حیات به قنات‌های دامغان بازمی‌گردد

اشکان جهان‌آرای-خبرنگار

کشاورزی در دامغان وابستگی زیادی به آب قنات‌ها دارد، اما سیلاب نیمه اردیبهشت امسال در دامغان خسارت‌هایی به برخی قنات‌های این شهرستان وارد کرد که سبب شد امسال اقداماتی بسیار گسترده‌تر از کارهای مرمتی هرساله برای بهره‌برداری از قنات‌های دامغان مورد نیاز باشد. این سیلاب اگرچه سبب شد ذخایر منابع آبی زیرزمینی دراین منطقه افزایش یابد، اما به دلیل تخریب تعدادی از قنات‌ها، دسترسی برخی کشاورزان دامغانی به آب مورد نیاز و کافی قطع شد و به همین دلیل درحال‌حاضر بسیاری از کشاورزان به‌ویژه در جنوب دامغان، برای تأمین آب مورد نیاز زمین‌های خود در سال زراعی جاری با مشکلاتی مواجه هستند.
علی سرکاری، یکی از کشاورزان دامغانی دراین باره می‌گوید: سیل اردیبهشت‌‌ماه بسیاری از قنات‌های ما را پر کرده و راه انتقال آب مسدود شده است. تاکنون بارها برای رفع این مشکل پیگیری‌های لازم را انجام داده‌ایم، اما هنوز قنات‌ها بازسازی و احیا نشده است. ادامه این وضعیت باعث وارد آمدن خسارت مالی قابل‌توجهی به کشاورزان می‌شود. از مسئولان می‌خواهیم دست‌کم یک بیل مکانیکی در اختیارمان بگذارند تا قنات‌ها را دوباره احیا کنیم.

خسارت 12میلیارد ریالی
براساس اعلام اداره جهاد کشاورزی دامغان، سیلی که اردیبهشت‌ماه امسال دراین منطقه رخ داد، بیش از یک میلیارد و 200میلیون تومان به زیرساخت‌های کشاورزی خسارت وارد کرد که بخش عمده این خسارت‌ها نیز مربوط به قنات‌ها بود‌ه‌است. 5رشته قنات «تلخوی»، «معلمان»، «حسینیان»، «سینگ» و «بندیخاب» را دچار آسیب کرد که میزان خسارت ریالی به قنات‌ها بیش از یک میلیارد تومان برآورد می‌شود.
 درحال‌حاضر نیز اداره جهاد کشاورزی دامغان و سازمان جهاد کشاورزی سمنان در تلاشند با جذب اعتبارهای موردنیاز و انجام برخی اقدام‌های مرمتی، قنات‌های آسیب دیده این مناطق را به چرخه انتقال و توزیع آب برگردانند.
مدیر اداره آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی سمنان دراین باره می‌گوید: در سیلاب‌هایی که اردیبهشت‌ماه امسال رخ داد، 5رشته قنات در مناطق جنوبی دامغان دچار خسارت شدند که بیشترین خسارت‌ها مربوط به قنات معلمان بود. حدود 550متر از مسیر این قنات براثر سیلاب به‌طورکامل ریزش کرد که با این خسارت گسترده، عملا آبی که کشاورزان و مردم به‌واسطه فعالیت این قنات استفاده می‌کردند، از دسترس خارج شد.

اقدام‌های جایگزین
«حسین شاهینی» از پیگیری اقدام‌های مرمتی برای احیای قنات معلمان خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: همکاران در اداره جهاد کشاورزی برای رفع این مشکلات، مجموعه اقدام‌هایی را پیش‌بینی کردند که بخشی از آنها انجام شده و بخشی دیگر نیز همچنان درحال پیگیری و انجام است. انتقال آب به‌وسیله لوله به جای مسیر تخریب شده قنات، از اقدام‌های اصلی است که در دستورکار قرار دارد تا فرایند انتقال آب دراین منطقه برای کشاورزان متوقف نشود.
وی می‌افزاید: همکاران ما برای طول این مسیر 550متری لوله انتقال آبی را پیش‌بینی کرده‌اند که به‌وسیله یک پمپ، آب را از میله‌چاه‌هایی که در قسمت بالایی قنات وجود دارد، پمپاژ کند تا آب در مظهر قنات (خروجی قنات) در دسترس مردم باشد.این مسئول درباره میزان پیشرفت عملیات بهسازی و احیای قنات معلمان نیز عنوان می‌کند: از حدود 550متری که بیشترین خسارت را دیده بود، ریزش‌برداری حدود 250متر انجام شد و پالانه‌گذاری نیز اکنون برای همین مسیر درحال انجام است تا برای آینده از استحکام بیشتری برخوردار باشد و جلوی خسارت‌های احتمالی بعدی گرفته شود. برنامه‌ریزی ما این است که با تلاش همکاران، عملیات مرمت و بازگرداندن قنات‌ها به چرخه انتقال و توزیع آب مورد نیاز مردم منطقه تا پایان تیرماه به سرانجام برسد.

مرمت مستمر قنات‌ها
سازمان جهاد کشاورزی سمنان در سال‌گذشته نیز مرمت و بازسازی 23رشته قنات به‌طول 60هزار و 550متر را انجام داده بود. 125رشته قنات موجود دراین شهرستان، بخش مهمی از آب مورد نیاز کشاورزی و حتی آشامیدنی برخی روستاهای این شهرستان را تأمین می‌کند که سبب شده دامغان در سطح کشور، از جمله شهرستان‌هایی محسوب شود که کشاورزی آن به آب قنات وابستگی زیادی دارد. به همین دلیل نیز مرمت هرساله قنات‌ها، از برنامه‌های مستمر اداره جهاد کشاورزی دامغان و سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان است.