زینب زینال‌زاده- روزنامه‌نگار
بازدید دوره‌ای از روند پروژه‌های شهری در دستور کار کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران قرار دارد. سال گذشته رئیس کمیته نظارت و حقوقی این کمیسیون بیش از 10بازدید میدانی از پروژه‌های خرد و کلان مناطقی چون 2، 15، 16، 17 و... داشت و این فرایند در سال جدید هم ادامه خواهد داشت. نکته قابل‌تأمل در بازدیدهای مهدی اقراریان این بود که او همواره از کلیدواژه عقب‌ماندگی تاریخی استفاده و عنوان می‌کرد: «اغلب مناطق دارای عقب‌ماندگی هستند که طی سالیان متمادی ایجاد شده و جبران آنها زمان‌بر است و نباید از شهرداری تهران توقع داشت در کوتاه‌مدت معجزه کند و شاهد رفع برخی از مشکلات که نتیجه همین عقب‌ماندگی هستند، باشیم.» همشهری در گفت‌وگو با رئیس کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر تهران، موضوع عقب‌ماندگی تاریخی و عوامل مؤثر در جبران آن را به‌ویژه برای سال1402 بررسی کرده است. اقراریان در این مصاحبه به اداره علمی تأکید و عنوان کرده است که اداره علمی حلقه مفقوده امروز کشور است؛ چرا که پایتخت ایران متعلق به همه ملت است و اداره آن نیازمند استفاده از ظرفیت نخبگانی و قوانین خاص و ویژه است. ادامه مصاحبه را بخوانید:
براساس چه استنادی می‌توان ثابت کرد که تهران دچار عقب‌ماندگی تاریخی است؟
واقعیت موجود این است که به‌نظر می‌رسد توسعه شهری نه‌تنها در تهران، بلکه در تمام کشور متناسب با استانداردها نبوده است. طرح جامع تهران هم دلیل و سند این موضوع است؛ طرحی که چندین سال از عمر آن می‌گذرد، اما بخش‌های زیادی از آن مورد غفلت قرار گرفته و به همین دلیل شاهد عقب‌ماندگی در حوزه‌های مختلف ازجمله حمل‌ونقل هستیم.
منظورتان این است که تهران نیاز به توجه ویژه‌ای دارد؟
جواب این سؤال را باید اینگونه بدهم که ما با پایتختی مواجه هستیم که هیچ طرحی برای پایتخت بودن آن وجود ندارد. در برخی از کشورهای دنیا وقتی نقطه‌ای هر چند براساس تحولات تاریخی و اجتماعی به‌عنوان پایتخت تعیین می‌شود، متناسب با آن تدابیری پیش‌بینی می‌شود که نمونه آن را می‌توان در دهلی‌نو و کوالالامپور مشاهده کرد یا برخی از کشورها هم دارای چند پایتخت هستند. به این معنا که پایتخت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... با هم فرق دارند، اما امروز تهران فقط پایتخت اقتصادی است و هویت دیگری ندارد.
عنوان کردید تهران پایتخت اقتصادی است. در این خصوص توضیح دهید.
منطقه12 قطب اقتصادی تهران محسوب می‌شود و بار از اقصی‌نقاط کشور به این نقطه وارد می‌شود و تهران مانند بارانداز عمل می‌کند و بار دوباره به سایر شهرستان‌های منتقل می‌شود. همین موضوع علت اصلی ترافیک مرکز تهران است که قطعاً به سایر مناطق همجوار سرریز می‌شود؛ بنابراین باید پذیرفت که برخی از سیاست‌های گذشته ناکارآمد هستند و در حل مسائل موفق نبوده‌اند. پس ضرورت دارد این سیاست‌ها اصلاح شوند.
آیا نمونه‌های دیگری درخصوص سیاست‌های ناکارآمد وجود دارد؟
بله. درخصوص ساخت بیمارستان‌ها هم سیاست‌ها ناکارآمد بوده است. براساس قوانین مربوط به بیمارستان‌ها، برای این مراکز درمانی پارکینگ با ظرفیت معینی مشخص شده است که امروزه این تعداد پاسخگو نیست و نیازمند افزایش ظرفیت هستند یا بیمارستان‌ها درگذشته حیاط داشتند، اما اخیراً این موضوع مورد غفلت قرار گرفته است. نمونه دیگر مربوط به رعایت حریم بیمارستان با بافت مسکونی است که در برخی از موارد این مورد رعایت نشده و همه این موارد نشان می‌دهد که حقوق شهروندی را رعایت نکرده‌ایم.
مدیریت شهری امسال برنامه‌ای برای جبران عقب‌ماندگی تاریخی و تحول دارد؟
به‌نظرم در دوره جدید اقدامات خوبی برای جبران عقب‌ماندگی تاریخی شروع شده است، اما معتقدم ریل‌گذاری باید عوض شود. به این معنا که هیأت دولت و مجلس باید بپذیرند که پایتخت نیاز به قوانین و مقررات خاصی دارد و در این مقوله تدابیری اتخاذ شود؛ چراکه برخی از مسائل و چالش‌های تهران مانند حوزه حمل‌ونقل نیاز به تصمیم‌های ملی دارد؛ ازاین‌رو تهران نیازمند پارلمانی با ظرفیت‌های تصمیم‌گیری و قوانین و مقررات خاص است، اما متأسفانه مجلس چنین نگاهی به پایتخت ندارد و ازاین‌رو تا‌کنون اقدامی در راستای اصلاح قوانین و مقررات تهران صورت نگرفته است.
آیا مدیریت یکپارچه می‌تواند در جبران عقب‌ماندگی تاریخی تهران گره‌گشایی کند؟
این نوع مدیریت بی‌تأثیر نخواهد بود، اما باورم این است که اداره علمی پایتخت حلقه مفقوده امروز کشور است؛ به این معنا که از یک سو باید از همه ظرفیت‌های نخبگانی استفاده کنیم و از سوی دیگر دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌ها هم باید مسئولیت خود در قبال پایتخت را انجام دهند. پایتخت متعلق به همه ملت ایران است، اما نگاه بخشی به آن وجود دارد و برای گذر از عقب‌ماندگی تاریخی این نگرش باید تغییر کند.
مکث
شهرداری به‌تنهایی قادر به جبران عقب‌ماندگی‌ها نیست
مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر تهران: شهرداری تهران در دوره جدید برای رفع برخی از مسائل و مشکلات اقداماتی انجام داده، اما کافی نیست؛ چراکه مدیریت شهری به‌تنهایی نمی‌تواند عقب‌افتادگی که بیش از 50سال اتفاق افتاده را مرتفع کند. شهرداری تهران در بهترین حالت ممکن می‌تواند طرح‌های نیمه‌کاره را به اتمام برساند، نگهداشت شهر را انجام دهد و با حرکت بسیار کند بخشی از حمل‌ونقل شهری را نوسازی کند؛ پس نباید فقط از شهرداری تهران توقع داشته باشیم.
اداره تهران1402 با ظرفیت‌های نخبگانی
همشهری در گفت‌وگو با رئیس کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر، موضوع عقب‌ماندگی تاریخی پایتخت را بررسی کرده است
در همینه زمینه :