امانوئل در بحران

هدیه شیران- روزنامه‌نگار

خیابان‌های پاریس، پایتخت فرانسه را انبوهی از زباله‌ها پر کرده است؛ فعالیت خطوط راه‌آهن و مترو متوقف شده، بسیاری از مدارس تعطیل شده‌اند و اتحادیه‌های کارگری تهدید کرده‌اند در صورت عقب‌نشینی نکردن دولت از طرح افزایش سن بازنشستگی، اقتصاد فرانسه را به زانو درخواهند آورد. تقابل خیابانی مخالفان با دولت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در شرایطی به اوج خود رسیده که بزرگ‌ترین درگیری نظامی در اروپا پس از جنگ جهانی دوم هم رهبری این کشور در قاره سبز را به چالش کشیده است.
وب‌سایت فرانس24 گزارش داده که از هفته گذشته با پیوستن کارگران شهرداری‌‌ پاریس به اعتصاب‌های گسترده‌ای که بیش از یک‌ماه است فرانسه را در برگرفته، روند مقابله معترضان با دولت پیچیده‌تر شده است. در حال حاضر حدود 5600تن زباله در خیابان‌های پاریس تلنبار شده است.
اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها از هفته گذشته که مجلس سنای فرانسه قانون تغییر سن بازنشستگی را با ۲۰۱رأی موافق در مقابل ۱۱۵رای مخالف تصویب کرد، تشدید شده است. معترضان با حضور در خیابان تلاش می‌کنند که دولت را در روند تغییرات در قوانین و حقوق بازنشستگی، ناگزیر به عقب‌نشینی کنند.
روزنامه اسپانیایی‌زبان ال‌پائیس با توجه به این شرایط می‌نویسد: رئیس‌جمهور فرانسه، این هفته با آزمونی دشوار روبه‌روست چراکه نبرد بر سر طرح نامطلوب او در خیابان‌ها و پارلمان به اوج خود رسیده است. اتحادیه‌های کارگری برای برگزاری هشتمین دور اعتصاب‌ها از چهارشنبه(امروز) فراخوان داده‌اند. در همین روز قرار است که لایحه اصلاحی دولت در ادامه فرایند پیچیده قانونی خود به کمیته‌ای متشکل از 7سناتور و 7قانونگذار مجلس عوام برود. با وجود تشدید اعتراض‌ها، مکرون هفته‌ گذشته در نامه‌ای خطاب به اتحادیه‌ها بر لزوم اصلاح قانون سن بازنشستگی با هدف پایدار کردن نظام بازنشستگی این کشور در سال‌های آینده تأکید کرد.

دو راهی دشوار مکرون
در صورتی که کمیته پارلمانی این لایحه را تصویب کند، پنجشنبه(فردا) در مجلس سنا و مجلس ملی فرانسه به رأی گذاشته خواهد شد. ناظران سیاسی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به اینکه حزب مکرون اکثریت خود را در مجلس عوام از دست داده، برای تصویب این لایحه کار دشواری در پیش خواهد داشت. با این حال در صورتی که دولت به این نتیجه برسد که احتمال رد کردن این لایحه از سوی نمایندگان احزاب مخالف جدی است، رئیس‌جمهور با استفاده از اختیارات قانونی خود، دستور اجرا کردن آن را بدون درنظر گرفتن نتیجه رأی نمایندگان صادر خواهد کرد؛ اقدامی که باعث خواهد شد تا محبوبیت از دست رفته مکرون در چند‌ماه گذشته نزد افکار عمومی بیش از پیش کمرنگ شود.
بریس تینتوریر، تحلیلگر سیاسی و یکی از دست‌اندرکاران ارشد مؤسسه نظرسنجی ایپسوس، با اشاره به اینکه اکثریت فرانسوی‌ها با طرح دولت برای افزایش سن بازنشستگی مخالف هستند، می‌گوید: در صورتی که مکرون بخواهد همچنان بر اجرایی شدن این طرح پافشاری کند و با استفاده از اختیارات قانونی خود لایحه را پیش ببرد، این اقدام او منجر به مطرح شدن رأی عدم‌اعتماد به او در پارلمان خواهد شد. به این ترتیب رئیس‌جمهور فرانسه مجبور خواهد شد که به امید کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان، ضمن انحلال مجلس ملی فرانسه درخواست برگزاری انتخابات زودهنگام را مطرح کند که با توجه به سطح نارضایتی‌ها از او، اقدام پرریسکی محسوب می‌شود.
اگرچه درخواست برای برگزاری انتخابات زودهنگام گزینه مورد علاقه مکرون نیست اما تغییر سن بازنشستگی یکی از مواردی است که او برای تحقق اهداف اقتصادی دیگر به آن نیاز دارد به‌ویژه اینکه با نزدیک شدن بدهی عمومی فرانسه به 120درصد تولید ناخالص داخلی(تقریبا 2برابر رقم آلمان) و بحران‌ انرژی اخیر، این کشور برای ادامه تامین مالی دولت بزرگ خود با کمبود پول مواجه شده است.

جنگ اوکراین و چالش رهبری اروپا
امانوئل مکرون این روزها نه‌تنها با چالش‌های جدی داخلی روبه‌روست که از ‌لحاظ منطقه‌ای نیز در اتحادیه اروپا برای تحقق برنامه‌هایش سنگ‌های بزرگی پیش‌رو دارد. ماهنامه فارین‌پالسی با اشاره به اختلافات پاریس با دیگر اعضای اتحادیه اروپا می‌نویسد: «مکرون که از زمان ورود به دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه همواره ایده تقویت نقش پاریس در عرصه بین‌المللی را دنبال کرده نمی‌خواهد یا نمی‌تواند درک کند که جنگ روسیه و اوکراین موقعیت فرانسه را در اتحادیه اروپا دستخوش تغییر کرده است.»
مکرون از زمان آغاز جنگ اوکراین در تلاش است تا متحدان اروپایی خود را قانع کند که اروپا علاوه‌بر تقویت قدرت تجاری، باید برای حفاظت از خود در برابر تقابل روزافزون چین و آمریکا، قدرت نظامی خود را نیز تقویت کند اما واقعیت این است که نظراتش چندان مورد پذیرش اروپایی‌ها قرار نگرفته است. در آفریقا نیز دولت او در حال واگذاری حوزه نفوذ فرانسه به چین، روسیه و ترکیه است. هفته‌نامه اکونومیست می‌نویسد: آنچه باعث شده تا مکرون نتواند در غائله جنگ اوکراین دست بالا را داشته باشد، تأکید و فشار او بر کی‌یف برای آغاز مذاکرات با روسیه است آن هم در شرایطی که دیگر کشورهای اروپایی از چنین طرحی حمایت نمی‌کنند. دلیل مکرون برای فشار بر اوکراین برنامه‌هایی است که برای آینده پس از جنگ در سر دارد؛ عاملی که باعث بی‌اعتمادی برخی از متحدان اروپایی نسبت به اهداف مورد نظر او شده است.

مکث
قانون بازنشستگی در فرانسه چه می‌گوید؟
سن قانونی بازنشستگی در فرانسه در حال حاضر ۶۲سال است و دولت قصد دارد آن را به 64سال افزایش دهد. بر پایه برنامه دولت، این افزایش به‌طور تدریجی و از طریق افزایش ۳ماه در هر سال، اجرا خواهد شد. این روند، از اول سپتامبر۲۰۲۳ آغاز می‌شود و تا سال۲۰۳۰ ادامه خواهد یافت. دولت همچنین اعلام کرده که علاوه‌بر 2سال افزایش سن بازنشستگی، کارگران باید قبل از دریافت مستمری کامل، به‌مدت ۴۳سال در صندوق بازنشستگی مشترک فرانسه مشارکت کرده باشند. این در حالی است که تعداد بسیار کمی از کارگران فرانسوی در صندوق‌های بازنشستگی خصوصی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و برای دوران بازنشستگی به دریافت حقوق دولتی وابسته‌اند. با این حال، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) هشدار داده که اگر فرانسه همچنان بخواهد سطح حمایت مالی و اقتصادی فعلی خود از بازنشستگان را که به‌ویژه برای افراد بالای ۶۵سال در میان کشورهای ثروتمند قابل توجه است، ادامه دهد، سهم این هزینه‌ دولت به ۱۴درصد تولید ناخالص داخلی این کشور می‌رسد که بالاتر از سایر کشورهای عضو این سازمان خواهد بود.

تحلیل
هفته سرنوشت‌ساز مکرون

راجر کوهن، ستون‌نویس نیویورک‌تایمز:جمله مورد علاقه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه این است: «شما باید ریسک کنید.» کاری که خودش انجام داد و در 39سالگی از ناکجاآباد به رهبری فرانسه رسید. او حالا 6سال بعد از ورود به دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه تصمیم گرفته تا فرانسه را تغییر دهد آن هم درست از نقطه‌ای که بیشترین مقاومت را در برابر تغییر دارد و با این کار موقعیت و میراث سیاسی خود را به خطر انداخته است. انتظار می‌رود که تقابل مکرون و مخالفان تغییر قانون بازنشستگی فرانسه پنجشنبه به اوج خود برسد چراکه گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که میلیون‌ها نفر قرار است به خیابان‌ها بیایند تا جلوی تغییری که مکرون قرار است ایجاد کند را بگیرند. مکرون شاید برای اجرا کردن تغییر مورد نظر خود مجبور شود از اختیارات قانونی‌اش استفاده کند اما او یک دغدغه و وسواس دیگری هم دارد: تمایل فرانسوی‌ها به جناح راست افراطی به رهبری مارین لوپن که می‌تواند زمینه را برای به قدرت رسیدن آنان در فرانسه فراهم کند. در این صورت آنچه از او به یادها می‌ماند نه تغییرات بنیادین که زمینه‎چینی برای به قدرت رسیدن راست‌های افراطی در این کشور است.