جهان‌نما
دوستانه، زیر سایه یک مشکل حل‌نشدنی
رؤسای جمهور آمریکا و چین، با وجود تلاش‌ها برای گرم کردن روابط در نشست مجازی بر سر مسئله تایوان باهم به تقابل پرداختند
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، در تلاش برای کاهش تنش با چین، به‌صورت مجازی با شی جین‌پینگ همتای چینی خود ملاقات کرد و خواستار ارتباطات صادقانه بین 2کشور شد اما همین اقدام نمادین هم تا حدودی به تنش کشیده شد.
به گزارش الجزیره، هردو رهبر در این نشست مجازی، بر روابط نزدیک و دوستانه با یکدیگر تاکید کردند اما تلاش‌های آنها برای ایجاد فضایی صمیمانه، به‌خاطر اختلاف نظر درباره مسئله تایوان دوباره به سمت تنش رفت.
2رهبر از طریق ویدئوکنفرانس در این نشست باهم مذاکره کردند. تنش بین چین و آمریکا، بر سر مسائلی مانند تایوان، هنگ‌کنگ و رفتار چین با اقلیت مسلمان اویغور در سین‌کیانگ در منتهی‌الیه غربی این کشور به‌شدت اوج گرفته است. از میان اینها، تایوان با حساسیت بسیار زیادی از سوی هر دو کشور مورد توجه قرار دارد.
بایدن در صحبت‌هایش تأیید کرده که رقابت بین آمریکا و چین وجود دارد اما با این حال گفت که مسئولیت شخصی خودش و شی به‌عنوان رهبران کشورانشان این است که نگذارند این رقابت به سمت مناقشه کشیده شود.
براساس روایت کاخ سفید، بایدن گفته است: «به‌نظر من ضروری است که ما زمینه همکاری را براساس فهم مشترک ترسیم کنیم، در مواردی که با هم اختلاف نظر داریم صادق و شفاف باشیم و در مواردی که منافعمان یکی است همکاری کنیم، به‌خصوص در مسائل حیاتی جهانی مثل تغییرات اقلیمی.»
صحبت‌های بایدن با مواضع دولت او در شروع کارش تفاوت‌های بسیار دارند؛ در ابتدا، دولت او رویکردی کاملا خصمانه داشت و در همان ماه‌های اول، ملاقات مقامات ارشد دوطرف چنان به بیراهه رفت که یان جیچی، یکی از دیپلمات‌های ارشد چین و همینطور عضو دفتر سیاسی حزب کمونیست چین، از آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا خواست در امور داخلی چین دخالت نکند.
از آن زمان، دولت بایدن و پکن در مسائل حساسی ازجمله نفوذ اخیر جنگنده‌های نظامی چین به آسمان تایوان باهم صحبت‌های تندی را رد و بدل کرده‌اند. پکن مدعی است این جزیره، که یک حکومت دمکراتیک با 23میلیون نفر جمعیت است، یکی از استان‌های چین است و باید به سرزمین اصلی بازگردانده شود. در مقابل، آمریکا تایوان را یک متحد کلیدی در استراتژی دفاعی هند و پاسیفیک خود می‌داند. آمریکا با تایوان روابط دیپلماتیک ندارد و دهه‌هاست رؤسای جمهور این کشور، سعی می‌کنند به‌صورت آشکارا درباره سیاست‌های دولت خود درمورد تایوان صحبت نکنند. با این حال دولت‌ها در آمریکا براساس یک قانون در این کشور موظف هستند که به تایوان کمک کنند تا از خود دفاع کند.
بایدن در تماس با شی، گفته است که آمریکا مخالف «تلاش‌های یکجانبه برای تغییر وضعیت موجود و نادیده گرفتن صلح و ثبات در سراسر تنگه تایون است».
به گزارش بی‌بی‌سی، در مقابل شی هم به بایدن هشدار داده که ورود به مسئله تایوان، بازی با آتش است. گلوبال تایمز، روزنامه دولتی چین نوشته که شی تنش‌های اخیر را نتیجه «اقدامات متعدد مقامات تایوانی برای درخواست کمک از آمریکا برای پیش بردن ادعای استقلال خود و همینطور اراده آمریکایی‌ها برای استفاده از تایوان برای مهار چین» خوانده است. این روزنامه به نقل از رئیس‌جمهور چین نوشته است: «چنین اقداماتی به‌شدت خطرناک هستند، درست مثل بازی کردن با آتش. هرکسی که با آتش بازی کند خواهد سوخت.»
با وجود این تقابل در مسئله تایوان، 2رهبر تلاش زیادی کرده‌اند تا روابط شخصی خود را دوستانه نشان بدهند و بر آن تأکید کرده‌اند. بایدن در صحبت‌هایش گفته است که 2رهبر، همیشه با یکدیگر رابطه‌ای صادقانه و شفاف داشته‌اند. شی هم بایدن را «دوست قدیمی من» خطاب قرار داده است. او همچنین گفته است که 2کشور نیاز دارند تا باهم در ارتباط باشند و در کنار یکدیگر با چالش‌ها روبه‌رو شوند. شی گفته است: «انسان در دهکده‌ای جهانی زندگی می‌کند و ما همگی با چالش‌های زیادی مواجه هستیم. چین و آمریکا باید ارتباطات خود را بیشتر کنند و باهم همکاری کنند.»
تایوان تنها محل اختلاف 2کشور نیست و علاوه بر این مسئله، 2رهبر درباره مسائل دیگری هم صحبت کرده‌اند. بایدن نگرانی‌هایی را درباره نقض حقوق بشر در هنگ‌کنگ و علیه اویغورها مطرح کرده. چین اظهارنظر درباره این مسائل را دخالت در امور داخلی خودش می‌داند.
در مسئله تجارت، بایدن «نیاز به محافظت از کارگران و صنایع آمریکایی در برابر اقدامات اقتصادی و تجاری ناعادلانه جمهوری خلق چین» را پیش کشیده است. شی هم در این موضوع اظهارنظر تندی داشته و رویترز گزارش داده است که به بایدن گفته «آمریکا باید به سوءاستفاده از ایده امنیت ملی با هدف سرکوب شرکت‌های چینی پایان دهد». از زمانی که بایدن به کاخ سفید رفته، این سومین بار بود که 2رهبر باهم صحبت کرده‌اند. نشست مجازی آنها 3ساعت و نیم طول کشیده است، که بسیار بیشتر از انتظارها بوده است. شی جین پینگ از زمان شروع همه‌گیری کرونا در دنیا، از چین خارج نشده است.
اوج‌گیری تنش‌ها، زنگ خطر را برای هر دو کشور و البته تمام دنیا به صدا درآورده است. پکن خواستار این است که روابط چین و آمریکا که در دوران دونالد ترامپ وارد تنش‌های متعددی شده بود، به شرایط طبیعی نزدیک شود. با این حال تضاد منافع 2کشور، روابط آنها را به‌صورت طبیعی به‌سوی تقابل پیش برده و مسئله‌ای مانند تایوان، شرایط را حتی بدتر هم کرده است.
هر دو رهبر در داخل مشکلات زیادی دارند؛ بایدن درنظرسنجی‌ها به‌شدت افت کرده و به‌خاطر خروج نیروهای نظامی آمریکایی از افغانستان و مدیریت کرونا تحت فشار است. شی هم به‌شدت درگیر کمبود انرژی و بحران در بخش مسکن در چین است.