برای نسلی که بعد از تمام شدن جنگ تحمیلی به دنیا آمده، همه‌‌چیز درباره روزهای سخت و پرغرور آن 8سال، در خاطراتی که از زبان راویان می‌شنود خلاصه می‌شود. ادبیات و داستان فارسی بارها به سراغ این واقعه تاریخی مهم رفته و روایت‌گر آن بوده است و آثار ادبیات پایداری هنوز هم با استقبال مخاطبان مواجه می‌شود. در این گزارش کتاب‌هایی را معرفی کرده‌ایم که خاطره‌نگاری از سال‌های دفاع‌مقدس محسوب می‌شوند.
پایی که جا ماند
سیدناصر حسینی‌پور
راوی این خاطرات در 16سالگی و در آخرین روزهای جنگ اسیر شد. او که در این دوران تجربه‌های تلخ و دردناکی را تجربه کرده، در همان دوران تصمیم گرفت خاطراتش را بنویسد. او در 23صفحه به‌صورتی رمزی خاطراتش را نوشت و بعد از آزادی از روی کدهایی که یادداشت کرده بود، خاطراتش را روایت کرد. او هدفش از نوشتن این خاطرات را ثبت خاطرات دوران اسیری‌اش عنوان کرده است. این کتاب به زبان‌های ترکی استانبولی و عربی ترجمه شده است. «پایی که جا ماند» در سال 1391به‌عنوان کتاب سال دفاع‌مقدس انتخاب شد.
هفت روز آخر
محمدرضا بایرامی
جنگ تحمیلی سرانجام در سال۱۳۶۷ بعد از 8سال با پذیرفتن قطعنامه از جانب ایران پایان گرفت اما روایت این روزهای آخر هم خواندنی است. محمدرضا بایرامی در کتاب «هفت روز آخر» درباره حضورش در هفت روز آخر جنگ تحمیلی می‌گوید؛ روایتی که بخش اولش ماجرای شجاعت و جسارت جمعی از رزمندگان ایرانی در برابر تهاجم نیروهای عراقی است. بخش بعدی کتاب درباره جدال او و همرزمانش با تشنگی است.
دختر شینا
بهناز ضرابی‌زاده
دختر شینا خاطرات قدم‌خیر محمدی‌کنعان است. راوی، زندگیش را از دوران کودکی تا زمان شهادت همسرش روایت می‌کند. او روایتی واقعی از اوضاع شهرها و خانواده‌های درگیر جنگ نوشته و از هرگونه پیشداوری و جانبداری مثبت و منفی دوری کرده است.این کتاب را بهناز ضرابی‌زاده بر اساس خاطرات خانم محمدی‌کنعان نوشته است. ضرابی‌زاده برای نوشتن این کتاب 6ماه، هر هفته با خانم محمدی‌کنعان مصاحبه کرده است. این کتاب تاکنون به زبان‌های ترکی استانبولی، انگلیسی و عربی ترجمه شده است.
دا
سیده‌زهرا حسینی
«دا»؛ کتابی که به چاپ 150رسید و به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های ایران تبدیل شد، روایت زن کرد و عرب‌زبان خرمشهری از جنگ ایران و عراق است؛ روایتی از لایه‌های پنهان جنگ. در این کتاب سیده‌زهرا حسینی با جزئیات فراوان زندگی خود و خانواده‌اش را روایت کرده است. راوی حتی روابط عاطفی و دراماتیکی را که در بستر جنگ تجربه کرده در این کتاب آورده است؛ خانواده‌ای که پیش از جنگ ایران و عراق، تجربه زندگی در بصره و اخراج از خاک عراق را هم پشت سر گذرانده است.
جنگ پابرهنه
رحیم مخدومی
«جنگ پابرهنه» نوشته رحیم مخدومی شامل 244خاطره با نثری روان و دلنشین است که سعی می‌کند تنها به دود و آتش و بوی باروت بسنده نکرده و نقبی به لایه‌های زیرین جنگ و شخصیت رزمندگان هم بزند. از ابتکارات زیبای کتاب آن است که هر خاطره با آیه‌ای از قرآن آغاز می‌شود؛ آیه‌ای به‌عنوان مقدمه که با خاطره همبستگی معنایی داشته و به نوعی ریشه‌های جنگ پابرهنه را مشخص می‌کند.
من زنده‌ام
معصومه آباد
کتاب «من زنده‌ام» خاطرات دوران چهار‌ساله اسارت معصومه آباد در زندان‌های رژیم بعث صدام است. این کتاب در رابطه با اسارت و بخشی از خاطرات نانوشته 4بانوی اسیر ایرانی به نگارش درآمده تا گویای وضعیت زنان اسیر در زندان‌های رژیم بعث عراق و همچنین عفت و حیای آنان در دوران 8سال دفاع‌مقدس باشد. معصومه آباد، در زمان اسارت 17ساله بوده است، در روزهای ابتدایی حمله عراق تعدادی از ایتام جنگ‌زده را به شیراز می‌برد تا آنها را از صحنه جنگ دور کند و هنگام برگشتن ناگهان اسیر می‌شود و به همین دلیل وی در کتابش، بیشتر روزهای نخست جنگ هشت‌ساله را ترسیم می‌کند.
یادگاران
روایت فتح
مجموعه 32جلدی «یادگاران» از آن دسته کتاب‌هایی است که با نام فرماندهان بزرگ جنگ گره‌خورده و هر جلد از این مجموعه به یک فرمانده اختصاص دارد و روایت فتح آنها را منتشر کرده است که در هر کتاب 100خاطره کوتاه از شهید بیان شده و تعداد صفحات کتاب از 112صفحه تجاوز نمی‌کند. شهید چمران، شهید همت، شهید مهدی باکری، شهید حسن باقری، شهید عبدالله میثمی، شهید محمود کاوه، شهید حسین خرازی، شهید مصطفی ردانی‌پور، حاج احمد متوسلیان، شهید زین‌الدین و شهید صیاد‌شیرازی از جمله فرماندهانی هستند که 11جلد نخست مجموعه یادگاران را به‌ترتیب به‌خود اختصاص داده‌اند.
آن بیست‌وسه نفر
احمد یوسف‌زاده
کتاب «آن بیست‌وسه نفر» روایت زندگی گروهی از رزمندگان نوجوان ایرانی است که در جریان جنگ ایران و عراق به اسارت نیروهای عراقی درآمدند و سال‌ها بعد با قلم احمد یوسف‌زاده به بازار کتاب راه پیدا کردند. این کتاب را سوره مهر منتشر کرده و به زبان عربی ترجمه شده است.کتاب فقط شرح همین ماجرا نیست بلکه روایت 8ماه از اسارت ۹ساله احمد یوسف‌زاده، یکی از همین ۲۳ نفر است که با قلمی روان و ساده و در عین حال جذاب و توصیف‌گر نوشته شده است. نویسنده به خوبی توانسته حالات انسانی و موقعیت وقوع رویدادها را ترسیم کند.
معرفی کتاب‌هایی که راوی سال‌های دفاع‌مقدس بوده‌اند
پشت خاکریز خاطره‌ها
در همینه زمینه :
