تهران و فرهیختگان ارمنی

سال‌های زیادی است که ارامنه به ایران مهاجرت و به مرور نقشی اثر‌گذار در زندگی شهری و مناسبات اجتماعی ایفا کرده‌اند و در این بین، تهران نیز با میزبانی‌اش متاثر از این نقش‌آفرینی بوده است. با مرور تاریخ تهران، رد تأثیر حضور ارامنه و خدمات آنها قابل رؤیت و مشهود است. در این بخش، نگاهی به چهره‌های اثر‌گذار عرصه فرهنگ، هنر و ادب ارامنه به روایت ایساک یونانسیان، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ارامنه ایران و قفقاز، داریم.

پرکارترین عکاس تهران

آنتوان سوروگین، عکاس ارمنی‌ـ گرجی مقیم ایران، در 5دهه فعالیت حرفه‌ای‌اش بیش از 7هزار نگاتیو شیشه‌ای از آداب و سبک زندگی مردمان عهد قاجار ثبت کرد. این پرکارترین عکاس تهرانی محبوب دربار ناصرالدین‌شاه لقب خانی را از مظفرالدین میرزا ولیعهد گرفت. او نخستین استودیوی عکاسی را در خیابان علاءالدوله(فردوسی کنونی) بنا کرد. سوروگین در قبرستان دروازه دولاب آرمیده است.

پایه‌گذار تئاتر نوین تهران

شاهین سرکیسیان، پایه‌گذار تئاتر نوین تهران، در «ژورنال دو تهران» نقد می‌نوشت، اما به‌دلیل علاقه‌اش به تئاتر کارش را با گروه‌های «فردوسی»، «سعدی» و «آناهید» شروع کرد. او به زبان‌های فرانسه و روسی تسلط داشت و آثار نمایشنامه‌نویسان نامدار زیادی، ازجمله «مرغ دریایی» آنتوان چخوف را به فارسی ترجمه کرد. سال 1333گروه هنر ملی را در تهران راه‌اندازی و هنرمندان مطرحی مانند علی نصیریان، جمشید لایق، جعفر والی و... را به هنر تئاتر ایران معرفی کرد.

نخستین رهبر ارکستر تلویزیون ملی

واهیک خوجایان، پایه‌گذار نخستین ارکستر رادیوی ملی ایران، از کودکی یادگیری ‌ساز را با ویولن شروع کرد و بعد از تحصیل در هنرستان موسیقی برای ادامه تحصیلات آکادمیک راهی رم شد و در کنسرواتوار موسیقی «سانتا چچیلیا» ادامه تحصیل داد. سال 1345که تلویزیون ملی ایران راه‌اندازی شد، رهبری ارکستر مجلسی تلویزیون ملی را عهده‌دار شد.

سازنده نخستین فیلم بلند سینمایی

آوانس گریگوری اوهانیاس (اوگانیانس) نخستین کارگردان و فیلمنامه‌نویس و تدوینگر سینمای ایران و ‌بانی نخستین مدرسه بازیگری در تهران است. فیلم آبی و رابی، نخستین فیلم بلند سینمایی تاریخ ایران، ساخته اوست. اوهانیاس سال 1308از عشق‌آباد ترکمنستان وارد ایران شد و خیلی زود فارسی را یاد گرفت و سال 1309نخستین مدرسه سینمایی ایران را به نام پرورشگاه آرتیستی در خیابان علاء‌الدوله(فردوسی کنونی) راه‌اندازی کرد. اوهانیاس سال 1340درگذشت؛ پیکرش در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.