هوشیاری و تهاجم؛ رمز پیروزی در جنگ نرم

صفیه رضایی، روزنامه‌نگار

روزگاری جنگ چنان در پیچ و خم‌های سنگرها و صدای گلوله‌ها و تفنگ‌ها شنیده می‌شد که کمتر کسی باور می‌کرد روزی جنگ در بستری معنا پیدا کند که نیازی به سلاح‌های گرم نباشد؛ هنوز هم برای بسیاری از مردم باور به جنگ‌های نرم، سخت است؛ با وجود این باید دانست که امروز عرصه تقابل و جدال در بستری از فضای مجازی با مؤلفه‌های نرم معنا پیدا می‌کند که شاید کم هزینه‌تر و قدرت تأثیرگذاری آن بالاتر است. به باور دیگر، قدرت فضای مجازی و تأثیر عملیات روانی گاه به موازات تصرف یا تسخیر یک سرزمین برآورد می‌شود. از این‌رو مبارزان عرصه جنگ نرم امروز باید مدیریت جنگ نرم را بیش از پیش بدانند و به آن هوشیار باشند. رهبر حکیم انقلاب نیز در بیانات اخیر خود بر اهمیت این مسئله و استفاده دشمنان از فضای مجازی برای ضربه زدن به کیان انقلاب تأکید کرده‌اند. شاخصه اصلی و ابزار آن نیز مزدورپروری است. در واقع عملیات روانی به‌گونه‌ای ذره‌بینی و ظریف، طراحی می‌شود که هدف آن نیز تخریب، از بین بردن امنیت فرهنگی و در نهایت فروپاشی یک جامعه است. این فروپاشی چنان در مقیاس بلندمدت از جانب دشمنان ترسیم می‌شود که هر حرکت مخرب مجازی و اینترنتی تاکتیکی در راستای این هدف است. همه اینها در راستای سیاست‌های تقابلی غرب و عناصر آن با تمدن اسلامی است که انقلاب اسلامی طلایه‌دار آن است. از این‌رو رهبری معظم انقلاب همواره این نکته را در بیانات خود به دفعات گوشزد کرده‌اند.

 از مدیریت جنگ نرم تا مدیریت تهدید
جنگ نرم در ادبیات سیاسی مدرن طی سال‌های 1990به‌کار گرفته شده است. این تلقی نتیجه فروپاشی نظام دوقطبی و شکل‌گیری الگوهای جدید منازعه بوده است. در این فضا نیروهای رقیب از طریق ابزارهای رسانه‌ای بر همدیگر تأثیر می‌گذارند. در واقع رسانه‌ها، نمادها و اسطوره‌ها در فضای مجازی قرار می‌گیرند. از این‌رو جنگ نرم در شاکله جنگ‌های نامتقارن، چندسطحی و غافلگیر‌کننده قابل تعریف است. چرا که عرصه تهدید و منازعه در این جنگ بالاست. پدیده‌های نوظهور همچون فناوری‌های مجازی روزبه‌روز پیشرفت می‌کنند و دامنه تأثیر عملیات‌های روانی بالاتر می‌رود. از این‌رو عرصه تهدید در اینجا عرصه نامتقارنی است که هر لحظه باید دیدبانی و پویش محیطی شود.

ابزارهای عملیات روانی
 بیش از 300رسانه خارجی علیه ایران در حال خبرپراکنی هستند. معمولا نیز در جایگاه اپوزیسیون این کار را انجام می‌دهند. پول‌های هنگفتی را نیز کسب می‌کنند تا بر افکار عمومی داخل ایران تأثیر بگذارند و در نهایت بگویند که شما «بدبخت هستید» و «ما درست می‌گوییم». تا جایی که کوچک‌ترین واقعه درون کشور را بزرگ جلوه می‌دهند و از آن یک بحران می‌سازند. با وقوع یک مطالبه صنفی داخلی، یک اعتراض گسترده را تصویر می‌کنند و همزمان با هشتگ‌سازی‌‌ها افق تاریکی را تفسیر می‌کنند.
از این‌رو ابزارهای جنگ روانی دشمنان علیه کشور ما در چارچوب بحران‌سازی‌، تصویر‌سازی‌، اغراق کردن و فریب افکار عمومی قابل بررسی است. ضمن اینکه مزدوران زیادی نیز در این اهداف کسب درآمد می‌کنند. فتح‌الله کلانتری، تحلیلگر مسائل نظامی، دفاعی و امنیتی در این زمینه به همشهری گفته است که پس از شکست‌های مختلف جریان غرب در ضربه زدن به کیان انقلاب با استفاده از ابزار جنگ سخت، دشمنان انقلاب به این نتیجه رسیدند که با ابزار سخت نظامی نمی‌توانند جلوی جمهوری اسلامی ایران بایستند. اینگونه بود که تهدیدات نرم آنها علیه ایران و انقلاب آغاز شد. نمونه‌های آن نیز اندک نیستند؛ مثل حملات رسانه‌ای که در قالب جنگ نرم و عملیات روانی علیه کشور ما انجام می‌شود.
در واقع رسانه‌های دیداری، شنیداری و در بستر وب از جانب دشمنان کشور ما، از تکنیک‌هایی همچون دو قطبی‌سازی‌ با هدف تضعیف افکار عمومی و کاهش سرمایه اجتماعی، پاره حقیقت‌گویی، کانال انحرافی، مقصر‌نمایی، تعمیم افراطی، شایعه‌سازی‌، واهمه‌افکنی، اهریمن‌سازی‌، ابهام‌آفرینی و سیاه‌نمایی استفاده می‌کنند. هدف این اقدامات علیه ایران تزریق این تفکر است که ایران میل به فروپاشی فرهنگی و امنیتی دارد. در واقع آنها می‌خواهند امنیت اجتماعی و فرهنگی داخل را از بین ببرند. در راستای این هدف هر حرکت، خبر و رخدادی را بزرگ‌نمایی می‌کنند. آنها به خوبی می‌دانند که اگر کشوری امنیت فرهنگی نداشته باشد دچار فروپاشی هویتی می‌شود. زمانی که هویت یک کشور نشانه رود، هرج و مرج و آنارشی دامنگیر آن می‌شود و این همان هدفی است که دشمنان جمهوری اسلامی ایران می‌خواهند. دشمنان می‌خواهند مردم را با استفاده از عملیات روانی در مقابل نظام قرار دهند. نکته‌ای که رهبر حکیم انقلاب آن را بسیار یادآوری کرده‌اند.

 ابزارهای مقابله 
 با وجود حملات رسانه‌ای دشمنان، غرب گرایان و مزدوران آنها در طول این چند دهه هیچ‌گاه نتوانسته‌اند خدشه‌ای به گفتمان انقلاب اسلامی وارد کنند. انقلابی که بر مبنای اراده و انتخاب عقلانی مردم باشد تحت‌تأثیر عملیات نامتقارن و چند سطحی و حتی غافلگیر‌کننده روانی هیچ‌گاه از بین نمی‌رود. غربی‌ها و مزدوران آنها محاسبه اشتباه می‌کنند. اما با این همه باید در عرصه جنگ نرم تهاجمی عمل کنیم. در واقع دفاع در این عرصه تنها مؤثر نیست. بلکه باید عرصه تقابل و جدال را به نفع خود تصویر‌سازی‌ کنیم. باید درنظر داشته باشیم که عرصه جنگ نرم  مانند جنگ سخت و نظامی دارای درجه بازدارندگی نمی‌شود. در واقع کشور ما در زمینه نظامی و دفاعی اکنون در بالاترین سطح بازدارندگی است یعنی توان ضربه اول را دارد اما در عرصه پدیده‌های نوظهور و مجازی که مرتب رفتارهای فناورانه آنها تغییر می‌کند، بازدارندگی معنایی ندارد و تنها تهاجم است که معنادار می شود.