بوی کاغذ روزنامه در مترو

سیدمجتبی تقوی‌نژاد- معاون امور فرهنگی و اجتماعی شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه

اول: متروی تهران روزانه با مسافران میلیونی یکی از پرمخاطب‌ترین سامانه‌های جا‌به‌جایی مسافران است و باید گفت صرفا سامانه‌ای برای حمل‌و‌نقل و جابه‌جایی درون‌شهری نیست، بلکه به‌دلیل میانگین زمانی قابل‌توجهی که مسافران در ایستگاه‌ها و قطارها سپری می‌کنند از اثرگذارترین محیط‌های تجمع شهروندان و فرصت مناسبی برای توسعه و ارتقای سطح فرهنگی و گسترش دارایی‌های اجتماعی شهروندان است. بدیهی است که بهره‌گیری صحیح از این ظرفیت عظیم رسانه‌ای و آموزشی می‌تواند ارتقای فرهنگ و اخلاق شهروندی و ایجاد حس تعلق خاطر به شهر را در مسافران زمینه‌سازی کند. در طول سالیان گذشته تلاش شده است ایستگاه‌های مترو را با عنایت به همین ظرفیت‌های مکانی به فضاهایی برای توسعه تعلق مکانی بدل کنیم و ضمن مناسب‌سازی محیط‌های شهری در تلاش برای ایجاد هویت ایستگاهی از طریق  فضاسازی هنری ایستگاه‌ها در جهت توسعه رضایت خاطر شهروندان باشیم.
دوم: با توسعه فضای مجازی و افزایش رجوع شهروندان به رسانه‌های آنلاین، روزنامه‌های کاغذی کم‌تیراژتر شده‌اند اما در بسیاری از کشورهای جهان روزنامه‌های مترو همچنان پرتیراژ و بسیار اثرگذار هستند. معروف‌ترین روزنامه‌های متروی جهان در سوئد، انگستان، ژاپن، اتریش و روسیه منتشر می‌شوند. این روزنامه‌ها دربرگیرنده مطالبی با محوریت سبک زندگی، طنز و سرگرمی، آموزش‌های عمومی، اخبار و موضوعات هنری و عموماً غیرسیاسی هستند. اگرچه نخستین روزنامه مترو در سوئد منتشر شد اما شاید تأثیرگذارترین آنها در انگستان و با تیراژ یک میلیون و 300 هزار نسخه باشد.
سوم: مترو مهمانی است که از حضورش در تهران تنها دودهه می‌گذرد اما آنچنان قرابتی با شهروندان برقرار کرده‌ که هم‌اکنون تهران بدون مترو برای تهرانی‌ها به سختی قابل تصور است. اگرچه مترو خود رسانه‌ای به وسعت یک شهر است و شهروندان در هنگام سفر با اشکال متنوعی از رسانه‌های اختصاصی مترو از قبیل نمایشگرهای ایستگاهی، مانیتورهای قطار، فضاهای فرهنگی در ایستگاه‌ها و داخل قطار مواجه هستند اما بنیانگذاری یک رسانه اختصاصی آن هم به شکل کاغذی که امکان تعامل و مشارکت مسافران را نیز ایجاد کند از آرزوهای دیرینه مسئولان مترو بوده است. هدف از انتشار همشهری مترو بومی‌سازی نشریات متروهای دنیا در تهران نیست بلکه تصمیم داریم هفته‌نامه‌ای متناسب با ادبیات و فرهنگ ایرانی که بازنمایی مناسبی از فرهنگ متکثر و متنوع شهروندان تهرانی باشد را بنیان نهاده تا حضور مؤثر مسافران در تولید و بازتولید فرهنگی را شاهد باشیم. این نشریه بیش از اینکه ارگان مترو، مدیریت شهری و یا روزنامه همشهری باشد مجالی برای مشارکت شهروندان و تریبون مسافران در طرح خواسته‌ها و سبک زندگی مورد توجه آنان خواهد بود.
موخره: از امروز نشریه‌ای منتشر می‌شود که با بازگشت مجدد کاغذ و حس و حال خوب لمس صفحات کاغذی رنگ و بوی فرهنگ را در مترو می‌پیچاند. از امروز چه صحنه‌های درخشانی را در قطار، ایستگاه و سکو خواهیم دید؛ افراد پابه سن گذاشته‌ای را خواهیم دید که عینک زده‌اند و «همشهری مترو» می‌خوانند یا جوانانی که به جای فضای مجازی سر انگشت‌تر می‌کنند و روزنامه ورق می‌زنند. اتفاق امروز، یعنی انتشار نخستین شماره همشهری مترو برای من مبارک‌ترین اتفاق در دوره مسئولیتم در متروی تهران است، خلاصه اینکه اگر بخواهم بی‌تعارف و تکلف سخن بگویم، چنانچه امروز، روز پایان دوران مسئولیتم در متروی تهران باشد، غمناک نخواهم بود که بنیانی نهاده شد مبارک و ماندگار.