کلانشهرها در گیر شناسایی متروپل‌ها

محمد سرابی ؛ روزنامه‌نگار

به نظر می‌رسد که پیکر دیگری از زیر آوار متروپل بیرون نمی‌آید. خاکبرداری کامل در حال انجام است و به‌زودی قسمت‌های سست باقیمانده هم تخریب می‌شود. متروپل هم نوساز بود و هم آشکارا در مقابل چشم مردم و مسئولان ساخته شده بود، اما با وجود هشدار‌های متعدد درباره ناایمن بود بنا و به قولی شروع تخریب از ساعتی پیش از ریزش‌نهایی، باز هم توجهی به خطرات آن نشد. مهم‌تر اینکه متروپل یادآوری کرد در کلانشهرهای مختلف ساختمان‌های مشابه دیگری هم وجود دارد که هر لحظه ممکن است باعث رخداد فاجعه‌ای تلخ شوند.
به گزارش همشهری، از نظر اداری و قانونی وقتی مالک یک ساختمان تخلف اجرایی واضحی انجام می‌دهد و مثلا طبقاتی به آن اضافه می‌کند، شهرداری باید جلوی کار آن را بگیرد و اگر ساخت کامل شده بود باید پرونده این تخلف به کمیسیون ماده 100ارجاع شود. اعضای کمیسیون شامل نماینده وزارت کشور، نماینده قوه‌قضاییه و نماینده شورای شهر به این تخلف رسیدگی می‌کنند و حکم تخریب یا جریمه می‌دهند. هنوز مشخص نیست که پرونده ساختمان متروپل با چندین طبقه تخلف به کمیسیون ماده 100آبادان فرستاده شده بود یا خیر و اگر فرستاده شده بود چه حکمی برای آن صادر شده است. این تنها یکی از سؤال‌های مطرح‌شده درباره متروپل است. شیوه نظارت نظام مهندسی ساختمان و شراکت شهرداری آبادان در پروژه‌ هم بخش دیگری از ابهام‌های حادثه متروپل به شمار می‌آید.

اعلام اسامی و تعداد ساختمان‌های نا‌ایمن
درباره تعداد ساختمان‌های ناایمن تهران ارقام مختلفی بیان شده بود، اما در هفته گذشته دوباره اعلام شد که 129ساختمان ناایمن در پایتخت وجود دارد و فهرستی در این‌باره منتشر شد که تنها شامل اسامی و نشانی این ساختمان‌‌‌ها بود. پس از آن مسئولان شهری اعلام کردند که این فهرست قدیمی است و اطلاعات آن به‌روز نشده است. شهردار تهران نیز گفت که این فهرست مرجعیت ندارد و در شهرداری ستادی تشکیل شده است تا گود‌ها و بنا‌های ناایمن را شناسایی کند. از طرف دیگر استاندار تهران گفت که در آخرین جلسه ستاد مدیریت بحران کشور، موضوع ساختمان‌های ناایمن پایتخت نیز مطرح شده است تا اقداماتی در هیأت دولت انجام شود. محسن منصوری گفت: «طبق آخرین بررسی‌های انجام شده حدود 2هزار ساختمان کم‌ایمن و ناایمن در پایتخت وجود دارد که بیش از ۹۰۰ساختمان به لحاظ ایمنی در شرایط آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند و باید از این ساختمان‌ها به‌شدت مراقبت شود.» مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران و علی صالحی، دادستان عمومی و انقلاب تهران هم موافقت خود با انتشار عمومی فهرست ساختمان‌‌‌های ناایمن را اعلام کرده‌اند. مرتضی تورک، معاون دادستان تهران نیز گفت که فقط در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۰مورد مکاتبه و دستور قضایی از نواحی ۳۲گانه دادسرای عمومی و انقلاب تهران به شهرداران مناطق پایتخت درباره ساختمان‌های ناایمن ارسال شده است.

شمال شهر
در هر نقطه‌ای از شهر که ساخت‌وساز بیشتر و قیمت اراضی و آپارتمان‌ها بیشتر باشد، میزان تخلف در بنا‌ها هم بیشتر است. منطقه یک نمونه‌ای از این منطقه‌هاست که در ابتدای خرداد‌ماه گزارشی از ساخت‌ و ساز‌های آن در روزنامه همشهری به چاپ رسید. در این محدوده ساختمان‌های زیادی را می‌توان پیدا کرد که شامل طبقات متعدد روی مساحت کم و در زمین‌های فاقد سند هستند. استحکام این ساختمان‌ها مورد تردید است و به‌دلیل اینکه تحت نظارت ساخته‌نشده‌اند، ممکن است منشأ حادثه‌ای باشند. در یک نمونه که هفته پیش در سایت‌های خبری انعکاس یافت، شهرداری منطقه یک اعلام کرد: «سازنده ساختمان گلابدره در قسمت جنوبی به‌صورت 8 طبقه روی همکف به انضمام 2طبقه زیرزمین، در شمال‌شرقی بیش از ۱۰طبقه روی همکف به‌صورت تجمیع با ملک جنوبی است و در قسمت جنوب غربی نیز با تخریب کامل کوه و فضای سبز اقدام به تجمیع با 2ملک دیگر و احداث در ورودی  و راه‌پله دسترسی به کوچه شکیبایی و گل‌محمدی کرده است که هم‌اکنون اکثر واحدها واگذار و فروخته شده و ساکن هستند که با هرگونه حادثه غیرمترقبه‌ای امکان ریزش و سانحه برای ساکنان آن وجود دارد.» در بیانیه شهرداری منطقه آمده است که «ملک فوق با ۲هزار و ۵۰۰مترمربع خلاف فاقد هرگونه مجوز است و هیچ‌گونه استحکام بنا و نظارت ناظر نیز ندارد و دارای رأی قطعی کمیسیون ماده 100 مورخ ۲۷ تیر ۱۴۰۰ است و شهرداری منطقه یک و دادستانی آماده اعمال رأی و تخریب هستند، ولی نیروی انتظامی در این زمینه همکاری نمی‌کند.»
با گذشت چند روز  از حادثه متروپل، شهردار آبادان برکنار و برای شهرداری سرپرست تعیین شده است. تعدادی از اشخاص مسئول در این حادثه نیز دستگیر شده‌اند. ظاهرا باید انتظار ساختمان‌های زیادی شبیه متروپل را در شهر‌های بزرگ داشت. اگر فهرست‌ این ساختمان‌ها به‌زودی تنظیم و نظارت بر آنها آغاز نشود وقوع حوادث مشابه چندان دور نیست.