احیا زیر بارش باران

 نیما شایان- خبر‌نگار

 مراسم آیینی نخستین شب قدر از شب های قدر رمضان سال 1400در حالی دیروز در سراسر کشور برگزار شد که جهان برای دومین سال پیاپی، متاثر از شیوع بیماری کروناست و این همه‌گیری در کشورمان نیز بر آیین شب‌زنده‌داری لیالی قدر همچون همه مراسم‌های جمعی دیگر سایه افکنده بود. بر همین اساس و با درنظر گرفتن شرایط شیوع کرونا در کشور، ستاد ملی مبارزه با کرونا از ابتدای‌ ماه رمضان برخی قواعد و محدودیت‌ها را برای برگزاری مراسم‌ شب قدر در سراسر کشور وضع کرد و این قواعد به همه تکایا، مساجد و هیئت‌های بزرگ ابلاغ شد.
این دستورالعمل‌ها اگرچه متناسب با رنگ‌بندی کرونایی شهرها متفاوت بود، اما با توجه به قرارگیری کشور در قله پیک چهارم کرونا، تقریبا برای عمده نقاط کشور قواعد مربوط به شهرهای قرمز و نارنجی جاری بود. در این شهرها از پیش اعلام شده بود که برگزاری مراسم‌ شب قدر صرفا با جمعیت کم، در فضای باز و در ساعات محدود مجاز است.
تصویب و ابلاغ زودهنگام قواعد برگزاری مراسم شب قدر، باعث شد تا اغلب هیئت‌ها و تکایا برخلاف سال گذشته که دچار بلاتکلیفی و ابهام بودند، امسال بتوانند با توجه به تجربه برگزاری مراسم در سال گذشته، برنامه‌ریزی بهتری کرده و خود را برای میزبانی از مؤمنان و شب‌زنده‌داران آماده کنند.
در عین حال سیاستگذاری ستاد کرونا این بود که تا حد امکان، از طریق قابلیت فضای مجازی و صداوسیما، مراسم‌ معنوی به خانه یکایک ایرانیان برود و به این طریق از حضور فیزیکی مردم و تردد در سطح شهرها با توجه به شرایط کرونا کاسته شود. در این زمینه حسن روحانی، روز گذشته در جلسه ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا با اشاره به شب قدر، از مسئولان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور خواست تمام ظرفیت ارتباطی کشور را برای پوشش حداکثری مراسم‌ شب قدر در فضای مجازی به کارگیرند تا این مراسم‌ها برای همه مومنان و شب‌زنده‌داران در دسترس باشد. او از مسئولان صداوسیما هم خواست که با تمام توان مراسم‌ دعا و نیایش شب قدر را برای مردم پخش کنند تا کمتر شاهد تردد افراد در سطح شهرها باشیم.

برگزاری مجازی برخی هیئت ها
متاثر از همین رویکرد، بسیاری از هیئت‌های بزرگ تهران برای برگزاری مجازی مراسم خود برنامه‌ریزی کرده و از این طریق امکان شرکت جمع بیشتری از مردم را در مراسم‌ نیایش و سوگواری حضرت علی(ع) به‌وجود آوردند. این رویکرد البته در سایر شهرهای بزرگ کشور نیز مورد توجه قرار داشت؛ به‌عنوان مثال، حجت‌الاسلام مرتضی همتی‌فر، معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی می‌گوید: «بسیاری از هیئت‌ها برای برگزاری مراسم شب‌های قدر به‌صورت مجازی برنامه‌ریزی کرده‌اند.»
استفاده از ظرفیت صداوسیما دیگر سیاستگذاری کلان ستاد ملی کرونا برای کاستن از بار تردد در سطح شهرها و تلاش برای برگزاری آیین‌ها در منازل شهروندان بود. در این زمینه در نخستین شب قدر، شبکه‌های مختلف صداوسیما مراسم‌های مختلف شب قدر در سطح کشور را روی آنتن بردند تا هر کدام از مردم مطابق سلیقه خود بتواند یکی از مراسم‌ها را انتخاب و مراسم معنوی دعا و نیایش شب قدر را از این طریق به جا بیاورد. همچون سال‌های گذشته، مراسم‌های برگزار شده در اماکن متبرکه همچون حرم امام رضا(ع)، عتبات عالیات، حرم حضرت معصومه(س)، حرم امامزاده صالح(ع)، مرقد امام خمینی(ره)، مسجد مقدس جمکران و حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در نخستین شب قدر، به‌طور زنده و مستقیم از شبکه‌های مختلف سیما پخش شد. پوشش جلسات سایر هیئت‌های معروف تهران ازجمله حسینیه همدانی‌ها با سخنرانی شیخ حسین انصاریان و مسجد ارک نیز همچون سال‌های گذشته در دستور کار صداوسیما بود.

امامزاده‌ها و بقعه‌ها میزبان عزاداران
در کنار مراسم هیئت های مجازی اما بیش از 8هزار بقعه متبرکه و امامزادگان سراسر کشور با مجوز ستاد ملی مقابله با کرونا در شب‌های قدر امسال میزبان سیاهپوشان و عزاداران حضرت علی(ع) بودند. حجت‌الاسلام محمد نوروزپور، مدیرکل بقاع متبرکه و اماکن مذهبی سازمان اوقاف و امور خیریه پیش از این درباره چگونگی برگزاری مراسم شب‌های قدر در بقاع متبرکه و امامزادگان، با وجود اوج‌گیری شیوع کرونا در بیشتر نقاط کشور، گفته بود: «امسال مراسم لیالی قدر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و با حداقل جمعیت در فضای روباز بقاع متبرکه و امامزادگان برگزار می‌شود. مدت زمان برگزاری مراسم لیالی قدر در بقاع متبرکه 2 ساعت یعنی از ساعت ۲۴ تا ۲ بامداد است؛ همچنین مقرر شده که نذوراتی به‌عنوان سحری در صحن‌های بقاع متبرکه پخش نشود؛ اگر نذوراتی هم قرار است در اختیار مردم قرار گیرد، باید به‌صورت بسته‌بندی و بیرون‌بر باشد.»
الزام به برگزاری مراسم‌های شب قدر در فضای باز در حالی بود که در تهران و برخی دیگر از شهرهای کشور ساعات پایانی شب نوزدهم ‌ماه مبارک رمضان با باران شدید و وزش باد همراه شد. این مسئله باعث شد شب‌زنده‌دارانی که در جوار اماکن متبرکه تهران و ری و همچنین در کنار حسینیه‌ها و مساجد مشغول مناجات بودند بعضا به داخل خودروهای‌شان بروند یا زیر فضای مسقف جلوی مغازه‌ها پناه بگیرند. البته در این میان در برخی محل‌های برگزاری مراسم مانند مسجد دانشگاه تهران یا مهدیه تهرانپارس، برای بانوان تسهیلات قائل شدند و آنها را به‌طور محدود به فضای مسقف داخل هدایت کردند. در شب نوزدهم ‌ماه مبارک رمضان، برای گزارش حال و هوای معنوی مراسم‌های نیایش و همچنین بررسی میزان توجه به پروتکل‌های کرونایی، خبرنگاران همشهری به 2تکیه معروف و مورد توجه تهرانی‌ها در شمال و جنوب شهر رفتند. حاصل مشاهده آنها را در ادامه می‌خوانید:

متفاوت‌ترین شب قدر حسینیه همدانی‌ها در خیابان ری
حسینیه همدانی‌ها ازجمله اماکن مذهبی شهر است که خیلی‌ها آن را با نام خطیب مشهور تهران، حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان می‌شناسند. این حسینیه در خیابان ری در محدوده بازار تهران واقع شده که البته از سوی اغلب تهرانی‌ها خیابان امین‌حضور خوانده می‌شود. تا پیش از شیوع کرونا، مراسم‌های حسینیه همدانی‌ها چه در شب‌های‌ماه محرم و چه در لیالی قدر، همواره از پرمخاطب‌ترین و شلوغ‌ترین مراسم‌های شهر تهران بود. چنان‌که در شب‌های قدر، مسئولان راهنمایی و رانندگی، خیابان ری را از ابتدای پل ری در شمال میدان قیام تا اواسط خیابان امین حضور می‌بستند و البته همه این محدوده و حتی کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف، مملو از جمعیت می‌شد. پارسال با شیوع کرونا و تأکید به فاصله‌گذاری اجتماعی به‌طور طبیعی جمعیت این مراسم کمتر شد، اما از رونق نیفتاد؛ رونقی که البته امسال هم – رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی- در محدوده حسینیه همدانی‌ها جاری بود و بارش باران و پخش مستقیم مراسم از تلویزیون از آن نکاست. مراسم شب‌زنده‌داری و قرآن به سر گرفتن در حسینیه همدانی‌ها در حالی برگزار شد که بارش باران شرکت‌کنندگان در این مراسم را غافلگیر کرد. با این حال خیلی از آنها زیر باران به دعا و نیایش خود ادامه دادند و این اتفاق صحنه‌های بسیار زیبایی از تضرع و نمازگزاری و راز و نیاز مومنان روزه‌دار زیر بارش باران رحمت الهی را رقم زد. با وجود بارش باران و بروز شرایط پیش‌بینی نشده، پروتکل‌های ابلاغ شده کرونایی از سوی متولیان برگزاری مراسم به دقت رعایت شد و این مسئله کاملا مشهود بود.

نیایش در امامزاده صالح تجریش
بقعه متبرک امامزاده صالح(ع) نیز ازجمله اماکن مورد توجه مردم برای برگزاری آیین‌های مذهبی به‌ویژه در شمال تهران است. امسال هم به‌دلیل برخورداری بقعه از فضای باز، برگزاری مراسم شب قدر در دستور کار بود و تهرانی‌ها توانستند در جوار حضرت امامزاده صالح(ع) آیین معنوی شب قدر و سوگواری شب ضربت خوردن امیرمومنان را برگزار کنند.
باران بهاری، متولیان برگزاری مراسم در امامزاده صالح(ع) تجریش را هم غافلگیر کرد اما سبب توقف مراسم نشد. در این بقعه نیز  قواعد و دستورالعمل‌های مبتنی بر فاصله‌گذاری اجتماعی به دقت رعایت شده بود. باران رگباری شب نوزدهم‌ ماه مبارک رمضان در محوطه باز امامزاده سبب شد تا برخی به زیر سایه‌بان‌های بزرگ حیاط پناه ببرند و برخی دیگر هم که بارش باران را پیش‌بینی کرده بودند، با چتر در این مراسم حاضر شده بودند.
با این حال این رویداد جوی پیش‌بینی نشده، سبب نشد که مردم و متولیان برگزاری مراسم قید رعایت پروتکل‌های بهداشتی را بزنند و مراسم اگرچه در زمان محدودتر اما در همان فضای باز ادامه پیدا کرد.