دیروز و امروز یک سینما به روایت ساکنان و کاسبان حوالی میدان امام حسینع
محو تدریجی خاطره «رنگین‌کمان»
پروانه بهرام‌نژاد
روزگاری جزو سینماهای فعال بوده و در چند سانس میزبان مردان و زنانی که برای تفریح و استراحت از گوشه و کنار خودشان را به بازارچه «شهرستانی» محله «شهید اسدی» می‌رساندند تا فیلم‌های دست اول را تماشا کنند اما حالا از تک و تا افتاده و چراغش از دهه 80 خاموش شده است. با این حال وقتی سراغ اهالی محله شهید اسدی می‌رویم هنوز مجموعه
فرهنگی سینما«رنگین کمان» را به یاد دارند و خاطراتی از آنجا در ذهنشان به یادگار مانده‌است. خاطره‌هایی که قسمتی از آن را خودشان دیده و تجربه کرده و بخشی از آن را از بزرگ‌ترها شنیده‌اند. روایت اهالی محله از این سینمای متروکه را که اکنون به تملک مدیریت شهری درآمده در ادامه می‌خوانید.
سینمای محلی و در دسترس
مکان سینما رنگین‌کمان در خیابان شهید مرتجایی، حدفاصل خیابان اقبال لاهوری و میدان امام حسین(ع) قرار دارد و در میان مغازه‌های بازارچه شهرستانی قرار گرفته است. جایی که گمان نمی‌رود یک مجموعه فرهنگی و سینمایی در آن وجود داشته باشد چراکه بافت این محدوده در سال‌های اخیر کاملاً تجاری بوده و انگار سینما در انبوه مغازه‌های متنوع گم شده‌است. «مرضیه محمدی» یکی از بانوان محله و از ساکنان خیابان اقبال لاهوری، ساختمان متروکه، فنس و توری روی در سینما را نشان می‌دهد و می‌گوید: «چند سال پیش اینجا برو بیایی داشت و مثل حالا خرابه و بی‌استفاده نبود. تا دیر وقت درِ سینما به روی مراجعان و مردم باز بود. یادم است سال 1383 تنها فیلمی که اینجا تماشا کردم، «حامی» نام داشت. آن موقع با یکی از پسرانم بودم. چون یکی دو دهه قبل از آن خانم‌ها کمتر سینما می‌رفتند اما پسرانم برای تماشای فیلم همراه دوستانشان خیلی به این سینما می‌آمدند. بالاخره یکی از تفریح‌های آن زمان سینما رفتن بود. تخمه پاکتی می‌گرفتند و یک بسته چیپس روغنی که سرجمع 2 هزار تومان هم نمی‌شد. مردم در همین پیاده‌رو از پنجره گیشه بلیت تهیه می‌کردند و اینجا می‌ایستادند تا نوبت‌شان برسد. اما کم‌کم چراغ سینما خاموش شد و درهایش بسته. حالا هم متروکه و بی‌استفاده شده و برای محله از قدیم به میراث مانده‌است.»
از تماشای هی‌جو تا مارمولک
در کنار ساختمان سینما چند مغازه وجود دارد که به گفته قدیمی‌های محله جزء ملک سینما رنگین‌کمان است و البته سرقفلی مجزا دارند. یکی از این مغازه‌ها حالا مرکز فروش لوازم خانگی شده و «رحیم علیجانی» صاحب آنجا است. او که از ۴۰ سال قبل اینجا کاسبی دارد از روزهای دور این سینما این‌طور یاد می‌کند: «اینجا ۶۰۰متر مساحت دارد و قسمت پشت سینما هم قبلاً متعلق به مالک سینما بود و در خروجی سینما هم در خیابان اقبال قرار داشت و مردم از آنجا بیرون می‌رفتند. من اهل سینما نبودم اما می‌دیدم که مردم می‌آمدند. سینما یک مدت بوفه هم داشت. یادم است حضور مردم در این سینما بستگی داشت به فیلمی که اکران می‌شد. مثلاً وقتی دهه 60 فیلم‌هایی مثل «هی جو» و «عقاب‌ها» را نمایش می‌دادند، جمعیت در دو طرف خیابان صف می‌کشید و صف تماشاچیان فیلم تا خیابان اقبال کشیده می‌شد. اما سال‌هاست از آن صف و مردم خبری نیست و تعطیل شده‌است. صاحب اینجا که معروف به «سامی» بود سال‌ها بعد تصمیم به تغییر کاربری گرفت و مدتی بعد از آن هم سینما را برای فروش در روزنامه آگهی کرد. آن زمان شهرداری منطقه ۱۳ ملکیت اینجا را خرید.»
«مریم رمضانی» یکی دیگر از ساکنان محله شهید اسدی هم دراین‌باره می‌گوید: «خودم سینما رنگین‌کمان نرفتم اما آخرین فیلمی که پدرم اینجا تماشا کرد «مارمولک» بودکه با استقبال زیاد مردم مواجه شد.»
تماشای فیلم با بلیت نیم‌بها
سر در آهنی سینما رنگین‌کمان هنوز پابرجاست و مانند دیوار بتنی محکم مانده. سینمایی که روزگاری با فروش بلیت‌های چند ریالی تا هزارتومانی رونق داشته و اکنون درهای آن به روی دوستداران فیلم و سینما بسته است. محمدی که سعی می‌کند با قیمت‌های بلیت آن زمان را به یاد بیاورد، دراین‌باره می‌گوید: «اگر اشتباه نکنم دهه 80 قیمت بلیت اینجا کمتر از هزار تومان یا همین حدود بود و حتی روزهایی در هفته مثل پنجشنبه و جمعه‌ها بلیت نیم‌بها فروخته می‌شد. ولی قبل‌تر یعنی دهه‌های 50 و 60 که هر کسی سینما نمی‌رفت و برای تماشای یک فیلم حدود 40 ـ 50 ریال باید می‌پرداخت. سینما جزو تفریح ارزان‌قیمت بود. البته آن زمان هر خانواده‌ای هم اجازه نمی‌داد که دختر و همسرش برای تماشای فیلم به سینما برود ولی حالا اوضاع خیلی عوض شده و نوه‌های من هم سینما می‌روند البته شیوع کرونا سینما رفتن آنها را هم محدود کرده‌است.»
«مجتبی اکبری» 76 ساله هم که از حدود 5 دهه قبل روبه‌روی سینما رنگین کمان کاسبی دارد، درباره آن سال‌های این سینما این‌طور یاد می‌کند: «از قدیم من اهل سینما رفتن نبودم و هیچ‌وقت داخل این سینما نرفتم اما وسعت محدوده این سینما بزرگ است. فیلم‌های زیادی اینجا پخش و شلوغ هم می‌شد. آن زمان بلیت ۲ـ ۳ تومان بود و مردم برای خرید بلیت اینجا صف می‌ایستادند.»
سینمایی با ظرفیت 975 نفری
مالکان سینما رنگین کمان ورثه «ژرژ تراوانسیان» بوده و ظرفیت این سینما 975 نفر و همچنین در سال 1364 آگهی فروش سینما در روزنامه‌ها به چاپ رسیده و این مرکز فرهنگی از سال 1384 تاکنون تعطیل است.
آغاز فعالیت از سال 1346
براساس آنچه در خلاصه پرونده سینما رنگین‌کمان در شهرداری منطقه۱۳ موجود است و در نظریه کارشناس وقت آن زمان نوشته شده، «سند اینجا در سال ۱۳۴۰ صادر شده و براساس مشاهدات کارشناس وقت، این مجموعه شامل قسمت‌هایی از جمله سالن سینما، پخش فیلم، مدیریت، سرویس بهداشتی و ۴ باب تجاری بوده‌است. این سینما سال ۱۳۴۶ به بهره‌برداری رسیده و سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته‌است. براین اساس مالکان سینما جزو اقلیت‌های مذهبی بودند و عرصه سینما حدود ۸۷۱مترمربع وسعت داشته‌است.»
رنگین کمان در سال 1355
یک آمار جالب از سینما رنگین کمان که در دوران فعالیتش زبان‌زد بوده است
14950000 میزان فروش
تعداد تماشاگر 463000 نفر
از کتاب «اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران» (1300ـ 1357 ه. ش)، جلد سوم، صفحه‌‌های 1382و1383، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
در همینه زمینه :
