افق روشن خدمات مالی

بهاءالدین حسینی هاشمی ـ کارشناس اقتصادی و مدیرعامل اسبق بانک صادرات

از آنجا که صنعت خدمات مالی، به‌ویژه در بخش بانک و بیمه پدیده‌ای جهانی است، ایران نیز سال‌هاست به‌علت تحریم‌ها و مسائل سیاسی از جرگه خدمات مالی بین‌المللی دور مانده‌ است. شاید این دوران، زمان خوبی برای شکوفایی بخش پولی و بانکی ما نبوده اما امید است با تغییراتی که در شرف وقوع است، اگر کشور به صحنه بین‌المللی در بخش پولی و بانکی بازگردد، افق روشنی پیش‌رویش گشوده شود. با توجه به ظرفیت‌های بالای اقتصاد و به‌ویژه تجارت بین‌الملل، روزهای خوبی در انتظار بخش بانک، بیمه و حتی بازار سرمایه هست که می‌تواند موجب شکوفایی شود. از سوی دیگر می‌توان در انتقال سرمایه به داخل کشور موفق‌تر عمل کرد. تقویت سرمایه‌گذاری داخلی، حفظ اشتغال فعلی و ایجاد سرمایه‌گذاری جدید به‌منظور اشتغال تازه، نقش خوبی در رشد اقتصادی خواهد داشت.
در سال1400 این افق بیش از هر چیز در بخش خدمات مالی قابل رؤیت خواهد بود. پیش از این تبعات منفی نپیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف که پروتکلی بین‌المللی است و همه بانک‌ها را برای انجام امور مالی و به‌صورت مشاع در سطح بین‌المللی در همکاری با هم قرار می‌دهد، باعث می‌شود استانداردهایی وضع شود که همه درصورت رعایت آنها قادر به این سطح از همکاری مشترک باشند. باید بدانیم که این مسئله یک الزام بین‌المللی محسوب می‌شود و هر کشوری آن را نپذیرد سبب بروز شبهه برای سایر کشورها و دولت‌ها خواهد شد. آن دسته که در تعارض و مبارزه با کشور ما هستند از این مسئله به‌عنوان دستاویز استفاده کرده و این مورد سبب می‌شود تا تحریم‌ها بیشتر جنبه حقوقی‌ پیدا کنند. ‌بعضی بانک‌ها به همین دلیل از همکاری با ایران و مبادلات پولی و نقل‌وانتقال مالی و حواله‌جات امتناع می‌کنند. این مسئله ریسک کشور را بالا برده و باعث افزایش قیمت خدمات پولی می‌شود. نرخ سود، اعتبارات فاینانس و ری‌فاینانس افزایش یافته و حتی ممکن است بسیاری از کشورها از همکاری با کشور ما دوری کنند.
درمجموع چنین مواردی، تأثیرات منفی بر تجارت بین‌الملل ما برجا خواهد گذاشت. هزینه‌های نقل‌وانتقال پولی ایران به‌دلیل تحریم تا ۱۵درصد بالا رفته است. در این میان تبدیل به ارزها و پول‌های مختلف نیز هزینه‌هایی را تحمیل می‌کند. برای نمونه بن کره تبدیل به یورو، یورو تبدیل به درهم، درهم هم تبدیل و در نهایت پرداخت می‌شود که به‌طور حتم هزینه‌های مضاعفی را به نظام اقتصادی ما وارد خواهد کرد. عدم‌عضویت در اف‌ای‌تی‌‌اف به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی باعث می‌شود انگشت‌نما شده و هزینه گزافی برای استفاده از خدمات بانکی بین‌المللی پرداخت کنیم.
ما نیازمند اصلاحات فراوانی در سیستم بانکی کشوریم، اما باید دانست که اگر خواهان فعالیت در عرصه بین‌المللی هستیم باید عضو سازمان اف‌ای‌تی‌اف باشیم. اگر آمریکا به برجام بازگردد و تحریم‌ها حذف شود و سازمان‌های بین‌المللی پولی و بانکی، ما را به عضویت بشناسند و درکنار آنها ما نیز مقداری در ساختار سرمایه و ترازنامه بانک‌ها تجدیدنظر کرده و مطابق ساختارهای بین‌المللی رفتار کنیم، به‌طور حتم مانند سایر کشورها در عرصه جهانی فعال شده و نرخ ارز را به قیمتی که حاصل از فاکتورهای اقتصادی کشور، نرخ برابری قدرت خرید ارزها و قدرت واقعی پول می‌رسانیم، نه عوامل خارجی یا انتظار تورمی. باید به فاکتورهایی مانند تورم پول داخلی، تورم پول خارجی، تعداد سال‌هایی که تعدیل نشده، عرضه و تقاضا، حجم نقدینگی که اقتصاد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد توجه کرد. مردم تحمل تورم بیشتر را ندارند. اکنون همه در بحرانند و قدرت خرید اقشار و دهک‌های پایین در حال متوقف‌شدن است و تنها برای خرید موادغذایی و اقلام ضروری اقدام می‌کنند. با درآمد پایین، تقاضا کاهش یافته و تورم تبدیل به تورم همراه با رکود می‌شود که باعث تعطیلی کارگاه‌ها، کاهش اشتغال و افزایش بیکاری خواهد بود. چنانچه شرایط به همین منوال ادامه ‌پیدا کند، محدودیت‌ها ادامه‌دار شده و چنانچه سال سخت‌تری از 1399 نداشته باشیم، سختی‌های مشابه این سال را تجربه خواهیم کرد. به هر صورت، لکوموتیو اقتصاد، بانک‌ها و مؤسسات پولی و مالی هستند. بنابراین با تداوم این شرایط مشکلات پا برجا بوده و با کسر بودجه، استقراض از سیستم بانکی، افزایش حجم نقدینگی، پیشی‌گرفتن آن از رشد اقتصادی، ماندگاری تورم، چشم‌انداز و دورنمای این سال آتی مکدر خواهد بود. اما با تغییر، تحولاتی شکل خواهد گرفت که منشأ رشد و نوآوری است.