حدس بزن چه کار بزرگی بود

آرش نهاوندی- مترجم

سیدنی پواتیه از پیشگامان بزرگ سینمای هالیوود و از فعالان جنبش مدنی سیاهپوستان و نخستین بازیگر رنگین‌پوست برنده جایزه اسکار در 94سالگی درگذشت. به نوشته دیلی‌میل، پواتیه 7دهه از عمر خود را وقف ارتقای برابری نژادی و وقار انسانی کرد. ظاهر آرام و موقر، خوش‌زبانی و لحنی نرم و کاریزما و محبوبیت سیدنی پواتیه، او را بلافاصله به یکی از ستارگان هالیوود تبدیل کرد. او با پذیرش نقش‌های غیرمعمول و مرسوم مرزها را درنوردید و راه را برای بازی بازیگران سیاهپوست در نسل‌های بعدی هموار کرد. دنزل واشنگتن در زمان دریافت جایزه اسکار در سال 2021در سخنانی خطاب به سیدنی پواتیه گفت: من همیشه راه شما را دنبال می‌کنم و غیر از این هم کاری نمی‌توانم انجام دهم. سیدنی پواتیه در سال 1958برای بازی در فیلم «ستیزه جویان» برای نخستین‌بار نامزد کسب جایزه اسکار شد. او سرانجام به‌دلیل بازی درخشان در فیلم«زنبق‌های مزرعه» در سال 1963برنده جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر مرد شد. این نخستین‌باری بود که یک مرد سیاهپوست جایزه اسکار را دریافت می‌کرد. او همچنین به‌خاطر بازی در این فیلم جایزه گلدن‌گلوب در رشته بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد. در همان زمان او به جنبش حقوق مدنی پیوست و در یکی از راهپیمایی‌های عمده این جنبش که با حضور مارتین لوترکینگ برپا می‌شد، در کنار بازیگرانی نظیر هری بلافونته، چارلتون هستون و برت لنکستر، شرکت کرد. از این پس او زندگی خود را وقف کارهای انسان‌دوستانه کرد و همچنین دورانی نیز به‌عنوان سفیر افتخاری باهامس در ژاپن(1997تا 2007) و سازمان جهانی یونسکو، فعالیت داشت. او همچنین ازجمله مشهور‌ترین بازیگران سیاهپوستی بود که در سریالی تلویزیونی در نقش نلسون ماندلا، نخستین رئیس‌جمهور سیاهپوست آفریقای جنوبی پس از سقوط حکومت آپارتاید، بازی کرد. سیدنی پواتیه در سال 1982، جایزه «گلدن‌گلوب سیسیل بی‌دمیل» و در سال ۲۰۰۰، جایزه یک عمر دستاورد هنری انجمن بازیگران فیلم را دریافت کرد. علاوه بر جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر مرد، او در سال 2002نیز جایزه افتخاری اسکار یک عمر تلاش برای صنعت سینما را به‌خاطر بازیگری فوق‌العاده روی پرده سینما و وقار و هوشمندی در زندگی، دریافت کرد. باراک اوباما نیز در دوران ریاست‌جمهوری خود در سال 2009به‌دلیل یک عمر تلاش‌های بشردوستانه به سیدنی پواتیه نشان آزادی اهدا کرد.
سیدنی پواتیه اما مسیر ناهمواری را برای رسیدن به اوج طی کرد. او در خانواده فقیری که در یک مزرعه پرورش گوجه‌فرنگی کار می‌کردند، متولد شد. خانواده او در یکی از جزایر فقیر باهاماس و در منطقه‌ای فاقد برق و آب لوله‌کشی زندگی می‌کردند. او از 11سالگی به سینما علاقه پیدا کرد، در 13سالگی به میامی نزد برادرش رفت و سپس در 16سالگی به نیویورک آمد. سیدنی پواتیه در نیویورک تا پیش از ورود به دنیای بازیگری زندگی سختی را از سر گذراند. او در پایانه‌های اتوبوس می‌خوابید. در انبار و مرغداری کار می‌کرد و مدتی هم به‌عنوان پادوی اتوبوس فعال بود. سیدنی پواتیه تنها با 2سال آموزش رسمی در ابتدای ورود به دنیای بازیگری سواد چندانی نداشت و در ابتدا نمی‌توانست فیلمنامه‌ها را بخواند اما درنهایت یک پیشخدمت مسن به وی خواندن یاد داد. او از طریق گوش‌دادن به رادیو لحن و لهجه‌اش را برای بازیگری بهتر کرد.
سیدنی پواتیه را بیشتر به‌خاطر بازی در فیلم‌های «تکه آبی»، «رنگ کشمشی در خورشید»، «بس و پورگی» و «بلوز پاریس» می‌شناسند.