بورس‌کالا
بازگشت تعادل به بازار سکه با کمک بورس‌کالا
در طرح پیش‌فروش سکه بانک‌مرکزی که از بهمن‌ماه سال گذشته تا پایان فروردین‌ماه امسال اجرا شد، 7میلیون و ۶۰۰ هزار سکه در 7نوبت سررسید در بازه‌های زمانی یک‌ماه تا 2سال به فروش رسید اما نکته‌ای که در طرح پیش‌فروش سکه وجود دارد، این است که گواهی‌ها تا زمانی که سررسید آنها فرانرسیده بود، قابلیت فروش نداشتند و دارنده آنها باید از چند‌ماه تا 2سال برای فروش انتظار می‌کشید و این امر به‌معنای حبس نقدینگی بود.
برای حل این مسئله تفاهمنامه‌ای سه‌جانبه میان بانک مرکزی، بورس‌کالای ایران و کارگزاری بانک ملی امضا شد. در این طرح، بانک مرکزی قصد دارد برای سکه‌های پیش‌فروش شده اوراق گواهی سکه طلا منتشر کند و به این ترتیب امکان نقدشوندگی پیش از سررسید برای اوراق پیش‌فروش ایجاد می‌شود.
براساس این طرح خریداران سکه‌های پیش‌فروش، می‌توانند با مراجعه به شعب منتخب بانک ملی، در قبال ارائه رسیدهای دریافتی خود، اوراق گواهی سکه طلا دریافت کرده و آنها را پیش از سررسید در بورس‌کالا و با قیمتی متناسب با زمان باقیمانده تا سررسید به فروش برسانند. اوراق گواهی سکه طلا قبل و بعد از سررسید در بورس‌کالا قابل خرید و فروش است؛ با این تفاوت که قبل از سررسید قابلیت تبدیل به سکه را ندارد و پس از آن و درصورت درخواست دارنده اوراق، امکان تبدیل آن به سکه طلا وجود دارد.
تأثیرات مثبت
محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر در گفت‌وگو با پایگاه خبری بازار سرمایه، با تأکید بر اینکه این طرح تأثیرات مثبتی دارد، گفت: این اقدام در درجه اول التهاب کاذب بازار را می‌گیرد. به بیان دیگر افزایش دسترسی همه مردم به سکه که محصول این اقدام است، سبب کاهش التهاب بازار می‌شود. رئیس اتحادیه طلا و جواهر افزود: وقتی مردم بدانند که می‌توانند نیاز خود را در جایی تأمین کنند طبیعتاً هجوم برای خرید سکه و ذخیره کردن آن نخواهند داشت. وقتی افراد جامعه احساس کنند در هر زمان و مکانی که بخواهند می‌توانند به بانک ملی مراجعه کنند یا در بورس‌کالا معاملات خود را انجام دهند، هیجان بازار کنترل می‌شود.
پایان التهاب
محمد کشتی‌آرای به بازگشت ثبات اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: طبیعتا پایان شب سیه سپید است و هر التهاب و نوسانی یک جا به آرامش می‌رسد. به‌نظر من این دوران هم به سر خواهد رسید و ما بالاخره تعادل و آرامش را در بازار خواهیم دید؛ زیرا تقاضا، التهاب و نوسان سرانجام در یک نقطه اشباع و ثابت می‌شود و به‌زودی شاهد آن خواهیم بود.
کنترل حباب در بازارها
کشتی‌آرای با بیان اینکه جو روانی امنیتی نگهداری از سکه نیز عامل مهمی است، اعلام کرد: بسیاری از خانواده‌ها و افرادی که سکه ثبت‌نام کرده‌اند مشکل نگهداری آن را دارند و این خود عامل مثبت و تأثیرگذاری در بازار است.
رئیس اتحادیه طلا و جواهر با بیان اینکه هنگام ایجاد حباب در بازارها ازجمله سکه و طلا باید از ابزارهای کنترلی منطقی بهره برد، گفت: زمانی که از حباب بازارها صحبت می‌کنیم یعنی بر اثر عدم‌تعادل عرضه و تقاضا قیمت واقعی و قیمتی که کالا دادوستد می‌شود اختلاف دارد. کشتی‌آرای با اشاره به اینکه تفاهمنامه اخیر ابزاری برای کنترل حباب بازار سکه است، گفت: با این اقدام حباب بازار سکه به‌تدریج از بین خواهد رفت؛ زیرا عرضه و تقاضا متعادل می‌شود و این تعادل بازار نظم و انضباط قیمت‌گذاری را به همراه دارد.
بازار تابع نوسان قانونی
رئیس اتحادیه طلا و جواهر به تأثیر دیگر این تفاهمنامه اشاره کرد و گفت: با این رویکرد بازار تابع نوسانات قانونی می‌شود.او در تشریح نوسان قانونی گفت: قیمت جهانی طلا در حال کاهش است ولی قیمت در بازار داخلی رو به افزایش است. پس نوعی بی‌تعادلی در قیمت‌ها وجود دارد با این تفاهمنامه قیمت سکه و طلا تابع مقررات بازارهای مالی می‌شود و به نوعی اطمینان را به بازار باز می‌گرداند.
معاملات آتی سکه
رئیس اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به این پرسش که آیا معاملات آتی سکه افزایش قیمت را به همراه داشته، گفت: هم‌اکنون و در شرایط فعلی بیشترین تأثیر قیمت سکه و طلا به نرخ ارز و سیاست‌های کلان اقتصادی بازمی‌گردد و داد ستد آتی سکه در بورس‌کالا تأثیری بر قیمت ندارد.
محدودیت‌های تازه در بازار آتی
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس‌کالای ایران هم با بیان اینکه محدودیت‌هایی در تعداد معاملات و سطح وجه تضمین در بازار آتی سکه ایجاد کردیم تا بازار را کنترل و مدیریت کنیم، تصریح کرد: قطعا یکی از عواملی که منجر به مدیریت بازار سکه می‌شود مدیریت سمت عرضه است؛ زیرا تقاضا به‌شدت در بازار وجود دارد و با افزایش عرضه بازار می‌تواند به سمت و سوی مطلوب حرکت کند. به گفته سلطانی‌نژاد، دلیل دیگری نیز که تأثیرپذیری بازار نقد از آتی را منتفی می‌کند، ساعت شروع بازار آتی است. هم‌اکنون بازار آتی سکه ساعت یک و نیم بعدازظهر باز می‌شود؛ یعنی زمانی که قیمت‌های بازار نقد مشخص شده و تأکید می‌کنم که در این بازار ۹۹درصد معاملات منجر به تحویل فیزیکی سکه نمی‌شود.
مدیرعامل بورس‌کالای ایران یادآور شد: زمانی بازار قراردادهای آتی و بازار مشتقه در انحصار کشورهایی مانند آمریکا و انگلیس بود و پس از رشد اقتصادی بالای این کشورها در پی راه‌اندازی این بازارها، هم‌اکنون کشورهایی مانند چین هم دارای بزرگ‌ترین بازارهای مشتقه دنیا هستند به‌طوری که بازار مشتقه موجب شده تا چین مرجع کشف قیمت کالاهایی مثل فولاد و پتروشیمی در دنیا شود؛ لذا ما هم باید از فرصت‌هایی که این ابزارهای مالی در اختیار قرار می‌دهند، نهایت بهره را ببریم.
رد یک ادعا
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس‌کالای ایران در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد اعلام کرد: اینکه گفته می‌شود بازار مشتقه در بازار نقد اثر‌گذار است، در ادبیات اقتصادی، کتب و پژوهش‌های مختلف در این زمینه رد شده و همواره ثابت شده که بازار نقد بر بازار مشتقه اثر‌گذار است؛ زیرا در بازار نقد، کالا مورد معامله قرار می‌گیرد اما در بازار مشتقه ۹۹درصد معاملات به تحویل کالا منجر نمی‌شود. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه الگو‌برداری بازار نقدی سکه از بازار آتی پیش‌فرض درستی نیست، گفت: در ادبیات مالی و در همه کشورهای دنیا بازارهای آتی و بازارهای مشتقه راه‌اندازی می‌شوند تا مدیریت بهتری روی نوسان بازار نقد داشته باشند. وی افزود: عموما بازارهای آتی محلی به‌شمار می‌رود تا افرادی که به‌دنبال پوشش ریسک نوسانات یا سفته‌بازی هستند، در این بازار حضور پیدا کرده و در این معاملات عموما کالاها منجر به تحویل نمی‌شود. سلطانی‌نژاد تصریح کرد: نقدهایی که نسبت به بازارهای رسمی وارد می‌شود ممکن است منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباهی شود که این امر حاصلی جز سوق به سمت بازارهای غیررسمی و غیرشفاف و ایجاد هرج و مرج در اقتصاد کشور ندارد. به گفته سلطانی‌نژاد، بورس‌کالا یک بازار متشکل نظام‌یافته است که دارای شفافیت بوده و افراد با هویت خود در این بازار به معامله می‌پردازند؛ در این بین اگر در روند معاملات بورس‌کالا خللی در سمت عرضه و تقاضا ایجاد شود، باید با رفتار بازاری آن را مدیریت کرد به‌طوری که اگر عرضه کم است باید افزایش پیدا کند و اگر تقاضا کم است باید مدیریت شود.
