نامه اعتراض ایران به آژانس

 مجتمع کرج، تازه‌ترین محل اختلاف ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. درحالی‌که به‌نظر می‌رسید رایزنی میان مقامات سازمان انرژی اتمی کشورمان و آژانس در تهران و وین منجر به تفاهم‌هایی شده، صدور بیانیه علیه ایران بار دیگر تنش جدیدی بین دوطرف ایجاد کرده است؛ بیانیه‌ای که از تروئیکای اروپا و  اتحادیه اروپا گرفته تا آمریکا به آن واکنش نشان دادند و سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز از ارسال نامه به آژانس در این زمینه خبر داده است. ماجرا از اینجا آغاز شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای که روز یکشنبه صادر کرد، مدعی شد که ایران شروط توافق جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورمان را که 2هفته پیش انجام شد، کاملا اجرا نکرده است. طبق بیانیه این نهاد، ایران از ۲۰ تا ۲۲ سپتامبر (29تا31شهریور) به بازرسان آژانس اجازه داد تجهیزات تعریف شده آژانس برای فعالیت‌های نظارتی را سرویس کرده و کارت حافظه آنها را در تمامی مکان‌های لازم در ایران تعویض کنند؛ تمامی مکان‌ها به استثنای کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج. رافائل گروسی در این بیانیه ادعا می‌کند که تصمیم ایران مبنی بر عدم‌ایجاد دسترسی به کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج برخلاف موارد توافق شده در بیانیه مشترکی است که روز ۱۲ سپتامبر (21شهریور) منتشر شد. اما مقامات سازمان انرژی اتمی کشورمان این ادعا را رد می‌کنند و تأکید دارند که طبق بیانیه مشترک مجتمع کرج شامل توافق نیست و دقیقا به همین دلیل اجازه دسترسی‌های نظارتی به آن داده نشده. واکنش‌ها به این اختلاف اما نشان می‌دهد که ممکن است چالش جدیدی در روابط ایران و آژانس به‌وجود بیاید.

حمایت‌ غربی‌ها از ادعاهای آژانس
 3کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در واکنش به گزارش آژانس در بیانیه‌ای اعلام کردند: ما شدیدا نگران این هستیم که ایران به‌طور کامل توافقی را که در تاریخ ۱۲‌سپتامبر با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به آن رسیده بود، اجرا نکرده است و مدیرکل را مجبور ساخته تا تنها در عرض 2هفته گزارشی را درخصوص عدم‌پایبندی صادر کند. در ادامه این بیانیه نیز ادعا شد: اگر ایران نگذارد تا آژانس اتمی دوربین‌ها را در کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ کرج جایگزین کند، آژانس اتمی توانایی تثبیت مجدد تداوم اطلاعات در آینده را از دست خواهد داد. ما از ایران می‌خواهیم که فورا دسترسی به تاسیسات کرج را برای آژانس اتمی مهیا کند و اجازه دهد دوربین‌ها تعویض شوند. همچنین تروئیکای اروپا در ادامه اعلام کردند که این مشکلات بر توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انجام وظایفش و ایفای نقشی که ذیل قطعنامه‌۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به این سازمان واگذار شده، تأثیر می‌گذارند.
   نماینده اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی نیز در بیانیه‌ای در جلسه شورای حکام آژانس انرژی اتمی با ابراز نگرانی از موضوعات مطرح شده در گزارش ادعایی آژانس درباره فعالیت‌های نظارتی در ایران، خواستار ایجاد دسترسی به سایت تسای کرج برای بازرسان آژانس بین‌المللی هسته‌ای شد. در بیانیه استفان کلمنت نیز ادعا شده که اجازه ندادن به دسترسی‌های نظارتی آژانس به مجتمع کرج اتفاقی نگران‌کننده و مغایر با بیانیه مشترک به‌دست آمده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۱ میان مدیرکل آژانس و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است. به گزارش ایسنا، پس از این بیانیه نماینده آمریکا در شورای حکام نیز با صدور بیانیه‌ای مشابه خواستار ایجاد دسترسی از سوی ایران به «مکان‌های لازم» شد. در بیانیه آمریکا   آمده: «اگر ایران این کار را نکند، در روزهای آتی با دیگر اعضای شورا به دقت درباره پاسخی مناسب به آن رایزنی خواهیم کرد.» 
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی اما برخلاف واکنش غربی‌ها تاکید کرد که عدم اجازه دسترسی به تأسیسات کرج توسط ایران منع توافق پادمانی محسوب نمی‌شود.

پاسخ سازمان انرژی اتمی به ادعاهای آژانس و غربی‌ها
اما این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که مقامات کشورمان یعنی بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی و کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی آن را رد کردند. کمالوندی با اعلام این خبر که ایران نامه اعتراض خود را به آژانس فرستاده است، توضیح داد: آقای گروسی و همکاران ایشان به‌خوبی می‌دانند که تفاهم صورت گرفته در قالب بیانیه مشترک، مشمول تجهیزات نظارتی (دوربین‌ها) مجتمع کرج به این دلیل که در نتیجه خرابکاری تیرماه این مجتمع همچنان تحت تحقیقات امنیتی قرار دارد، نمی‌شود. او درباره مطرح شدن این موضوع در دیدارهای دوطرف نیز گفت: «درخواست تعمیم تعویض کارت‌های حافظه به دوربین‌های این مجتمع در سفر مدیرکل به تهران و نیز دیدار حاشیه کنفرانس عمومی وین مطرح شده بود که در هر دو بار ضمن ارائه توضیحات توسط مهندس اسلامی، پاسخ منفی و مخالفت ایران را به‌دنبال داشت.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این درخواست‌ها با صراحت کامل و ذکر دلایل مطرح شده، تعمیم تعویض کارت‌های حافظه به مجتمع یادشده را ناممکن و خارج از چارچوب بیانیه مشترک اعلام کرد.

غریب‌آبادی: گزارش آژانس فراتر از موارد توافق شده در بیانیه مشترک است
پیش از این خبر نیز غریب‌آبادی درباره دلایل عدم‌اجازه ایران برای دسترسی به مجتمع کرج در توییتی نوشت: طی مذاکرات تهران و وین، ایران اشاره کرده بود که چون مجتمع کرج هنوز تحت تحقیقات امنیتی و قضایی قرار دارد، تجهیزات مرتبط با این مجتمع مشمول سرویس شدن نمی‌شوند؛ به همین دلیل است که عبارت «تجهیزات تعریف‌شده» در بیانیه مشترک به‌کار رفته است. او تأکید کرد که بنابراین، گزارش مدیرکل در ۲۶ سپتامبر درست نیست و فراتر از موارد توافق شده در بیانیه مشترک است. 
غریب‌آبادی در ادامه نیز نوشت: هر تصمیمی که از سوی ایران درباره تجهیزات نظارتی گرفته شود، تنها مبتنی بر ملاحظات سیاسی است تا ملاحظات حقوقی و آژانس نمی‌تواند و نباید این موضوع را حق خود بداند. پیش از این نیز مقامات سازمان انرژی اتمی بارها تأکید کرده‌ بودند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید اصل بی‌طرفی و عدم‌ سیاسی‌کاری را در مواضع و بیانیه‌های خود رعایت کند. سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران نیز در همین زمینه گفت که ضرورت دارد مسئولین این سازمان بین‌المللی با پرهیز از موضع‌گیری‌های هدفمند سیاسی و گزارش‌های غلط و مغرضانه، روند سازنده ایجاد شده به دنبال مراودات اخیر ایران و آژانس را تخریب نکنند. در چنین شرایطی باید دید که مراودات ایران و آژانس به چه سویی خواهد رفت. پیش از دیدار گروسی و اسلامی در تهران و ادامه رایزنی‌ها در وین احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در نشست شورای حکام مطرح شده بود، اما رایزنی‌ها این احتمال را منتفی کرد. با این همه روابط ایران و آژانس و اقدامات غربی‌ها در این ارتباط بر مذاکرات وین و توافق هسته‌ای نیز اثرگذار خواهد بود.

 مکث
حسن‌‌نیت در برابر حسن‌نیت

 همزمان با چالش جدید ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اتحادیه اروپا خواستار از سرگیری مذاکرات وین در اسرع‌وقت شد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان اما در توییتی با اشاره به سفر خود به نیویورک نوشت: «یک مجمع عمومی بسیار سازنده. در جریان بیش از ۵۰ ملاقات با رهبران سیاسی، دیپلمات‌ها، کارشناسان و روزنامه‌نگاران، سیاست خارجی متوازن، پویا و هوشمندمان را تشریح کردم. ایران به دیپلماسی ارزش می‌نهد، همواره به احترام پاسخ متقابل می‌دهد و به حسن نیت با حسن نیت جواب می‌دهد.» امیرعبداللهیان در جریان دیدار و رایزنی با وزرای خارجه 1+4نیز تأکید کرده بود که ایران پس از اتمام بررسی‌های لازم مذاکرات وین را از سر می‌گیرد. او البته تأکید داشت که مذاکرات باید نتیجه‌محور باشد و دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی عملگراست.