تحول در تهران 1402؛ نه رؤیاپردازی

حامد فوقانی‌؛ دبیر گروه شهری

تحول تهران 1402 به چه معناست؟ آیا باید انتظار داشته باشیم که پروژه‌های بزرگ بسیار در شهر انجام شود؟ مثلا بزرگراه شهید همت چند طبقه شود؛ یا دریاچه‌ای در قد و قواره دریاچه شهدای خلیج‌فارس در گوشه‌ای دیگر از پایتخت ایجاد شود؛ یا ترافیک روان شده و آلودگی هوا دیگر رنگ خاکستری به آسمان شهر نزند؛ یا مثلا تمام امور شهری الکترونیکی شده و دیگر هیچ پرونده‌ای مدت‌ها در انتظار تصمیم‌گیری شهرداری‌های مناطق معطل نماند؟ آیا قرار است در یک‌سال چنان روندی طی شود که مثل توکیو دیگر ترسی از زلزله در گوشه ذهن هیچ شهروندی نباشد؟ اما واقعیت چیز دیگری است. اینهایی که گفته شد و نمونه‌های شبیه به آن، رویای تهران هستند. بد نیست که برای تهران، این شهر دوست‌داشتنی، رویا تعریف کنیم. اما بین آرزوها و رویاها تا واقعیت و برنامه‌های دست‌یافتنی، فاصله از زمین است تا آسمان. منظور از تحول تهران در سال 1402 چیز دیگری است.
بیایید معنای لغوی تحول را با هم مرور کنیم. در فرهنگ دهخدا آمده: «تحول= از جایی به جایی شدن، برگشتن از جایی به جای دیگر، تغییر و ...» بنابراین باید بر اساس همین کلمه، انتظارات‌مان را از تحول تهران 1402، تنظیم کنیم. اینکه بدانیم قرار است پس از چندین‌سال رخوت در اجرای برنامه‌های ریز و درشت در سطح کلان و محله‌ای برای شهر، دوباره اقداماتی صورت می‌گیرد که می‌تواند تا حدی نیازهای اصلی شهروندان را پاسخ دهد. شاید بهتر باشد بگوییم که طبق پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته و طبق برنامه 4ساله چهارم توسعه شهر و بودجه امسال شهرداری تهران، عملیات‌های اجرایی‌ای صورت می‌گیرد تا بخشی از مشکلاتی که زندگی را برای شهروندان سخت کرده، کم شود. هدف بخش دیگر از برنامه‌ها هم افزایش سطح نشاط اجتماعی است. اینکه گفته می‌شود در سال 1402 تلاش خواهد شد تا 13ایستگاه جدید مترو به بهره‌برداری برسد، اتوبوسرانی و تاکسیرانی از وضعیت فعلی خارج شده و اتوبوس‌ها و ون‌تاکسی نو جایگزین ناوگان فرسوده و از توان افتاده شود، فضاهایی همچون شهردخت‌ها برای دختران و بانوان احداث شود، دست‌کم 18 تا 21تقاطع‌ غیرهمسطح اجرا می‌شود، بزرگراه‌هایی که سال‌ها نیمه‌کاره مانده بودند تکمیل می‌شود تا دسترسی به آزادراه‌های برون‌شهری تسهیل شود، جلوی فعالیت مافیای زباله سدگذاری شده و تعداد کودکان زباله‌گرد کاهش می‌یابد یا مراکز مدیریت یکپارچه پسماند افزوده خواهد شد، همگی نتیجه‌شان کاهش دردسرهای مردم، سرعت گرفتن تردد و زیباتر شدن چهره شهر است؛ یعنی همان تحول و تغییر تهران نسبت به 5-4سالی که هیچ اتوبوس جدیدی به آن اضافه نشد (96 تا 1400) تا مردم بدون رعایت شأن و حقوق شهروندی، ناچار به استفاده از این مُد حمل و نقل عمومی باشند. حتی اگر یک‌درصد هم از حجم آلاینده‌های هوا و مصرف سوخت روزانه تهران کاهش یابد، موفقیت قابل توجهی برای شهری با وسعت بیش از 73هزار هکتار به حساب می‌آید. البته که اگر برنامه‌های پیش‌بینی شده طبق زمان‌بندی جلو رود مصرف سوخت تنها با اصلاح و احداث تقاطع‌ها، 7 تا 12درصد کاهش می یابد و حجم کاهش آلودگی هوا هم بیشتر خواهد بود.  با این حال در سال 1402 می‌توان انتظارات منطقی از مدیریت شهری داشت که در چند حوزه مشخص به ویژه حمل و نقل همگانی، ایمن‌سازی، فرهنگی و اجتماعی، هوشمندسازی و شهرسازی تحولات قابل اهمیتی رخ دهد. به‌طور نمونه اهالی محله‌های نفرآباد یا کن، از قوانین دست و ‌پاگیر یا نبود طرح‌های ‌‌بالادستی (تفصیلی و موضوعی) خلاص می‌شوند. در این صورت نه‌تنها آنها فرصت نوسازی بناهای محل سکونت خود را پیدا می‌کنند بلکه محله‌شان با طرح‌های گردشگری و توسعه‌ای، رونق می‌گیرد. دیگر اهالی ساکن در پهنه‌های غربی، جنوب شرقی و شرق قرار نیست برای رسیدن به ایستگاه مترو، مسافتی طولانی را طی کنند بلکه همانند ساکنان شمال غرب با افتتاح ایستگاه دادمان در اواخر سال گذشته، به راحتی می‌توانند سوار مترو شده و آسان‌تر و ارزان‌تر به جای‌جای شهر سفر کنند.
بنابراین باید منتظر تحولاتی در چند بخش خاص باشیم. دقیقا قرار است که در 5حوزه حمل و نقل عمومی، نوسازی بافت فرسوده، فرهنگی و اجتماعی، هوشمندسازی و آلودگی هوا، شهر تغییرات ملموسی داشته باشد.‌