتفاق دیگر این است که نزدیک 40درصد از مالکان دکه‌ها زنان بودند؛ زیرا این حرفه در میان زنان جویای شغل، مطلوبیت داشت، اما حالا این میزان به 20درصد رسیده است. اشخاص زیر 35سال هم کمتر وارد این شغل شده‌اند که نشان می‌دهد گرایشی به آن ندارند. این تغییرات نشان می‌دهد که این حرفه از شکل خانوادگی خود خارج خواهد شد.
صبحانه بدون روزنامه
دکه‌های روزنامه‌فروشی در شهرهای بزرگ شرق آمریکا جایگاه خاصی در فرهنگ عامه دارند و به همین‌خاطر به‌صورت بخشی از نماد‌های شهری در محله‌هایی مانند منهتن، برانکس، بروکلین و کویینز درآمده‌اند.
در سال‌های 1924تا 1950کیوسکهای روزنامه‌فروشی در اوج فعالیت خود بودند؛ زیرا برخی روزنامه‌ها در 2نسخه صبح و عصر چاپ می‌شدند. در قرن بیستم این دکه‌ها به جز مطبوعات، سیگار و آدامس هم به فروش می‌رساندند و اکنون همزمان با کاهش تیراژ مطبوعات، فروش لوازم مربوط به تلفن‌های همراه مانند سیم‌های شارژ و محافظ‌های گوشی هم به آن اضافه شده است.
حرفه دکه‌داری یک شغل کم‌سرمایه، ولی پایدار برای کسانی بود که قادر به فعالیت در حرفه‌های دیگر نبودند. کیوسک‌ها به شکل قسمتی از محله‌های قدیمی درآمده بودند و فروشندگان آنها تا حدی از وقایع اطراف خبر داشتند که مأموران پلیس برای کسب اطلاع از جرائم و حوادث از آنها سؤال می‌کردند. در پایانه‌های مترو و راه‌آهن هم دکه‌های روزنامه و بلیت‌فروشی جایگاه ثابتی داشتند.
روزنامه نیویورک‌تایمز در سال 1923به این موضوع انتقاد کرده بود که ظاهر کیوسکهای روزنامه‌فروشی نباید به شکل اتاقک‌های ساده مانند انباری باشد، بلکه باید با ساختمان‌های بلند‌مرتبه نوساز مانند آسمان‌‌خراش‌ها تناسب داشته باشد؛ زیرا بخشی از معماری شهری است. در نقاطی مانند میدان یونیون و خیابان‌های اطراف آن در منهتن نیویورک دکه‌های روزنامه‌فروشی معروفی قرار داشتند که محل مراجعه شهروندان بودند. شعار فروشندگان روزنامه‌ها این بود که «مردان نمی‌توانند بدون خواندن روزنامه صبح، صبحانه بخورند» اما حالا گوشی‌های تلفن همراه جای آنها را گرفته‌اند و در یک‌دهه اخیر خیلی از این دکه‌ها، روزنامه‌های کمتری برای فروش دارند، اما همچنان خود را با فروش اجناس مختلف و مخصوصا خوراکی‌ها حفظ کرده‌اند.