وقت تغییر شغل زباله‌گردها

 مدیریت شهری تهران به‌دنبال راهکارهایی برای منع به‌کارگیری کودکان زباله‌گرد است. البته از قرار معلوم، هدف این است که طرح‌هایی به دست آید تا زباله‌گردی به‌طور کامل از چرخه پسماند پایتخت حذف شود. از سوی دیگر، افرادی هم که به‌خاطر معیشت به این کار روی آورده‌اند، به‌صورت قانونی، ضابطه‌مند و آموزش‌دیده به کمک عملیات جمع‌آوری و دفن زباله در تهران بیایند؛ یعنی تلاش می‌شود به نوعی کودکان زباله گرد تا حد ممکن به کانون خانواده بازگردند و سایر افراد، تغییر شغل ‌دهند. اینگونه هم مدیریت پسماند بهتر صورت می‌گیرد و هم رزق و روزی عده‌ای نیازمند قطع نمی‌شود. سرانجام نیز دست افراد سودجو از ماجرا کوتاه خواهد شد.
به گزارش همشهری، در دوره مدیریت شهری پیشین بود که شهرداری ابلاغیه‌ای را مبنی بر منع به‌کارگیری کودکان زباله‌گرد صادر کرد؛ ابلاغیه‌ای که دستورالعملی به آن پیوست شده بود و در بازه‌ای کوتاه‌مدت، تا حدودی مؤثر واقع شد اما نتیجه‌ای که مدنظر بود حاصل نشد. پس از گذشت مدتی هم دوباره همه‌‌چیز رها شد تا کودکان و نوجوانان زباله‌گرد به وفور از خود چهره نشان دهند. بر این اساس، زهرا شمس احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران اعلام می‌کند که باید برای ساماندهی کودکان کار و زباله‌گرد، جدی‌تر از همیشه آستین همت بالا زد. او با تأکید بر لزوم تدوین برنامه جامع در حوزه کودکان زباله‌گرد می‌گوید: «دراین باره صراحت قانونی وجود دارد و آنچه باید تقویت شود قانونگرایی و اجرای قوانین در این حوزه است. تشدید مجازات افرادی که از کودکان در حوزه زباله‌گردی و تکدی‌گری استفاده می‌کنند تا حدی می‌تواند عاملی در جهت پیشگیری از تداوم و گسترش این جرم باشد.» این عضو شورای شهر تهران، معتقد است اگر هماهنگی دستگاه‌های مسئول برای حل آسیب زباله‌گردی، با محوریت مدیریت شهری انجام شود، نتیجه لازم بهتر و زودتر کسب می‌شود. شمس احسان می‌گوید: «با این حال، شهرداری به تنهایی مسئول نیست. بنابراین نیاز به برنامه‌ای جامع و مدون در این حوزه احساس می‌شود.» او همچنین مدیریت و فرهنگسازی پسماند را مهم‌تر از برنامه‌های مربوط به زباله‌گردی می‌داند و اعلام می‌کند: «چنین مسئله‌ای جزو سیاست‌های آتی کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شوراست. درباره ارزش زباله تولید شده در تهران عدد و رقم‌های عجیب و غریبی بیان می‌شود که درباره آن بهتر است مدیران شهری نظر دهند. متوسط تولید زباله در ایران دو برابر نرخ جهانی به ازای هر فرد است که رقم بالایی محسوب می‌شود.» او همچنین یکی از دلایل پیگیری نشدن ابلاغیه شهردار پیشین تهران را غیرایرانی بودن اکثریت کودکان زباله‌گرد می‌داند.
نرجس سلیمانی، دیگر عضو شورای شهر تهران نیز می‌گوید که برنامه مدیریت شهری ابتدا در زمینه کاهش و مدیریت پسماند تنظیم می‌شود؛ «اگرچه نباید چشم را روی زباله‌گردی بست اما ما قصد داریم برای آنکه موضوع ریشه‌ای حل شود، به بحث کاهش پسماند تولیدی خانواده‌ها با فرهنگسازی بپردازیم. اگر آموزش‌های لازم انجام شود، خودبه‌خود، پسماند خشک و باارزشی که روانه سطل‌ها می‌شوند از چرخه حذف شده و زباله‌گردی نیز کم‌رنگ می‌شود. برای این منظور، اجرای پویش‌هایی در سطح محله‌ها و مناطق در دستور کار قرار گرفته که می‌تواند کمک بزرگی به قضیه کند. در عین حال، هدف مدیریت شهری این است تا کسانی که از طریق زباله‌گردی امرار و معاش می‌کنند، به نوعی در بحث مدیریت پسماند تهران به‌کار گرفته شوند.»

آمار دقیق لازم است
به‌هرحال زباله‌گردی در تهران رواج پیدا کرده و حضور مافیای پسماند را در پشت صحنه نمی‌توان کتمان کرد. بنابراین باید هرچه زودتر با همراهی شهروندان، شهرداری، نیروی انتظامی و دیگر نهادهایی که نقش اصلی را در اشتغال‌زایی دارند، این پدیده به حداقل ممکن برسد. نکته اینجاست که هم‌اکنون آمار دقیقی از تعداد کودکان زباله‌گرد در پایتخت کشور وجود ندارد و به‌دست آوردن آن، یک ضرورت در تدوین راهکارها به شمار می‌آید. اگرچه رئیس اورژانس اجتماعی کشور در اردیبهشت ماه امسال اعلام کرده بود که به نقل از سازمان‌های مردم‌نهاد زباله‌گردها ۴۰۰۰ نفر هستند اما مطالعات شهرداری تهران نشان داد که تعداد آنها بیشتر و حدود 4500نفر است.

مکث
جلال بهرامی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران
 در بحث پسماند معضل خدماتی تبدیل به یک معضل اجتماعی شده و این نشان می‌دهد رانتی در پشت سر آن قرار دارد. وقتی می‌خواهیم یک پیمانکار پسماند را جابه‌جا کنیم با مشکل مواجه می‌شویم، بنابراین باید این رانت را تعطیل کنیم. در گاراژهای زیادی در این شهر جمع‌آوری پسماند انجام می‌شود که زیر پوست آن کار قاچاق صورت می‌گیرد. نکته اینجاست که صددرصد کارها در شهرداری با مشارکت بخش خصوصی قابل حل است. اگر بخواهیم خدمات را از سبد هزینه دولت کم کنیم باید از طریق مشارکت خصوصی این مشکل را حل کنیم.