داعش؛ معمای امنیتی تازه افغانستان

کابل تحت حکومت طالبان تفاوت چندانی با کابل تحت حکومت اشرف غنی ندارد؛ انفجار و حملات تروریستی همچنان همنشین زندگی مردم در این شهر است.
بعدازظهر دیروز بزرگ‌ترین بیمارستان نظامی کابل که اکنون کنترل  آن در اختیار نیروهای طالبان است هدف حمله انتحاری و تیراندازی قرار گرفت. شبکه تلویزیونی طلوع افغانستان به نقل از شاهدان عینی نوشته که ابتدا 2انفجار در ورودی بیمارستان سردار محمد داوود خان رخ داد و سپس افراد مهاجم وارد محوطه بیمارستان شدند. به‌نظر می‌رسد 2انفجار اولیه انتحاری بوده و با هدف باز‌کردن راه مهاجمان به داخل بیمارستان انجام شده است.
رویترز به نقل از مقام‌های طالبان گزارش داده که در این حمله دست‌کم ۱۵نفر کشته و ۳۴نفر زخمی شده‌اند. خبرگزاری فرانسه اما از کشته‌شدن دست‌کم ۱۹نفر و زخمی‌شدن ۵۰نفر خبر داده است. تقریبا شکی وجود ندارد که حمله دیروز از سوی شاخه خراسان داعش ترتیب داده شده است؛ گروهی که از زمان خروج آمریکایی‌ها و سقوط کابل، به بلای جان طالبان تبدیل شده است.
بیمارستان 40تختخوابه محمد داوود‌خان 4سال قبل نیز هدف حمله داعش قرار گرفته بود. در آن حمله، نیروهای داعش با لباس کارمندان بهداشت وارد بیمارستان شدند و نگهبان‌ها و مراجعان را به گلوله بستند. طبق گزارش‌های نهادهای دولتی، در آن حمله، درگیری میان نیروهای دولتی و نیروهای داعش چندین ساعت به طول انجامید.
طالبان کمتر از 3‌ماه است که کنترل افغانستان را به‌دست گرفته و وعده‌اش از ابتدا، استقرار امنیت بوده است. اما تا به اینجا، در مهار داعش ناتوان بوده است. نیروهای طالبان که زمانی حملات انتحاری علیه ساختمان‌های دولتی و غیردولتی ترتیب می‌دادند، اکنون خود هدف حملات انتحاری هستند. نخستین انفجار در هفته دوم تسلط طالبان بر کابل، در نزدیکی فرودگاه این شهر زمانی رخ داد که هزاران افغان تلاش داشتند تا با ورود به فرودگاه، راه فراری از افغانستان پیدا کنند. در آن حمله انتحاری که گروه داعش خراسان، مسئولیت آن را به‌عهده گرفت حدود 170غیرنظامی و ۱۳سرباز آمریکایی کشته شدند.
پس از حمله کابل، حملات داعش علیه مواضع طالبان بیرون از پایتخت ادامه پیدا کرد و خبر از رویارویی خونین این دو گروه می‌داد. بیشتر این حمله‌ها در شهر جلال‌آباد، مرکز ولایت ننگرهار در شرق افغانستان، متمرکز بود اما جدی‌شدن رویارویی دو گروه در خیابان‌های پایتخت افغانستان، شرایط درگیری را به کلی دگرگون کرده است.
یک ‌ماه بعد از حمله به فرودگاه کابل، حمله‌ داعش به مسجد بزرگ عیدگاه در قلب کابل نشان داد که این گروه از آنچه بسیاری از تحلیلگران تصور می‌کردند قدرتمندتر است و به راحتی توانایی انجام عملیات در پایتخت افغانستان را دارد. در روز حمله، مراسم ختمی برای درگذشت مادر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان و یکی از مهم‌ترین سران این گروه، در مسجد عیدگاه در حال برگزاری بود. گفته می‌شود که شماری از اعضای ارشد طالبان قرار بوده در این مراسم حضور پیدا کنند. در این حادثه دست‌کم 8نفر کشته شدند.
طی فاصله بین تسلط طالبان بر کابل و حمله به مسجد عیدگاه، یعنی حدود 50روز، نیروهای طالبان تا جایی که توانستند هسته‌های داعش را در کابل و دیگر مناطق افغانستان متلاشی کردند اما جدی‌ترشدن حملات داعش نشان داد که این گروه سازمان خوبی در افغانستان ایجاد کرده است.
حمله به فرودگاه کابل شاید نخستین رویارویی عیان داعش و طالبان به شمار آید اما طالبان از چند روز قبل، ضربه‌زدن به داعش را در خفا آغاز کرده بود. منابع غیررسمی گفته‌اند که در جریان فرار زندانیان داعش، نیروهای طالبان دست‌کم 150نفر از نیروهای این گروه را که در بند زندان‌های دولت افغانستان بوده‌اند، کشته‌اند. با این حال، در بسیاری از دیگر مناطق، نیروهای داعش موفق به فرار از زندان و پیوستن به هسته‌های خود شده‌اند. 3هفته پس از سقوط کابل، ترور «شیخ ابوعبیدالله متوکل» از سوی طالبان نشان داد که جنگی خونین و جدی میان 2گروه در گرفته است. او یکی از مؤثرترین چهره‌های سلفی افغانستان بود که گفته می‌شود بیشتر طلابی که نزد او درس خوانده‌اند، اکنون جذب داعش خراسان شده‌اند. طی این مدت، حملات داعش در شمال و جنوب افغانستان هم ادامه داشته است. در دو حمله جداگانه به فاصله یک هفته، 2 مسجد شیعیان در جریان برگزاری نمازجمعه در قندوز در شمال و قندهار در جنوب هدف حمله تروریستی داعش قرار گرفتند. درمجموع 80نمازگزار در این دو حمله شهید و بیش از 200نفر زخمی شدند.
بعد از طالبان، اکنون داعش به معمای افغانستان تبدیل شده است. کالین کال، معاون سیاسی وزیر دفاع آمریکا هفته گذشته در کنگره این کشور هشدار داد که مطابق تازه‌ترین ارزیابی نهادهای طلاعاتی آمریکا، داعش در افغانستان می‌تواند تا 6‌ماه دیگر به این کشور حمله کند؛ چنان‌که قصد این کار را نیز دارد. او همچنین گفت که القاعده فعالیتش را در افغانستان آغاز کرده و این گروه هم برای حمله به آمریکا برنامه دارد. کال د‌رعین حال گفت که یافتن توانمندی از سوی نیروهای القاعده برای حمله به آمریکا یک تا 2سال زمان خواهد برد. روزنامه وال استریت ژورنال نیز در مصاحبه با مقام‌های پیشین دولت افغانستان، طالبان و افراد محلی دریافته که برخی از افسران ارتش و نیروهای امنیتی پیشین افغانستان به شاخه خراسان داعش پیوسته‌اند. وضعیت بد اقتصادی و تحت تعقیب‌بودن، مهم‌ترین دلایل این افراد برای پیوستن به داعش است. جذب نیروهای ارتش افغانستان به داعش، همچون آنچه در عراق اتفاق افتاد، وضعیت امنیتی افغانستان را وارد مرحله‌ای تازه خواهد کرد.