ایرانیها چه میگویند؟
پیگیریهای دولت برای تحقق حقابه هیرمند
پیگیری تحقق حقابه ایران از هیرمند، یکی از اولویتهای مهم جمهوریاسلامی در رایزنی با طرف افغانستانی، بهویژه پساز بهدست گرفتن قدرت در این کشور ازسوی نیروهای طالبان بودهاست. برهمین اساس، در آخرین روزهای اردیبهشتماه1401بود که معاون اول رئیسجمهور در دستورهای جداگانهای خطاب به وزیر امورخارجه و معاون بینالملل و همکاریهای منطقهای معاوناول، خواستار پیگیری مجدانه برای تامین حقابه هیرمند از دولت مستقر در افغانستان شد. محمد مخبر دراینباره تأکید کرد: «دولت مستقر در افغانستان باید به این حقابه که براساس توافقهای معتبر بینالمللی، متعهد به رهاسازی آن برای بهرهمندی مردم استان سیستانوبلوچستان است، پایبند باشد و هرچه سریعتر این موضوع را حل کند.»
دستور ویژه رئیسجمهور
رئیسجمهور در جریان نشست هیأتدولت در روز دوشنبه هفته گذشته، با دستور ویژهای به وزرای نیرو و امورخارجه و همچنین نماینده ویژه رئیسجمهور در امور افغانستان، به آنها ماموریت داد برای پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند اقدامهای لازم را انجام دهند. سیدابراهیم رئیسی در این نشست، حقابه ایران از هیرمند را مسئلهای بااهمیت عنوان کرد که باید بهصورت ویژه و با جدیت کامل پیگیری شود. رئیسجمهور پیش از این نیز به معاون اول خود دستور پیگیری حقابه هیرمند را داده بود؛ دستورهایی که از رویکردهای دولت سیزدهم و دستگاه سیاستخارجی کشور در حوزه تحقق حقوق آبی ایران از هیرمند حکایت دارد؛ این درحالیاست که در 20ماه گذشته نیز رایزنیهای گستردهای در این زمینه با طرف افغانستانی انجام شدهاست.
تدوین گامهای عملیاتی
وزارت نیرو یکی از دستگاههایی است که در هفتههای اخیر بهمنظور تامین حقابه هیرمند، ماموریت ویژه یافتهاست؛ برهمین اساس هم بود که وزیر نیرو در روزهای اخیر با بیان اینکه برای تامین منابع آب هیرمند، گامهای جدی تعریف شدهاست، تأکید کرد که براساس برنامهریزیهای صورت گرفته، حقابه ایران از رود هیرمند را تا حصول نهایی پیگیری خواهیم کرد و دولت طالبان هم به عملیاتی کردن معاهده هیرمند متعهد شدهاست. علیاکبر محرابیان همچنین اعلام کرد که بهدنبال دستور ویژه رئیسجمهور بهمنظور تعیینتکلیف مسئله آب شرق کشور، جلسهای دراین زمینه با حضور دستگاههای مربوط تشکیل و تصمیمهایی نیز باهدف احقاق حقوق ایران دراین حوزه گرفته شدهاست.
اخطار رئیسی به حاکمان افغانستان
اظهارات اخیر رئیسجمهور در جریان سفر به استان سیستانوبلوچستان درباره حقابه ایران از هیرمند، از عزم جمهوریاسلامی بهمنظور احقاق حقوق خود در این زمینه حکایت دارد. سید ابراهیم رئیسی طی روزهای اخیر در مراسم آغاز لولهگذاری انتقال آب از دریا به استانهای نوار شرقی کشور، با اشاره به سابقه تاریخی و توافقها و معاهدههای 2کشور درباره حقابه هیرمند تأکید کرد: «میخواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این سخن بنده را مطلب عادی تلقی نکنند و بسیار جدی بگیرند؛ به مسئولان و حاکمان افغانستان اخطار میدهم حق مردم و منطقه سیستان و بلوچستان را سریعا بدهند و بعدا گله نکنند به ما گفته نشد یا تصور میکردیم میشود با گفتار سیاسی و گذشت ایام از این مسئله گذر کرد.»
واکنش وزارت خارجه به بیانیه طالبان
بهدنبال اخطار رئیسجمهور ایران به حاکمان افغانستان، دفتر ریاست الوزرای امارت اسلامی افغانستان با صدور بیانیهای به این موضوع واکنش نشان داد؛ بیانیهای که نکتهای بهجز فرافکنی بههمراه نداشت. در این میان وزارت امورخارجه ایران نیز با صدور بیانیهای، بیانیه صادر شده ازسوی هیأت حاکمه افغانستان درباره حقابه هیرمند را متناقض و نادرست دانست و با رد آن اعلام کرد: معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند بهصورت صریح و بدون هیچ ابهامی، حقابه طرف ایرانی از رودخانه هیرمند را تعیین کردهاست. در این بیانیه تأکید شدهاست که عدماجرای معاهده و عدمتامین حقابه هیرمند ازسوی افغانستان و صدور بیانیههای سیاسی بدون اقدام عملی، بههیچوجه قابلقبول نیست.
باید به یک تفاهم برای بازدید از سد برسیم
احمد وحیدی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران دیروز درباره ماجرای حق آبه هیرمند و مناقشه بین ایران و افغانستان گفت: حقابه ایران (در تالاب هامون) یک حق تاریخی است و حاکمان افغانستان و طالبان بارها به وجود حقابه برای ایران اقرار کردهاند و گفتهاند درصورت وجود آب، حقابه ایران رها سازی می شود.وی ادامه داد: طالبان در حال حاضر میگوید آبی نیست و برخی گزارش ها حاکی از آن است که آب پشت سد مربوطه (سد کمال خان و بند کجکی) وجود دارد و برای اینکه ابهام موجود از بین برود باید به یک تفاهم با طالبان برسیم و در هماهنگی با وزارت خارجه و طالبان، مسئولان ذیربط از وضعیت آب پشت سد بازدید کنند.