گفت‌وگو با نازنین ملائی، نخستین بانوی قایقران ایرانی که قهرمان آسیا شد و این روزها برای حضور در المپیک آماده می‌شود
اگر قایقرانی نبود دندانپزشک می‌شدم
مهرداد رسولی
دریاچه ورزشگاه آزادی در بازه زمانی نسبتا کوتاهی که تا شروع المپیک توکیو باقی‌مانده حسابی شلوغ است. نازنین ملائی، معروف‌ترین بانوی قایقران ایران میان این ازدحام و شلوغی برای حضور آبرومندانه در المپیک پیش‌رو آماده می‌شود. او چند روز قبل، عنوان نایب‌قهرمانی مسابقات قایقرانی قهرمانی آسیا و اقیانوسیه را تصاحب کرد و به‌عنوان پنجمین ورزشکار گیلانی به کاروان ورزشی ایران در المپیک توکیو ملحق شد. ملائی تاکنون مدال‌های رنگارنگی ازجمله 3مدال طلا در مسابقات قهرمانی آسیا و مدال نقره و برنز بازی‌های آسیایی را به کلکسیون افتخاراتش اضافه کرده اما چه‌کسی است که نداند مدال المپیک، چیز دیگری است. با او درباره فراز و فرودهای حضور 14ساله‌اش در قایقرانی گفت‌وگو کرده‌ایم.
قایقرانی به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین رشته‌های ورزشی شناخته می‌شود و جذابیت روئینگ دو‌چندان است.چطور شد که جذب قایقرانی شدید؟
من از 10سالگی و با دوومیدانی و بسکتبال ورزش را شروع کردم. در همان سال‌ها دوومیدانی برایم جدی‌تر بود و چندین بار در مسابقات استانی شرکت کردم تا اینکه در مدارس بندر‌انزلی که زادگاه من است، تست استعدادیابی روئینگ گرفتند. از آنجا که به‌عنوان دونده دوی استقامت آمادگی جسمانی بالایی داشتم در تست قایقرانی شرکت کردم و قبول شدم. بعد هم یک دوره شش‌ماهه در ماده روئینگ تمرین کردم و به مسابقات قهرمانی کشور و المپیاد قایقرانی که در تهران برگزار می‌شد اعزام شدم. در همان مسابقات مدال‌های طلا و نقره و برنز رده بزرگسالان و جوانان را کسب کردم و استارت من برای موفقیت در قایقرانی از همان موقع زده شد.
قبل از این ماجراها در دوومیدانی هم مدال گرفته بودید؟
در مسابقات استانی دوی 800متر مدال طلا گرفته بودم اما استعدادیاب‌ها مسیر زندگی‌ام را تغییر دادند.
البته بیشتر اهالی انزلی به قایقرانی گرایش دارند و دلیل آن هم وجود مرداب انزلی است. در ابتدای کار کجا تمرین می‌کردید؟
بله من هم مثل بیشتر بچه‌های انزلی به‌طور ناخودآگاه و به‌دلیل وجود دریا و مرداب به یکی از ورزش‌های آبی که همان قایقرانی باشد علاقه‌مند شدم. البته اعتراف می‌کنم که قبل از این ماجراها، اطلاعات چندانی از قایقرانی نداشتم و اصلا از قایقرانی می‌ترسیدم چون مرداب انزلی پر از مار و قورباغه و مارمولک است و من از این جانوران می‌ترسیدم. برای همین نمی‌خواستم سراغ قایقرانی بروم اما مادرم خیلی دوست داشت در این رشته فعالیت کنم. من هم این ورزش را ادامه دادم و بعد از آنکه در مسابقات کشوری و المپیاد ایرانیان مدال طلا گرفتم به اردوی تیم ملی دعوت شدم. الان حدود 14سال است که در تیم ملی قایقرانی ایران حضور دارم.
ترس از جانوران آبزی هنوز هم وجود دارد یا به تمرین در مرداب انزلی عادت کرده‌اید؟
آن اوایل ترس وجود داشت و حتی از اینکه به‌دلیل ترس از این جانورها با قایق چپ کنم وجود داشت اما الان با آنها دوست شده‌ام. خیلی وقت‌ها مارها و قورباغه‌ها از کنار قایق رد می‌شدند و من با آرامش آنها را نگاه می‌کردم. به‌نظرم یکی از قوانین طبیعت این است که اگر با موجوداتی که از آنها می‌ترسید مقابله کنید به دوست شما بدل خواهند شد.
شرایط مرداب انزلی با گذشت 14سال از آن روزها چگونه است؟ قایقران‌ها هنوز با جانوران آبزی مرداب همزیستی مسالمت‌آمیزی دارند؟
در آن سال‌ها شرایط مرداب انزلی خیلی خوب بود و سطح آب استاندارد به‌نظر می‌رسید اما الان عمق آب به‌شدت کم شده و مرداب انزلی پر از جلبک و فضولات جانوران مختلف است. حتی تالاب گل لاله که زیستگاه لاله‌های مردابی بود از بین رفته و نمی‌توانیم داخل آن پارو بزنیم. وقتی به تالاب گل لاله می‌رسیم، سکان قایق به جلبک‌ها گیر می‌کند و این موضوع خیلی ناراحت‌کننده است. همه دنیا مرداب انزلی را می‌شناختند و بسیاری از قایقرانان ملی‌پوش در همین مرداب تمرین کردند و برای ایران مدال آوردند اما حالا دارد می‌میرد و این خیلی غم‌انگیز است.
به‌نظر شما که سال‌ها در مرداب انزلی پارو زده‌اید چگونه می‌شود این مرداب را نجات داد؟
مسئولان محیط‌زیستی باید هر چه زودتر برای لایروبی و پاکسازی مرداب انزلی چاره‌ای بیندیشند چون اگر این وضع ادامه پیدا کند صدمات غیرقابل جبرانی به مرداب وارد خواهد شد.
برگردیم به قایقرانی و ماده روئینگ که بین ماده‌های دیگر خاص‌تر است. اصلا چرا روئینگ را انتخاب کردید و سراغ کایاک و ماده‌های دیگر نرفتید؟
وقتی مربی استعدادیاب فرانسوی برای تست‌گرفتن به مدرسه ما آمد هیچ پس‌زمینه‌ای از قایقرانی نداشتم و تفاوتی بین روئینگ و کایاک و سایر ماده‌های قایقرانی قائل نبودم. استعدادها را براساس بلندی قد و طول دست انتخاب می‌کردند و من هم به‌واسطه فیزیک بدنی مناسبی که داشتم انتخاب شدم. بعدها به‌طور ناخودآگاه به روئینگ علاقه‌مند شدم چون در مقایسه با ماده‌های دیگر قایقرانی که از تلویزیون می‌دیدم متفاوت بود. آن موقع مربی فرانسوی برای نخستین بار روئینگ را به ایران آورده بود و یک ورزش نوپا و خاص به‌شمار می‌رفت. همان موقع عده‌ای مرا به تمسخر می‌گرفتند و تصورشان این بود که موقع قایقرانی، قایق را چپ می‌کنم. برای اینکه به همه آنها ثابت کنم می‌توانم قایقران موفقی باشم به این ورزش علاقه پیدا کردم و تا قهرمانی آسیا ادامه دادم.
14سال بعد از ورود روئینگ به ایران، این ماده هنوز هم خاص و متفاوت است؟
ماده روئینگ به‌طور کلی متفاوت است و گذشت زمان از خاص‌بودن آن کم نمی‌کند. در روئینگ، طول قایق بین 8تا 10متر است و طول پاروها به 3متر می‌رسد. روئینگ برخلاف ماده‌های دیگر شامل 2بخش دو پارو و تک پارو است. در قایقرانی معمولا قایقران رو به جلو پارو می‌زند اما قایقران روئینگ باید به پشت حرکت کند. طول مسیر ماده‌های دیگر هزار متر یا کمتر است اما در روئینگ باید 2کیلومتر پارو بزنید تا به خط پایان برسید. در این ماده، تکنیک و تاکتیک حرف اول و آخر را می‌زند و اندازه‌گیری دقیقی دارد. گاهی اوقات وقتی می‌خواهیم قایق را تنظیم کنیم به ما می‌گویند مثل بناها عمل می‌کنید چون برای تنظیم میلی‌متری قایق به شاقول و ابزارهایی از این دست متوسل می‌شویم. این همه ویژگی منحصر به فرد، روئینگ را به یک ورزش خاص بدل کرده است.
یکی از بدترین خاطرات ورزشی شما به بازی‌های آسیایی جاکارتا بر می‌گردد که بر اثر یک اتفاق مدال طلا را از دست دادید اما همین اتفاق به سکوی پرتاب بدل شد. بعد از بازی‌های آسیایی 2018 قایقران موفق‌تری شدید؟
در بازی‌های آسیایی جاکارتا مردم دیدند که بعد از کسب مدال نقره از فرط ناراحتی گریه می‌کردم و اصلا نمی‌خواستم مدالم را بگیرم چون برای مدال طلای این بازی‌ها خیلی زحمت کشیده بودم. یکی از خصلت‌های من این است که در لحظه، تحت‌تأثیر اتفاقات تلخ قرار می‌گیرم اما در طولانی مدت منطقی‌تر فکر می‌کنم. در آن بازی‌ها یک لحظه پاروی من در داخل آب چرخید و باعث شد مدال طلا را از دست بدهم. بعدا به این نتیجه رسیدم که این اتفاق می‌توانست در مسابقات مهم‌تری برایم رخ بدهد. به همین دلیل خیلی زود خودم را جمع و جور کردم و یک سال بعد سومین مدال طلا را در مسابقات قهرمانی آسیا گرفتم. بعد هم که در مسابقات انتخابی المپیک مدال نقره گرفتم و مسافر توکیو شدم.
فکر می‌کنید اگر استعدادیاب‌های قایقرانی به مدارس انزلی نمی‌آمدند چه سرنوشتی در انتظارتان بود؟ دونده موفقی می‌شدید یا فرصت ادامه تحصیل پیدا می‌کردید؟
نمی‌دانم اگر قایقرانی نبود چه سرنوشتی برایم رقم می‌خورد اما قبل از آشنایی با قایقرانی به دندانپزشکی علاقه زیادی داشتم و اصلا برای همین در دبیرستان رشته علوم تجربی را انتخاب کردم اما از وقتی به اردوی تیم ملی آمدم مجال ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه‌ام را نداشتم و مجبور شدم تغییر رشته بدهم. شاید اگر قایقرانی نبود، دندانپزشک خوبی می‌شدم.
جز قایقرانی معمولاً سراغ چه ورزش‌های دیگری می‌روید؟
وقتی تمرین ندارم و در اردوی تیم ملی نیستم، دنبال ورزش‌های تفریحی می‌روم. به «پدل برد» و شاتل‌سواری و جت‌اسکی علاقه دارم و با این ورزش‌ها فشار تمرینات سختی را که در اردوی تیم ملی دارم، فراموش می‌کنم. روئینگ، یک ماده نیمه‌استقامتی است و مجبوریم 12ماه سال را در اردو باشیم. به همین دلیل کمتر می‌توانیم کنار خانواده باشیم و تفریح کنیم.
در 29سالگی فکر می‌کنید به پایان خط روئینگ که یکی از سخت‌ترین ماده‌های قایقرانی است نزدیک شده‌اید یا بعد از المپیک توکیو به مسیر ادامه می‌دهید؟
در همه جای دنیا قایقرانان ماده روئینگ تا 37یا 38سالگی به‌طور حرفه‌ای فعالیت می‌کنند و بسیاری از قهرمانان جهان و المپیک تا 38سالگی مسابقه داده‌اند. البته امکانات ما در مقایسه با امکاناتی که ورزشکاران خارجی دارند در حد صفر است. مردم باید بدانند که تیم‌های ملی در این وانفسای اقتصادی، روزهای سختی را سپری می‌کنند. با این حال همه تلاشم را می‌کنم تا در المپیک توکیو بهترین نتیجه تاریخ قایقرانی را بگیرم. البته هدف اصلی من المپیک 2028 لس‌آنجلس است.
در همینه زمینه :
