تونل کوهستانی در تهران

 محمد سرابی 

در چشم‌انداز پایتخت مشخص نیست که درون این شهر یک رشته کوه وجود دارد. تیغه این کوه از دامنه‌های جنوبی البرز و منطقه تجریش به سمت جنوب ادامه پیدا می‌کند و موازی با خیابان ولیعصر پایین می‌رود. به‌تدریج ارتفاع  یال  آن کاهش پیدا می‌کند و در یوسف آباد تقریبا به سطح عادی زمین می‌رسد. در نزدیکی عباس آباد و خیابان مطهری دیگر اثری از اختلاف ارتفاع نیست. شیب شدید فرعی‌ها در بعضی از قسمت‌های خیابان ولیعصر و آفریقا یا محدوده پارک ساعی بخشی از باقیمانده این  سلسله جبال  کوچک است که در طول چندین دهه تراشیده شده، خاکریزی شده و زیرساختمان‌‌ها رفته است.
در سال1385 تلاش‌های 9ساله به نتیجه رسید و برای اینکه خودرو‌ها بتوانند راحت‌تر از شرق به غرب بروند تونل عظیمی در این کوه حفر شد. دو بزرگراه رسالت از شرق و حکیم از غرب در نزدیکی خیابان ولیعصر به هم می‌رسیدند اما دو کیلومتر بین آنها فاصله بود. در 24تیر‌ماه این تونل افتتاح شد. به‌گفته شهردار وقت تهران محمدباقر قالیباف از فروردین 76 تا سال82 مجموعا 30درصد این پروژه انجام شده بود و از سال82 تا 84 حدود 35درصد دیگر به آن اضافه شد. دره نظامی گنجوی دو بخش تونل را از هم جدا می‌کند. طول این تونل دو قسمتی مجموعا حدود 2کیلومتر است و برای انتقال ترافیک بزرگراهی عرض کافی دارد. بعد از مراسم افتتاح چند خودروی عروس و داماد از این تونل گذشتند. برخلاف بعضی از پروژه‌های عمرانی کلان در تهران که بعدا دلیل ساخت آنها مورد انتقاد قرار گرفت، درباره ایجاد تونل رسالت بحث چندانی نشده است.
در همین سال کلنگ ساخت باغ موزه دفاع‌مقدس در اراضی عباس آباد به زمین خورد. باغ موزه بخشی از پروژه بزرگ این محدوده است که نقشه آن بار‌ها از دهه‌های پیش از انقلاب تغییر کرد و اکنون کاربری‌های مختلف فرهنگی و تفریحی پیدا کرده است. ارتفاعات شمال تهران قدیم با این کار زیر بار ساختمان و پارک رفت و از دو سمت به ساختمان‌‌های شهر متصل شد. هرسال زمین‌های بیشتری در تهران با ماشین‌آلات سنگین خاکبرداری و بتن‌ریزی می‌شود. در اواخر سال‌های90 چند بارندگی شدید و تهدید سیل باعث شد که شهرداری تهران خطر از میان رفتن مسیر‌های انتقال آب و بسته شدن رودخانه‌ها را مطرح کند. امروزه نه کوه و تپه و دره و نه پستی و بلندی‌های زمینی که تهران روی آن ساخته شده است، دیده نمی‌شود. تنها شیب ملایم شمال به جنوب باقی‌مانده است.