بحران سگ‌دست

اینکه زبان فارسی در این روزگار دیگر آن زبانی نیست که اجدادمان با آن گفت‌وگو می‌کردند و انواع و اقسام واژه‌ها و اصطلاح‌های خارجی وارد این زبان شده، بر کسی پوشیده نیست. اصلا فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای همین راه‌اندازی شد که از هجوم بیشتر کلمات بیگانه به زبان فارسی جلوگیری کند و سعی‌شان هم بر این است که به جای واژگان نامانوس و خارجی، کلمات جایگزین انتخاب کنند. اما راستش را بخواهید بیشتر از اینکه این کلمات جایگزین بین مردم جا بیفتد، در شبکه‌های اجتماعی موجبات شیطنت‌های کلامی را فراهم کرده و بیشتر در شوخی‌ها استفاده می‌شود تا حرف‌های جدی روزمره. برخی از واژگان را هم خود مردم به زبان فارسی اضافه می‌کنند که توجیه دستوری ندارد. برای نمونه روز گذشته نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفته که «2دسته واژه وجود دارد؛ یک دسته واژه‌های تخصصی است و دسته دیگر نیز واژه‌های عمومی، مثل: «جگرکی»، «سگ‌دست» و... مردم اینها را ساخته‌اند چرا که ذهن‌شان همیشه فعال است. هم‌اکنون البته با وجود هجوم واژه‌های بیگانه، و تحت‌تأثیر زبان انگلیسی، واژه‌های انگلیسی را تغییر صورت می‌دهند و حتی به شکل دیگری به‌کار می‌برند.» حتما واژه «خویش‌انداز» که به جای کلمه «سلفی» به‌کار برده می‌شود را شنیده‌اید، فرهنگستانی‌ها می‌گویند که این واژه و واژه‌های اینچنینی با وجود اینکه از جانب مردم گاهی به سخره گرفته می‌شوند، اما درست هستند و با بررسی‌های کارشناسانه ساخته شده‌اند. هر چه که هست، مردم هنوز با این کلمات انس نگرفته‌اند و به‌نظر می‌رسد به‌جز بحث کارشناسانه، شاید مواردی مانند زیبایی‌شناسی و خوش‌آوا‌بودن کلمات هم در انتخاب واژگان جایگزین بتواند در جاافتادن این کلمات بین مردم کمک کند.