باغ هنر بم زنده است

 فهیمه پناه‌آذر- روزنامه نگار

17سال پیش و در یک روز تعطیل، هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که قرار است یک شهر داغدار عزیزانش شود و ایران داغدار رفتن بیش از ۳۰هزار نفر از مردمانش. پنجم دی‌ماه بود و روز تعطیل. همه خواب بودند و وقتی از خواب بیدار شدند، دردناک‌ترین خبر را شنیدند. بم فروریخته بود و دیگر از آن بم زیبا خبری نبود. خانواده‌ها در گورستان شهر، کنار هم آرمیدند و اعضای باقیمانده خانواده‌ها هنوز در شوک رفتن عزیزانشان بودند. داغ این اتفاق بعد از گذشت ۱۷سال هنوز سرد نشده و هنوز از یادآوری‌اش دل آدم تنگ می‌شود. در همان ایام بود که مرحوم استاد محمدرضا شجریان تلاشی را آغاز کرد؛ تلاشی برای امید دادن به هموطنانش و اینکه باید زندگی را از نو ساخت و شروع کرد. اینکه هنوز دنیا زیستنش را ادامه می‌دهد، پس باید زندگی کرد. استاد شجریان، علی جهاندار را مجری این طرح بزرگ کرد؛ طرح بزرگ باغ هنر بم که خبرش آن زمان و درست یک سال بعد از زلزله بم همه‌جا پیچید. علی جهاندار از دوستان نزدیک استاد شجریان بود. هنوز که با او صحبت می‌کنیم در هر جمله‌اش از شجریان یاد می‌کند. می‌گوید برای این پروژه نهایت تلاشش را کرد، اما وضعیت اقتصادی در میانه دهه۸۰ باعث شد که آن را بعد از سال‌ها به حسین مرعشی واگذار کند. هرچند سال۸۸ به‌خاطر نبود حمایت‌های مادی استاد شجریان خود را کنار کشید، اما برخی تلاششان این بوده و هست که نام او همواره در باغ هنر بم باقی بماند. استاد شجریان در بخشی از نامه‌اش که سال۸۸ منتشر شده، ‌آورده بود: «آنچه ما را به این وادی کشاند، عشق و دین به مردم بم بود. همچنان رنج این عزیزان را در یاد دارم و هر بار که فرصتی دست دهد، آن را به یاد خواهم آورد تا فراموشی، میل به «انسان بودن» را در ما از میان نبرد. به مردم بم هم می‌گویم که همچنان بر میثاق دوستی و مهر هستم و برای برنامه‌های فرهنگی و هنری که بنا بود در باغ هنر به اجرا درآید، به‌موقع پا به میدان خواهم گذاشت.» جهاندار در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید، اطلاعی از وضعیت امروز باغ هنر بم ندارد، اما همچنان امیدوار است که این مکان بزرگ هنری روزی به‌ثمر برسد؛ کمااینکه فاز اولش بعد از ۱۵سال و در سال۹۷ افتتاح شد.
علی جهاندار، مجری طرح باغ هنر بم از روزهای اول این پروژه به همشهری می‌گوید: «سال ۸۳ در اصفهان بودم که استاد تماس تلفنی داشت. پشت تلفن خیلی خوشحال بود و من از خوشحالی‌اش، خوشحال‌تر بودم. تلفنی به من گفت که برایت قبایی دوختم و آماده شو. بعد از چند روز در خانه یکی از دوستان در اصفهان جلسه‌ای گذاشتیم و من به‌خاطر ارادت فراوانم به استاد و اینکه در کارهای عمرانی بودم، کار اجرایی این پروژه بزرگ را برعهده گرفتم. در همان سال۸۵، نزدیک به 8هزار متر را اسکلت‌بندی کردیم و در آن زمان نزدیک به یک‌میلیارد هزینه کردیم، اما رفته‌رفته شرایط اقتصادی افول کرد و ما به‌دنبال حامی مالی بودیم. استاد خودش آنقدر نداشت که کمک کند و دولتی‌ها نیز کمک نکردند.» جهاندار در ادامه به سال‌های پایانی دهه۸۰ اشاره می‌کند: «حسب برنامه‌ریزی قرار شده بود، 8هزار مترمربع ساختمان در زمینی به مساحت 14هکتار احداث شود. من آن زمان به‌طور شخصی هزینه کردم که هنوز بعد از گذشت سال‌ها طلبکارم، اما حقیقت این بود که برایم از همه‌‌چیز مهم‌تر استاد شجریان بوده و هست.» جهاندار از دوران تحویل پروژه به حسین مرعشی و همکاری‌های وی می‌گوید و اینکه توانست بخش اعظم کار را پیش ببرد. جهاندار توضیح می‌دهد: «آن زمان آقای مرعشی اعلام آمادگی کرد و با توجه به گروهی که داشت، کار را پیش برد و درنهایت فاز اول باغ هنر بم افتتاح شد. استاد شجریان می‌خواستند که آن دو ساختمان بزرگ و فضای باغی که وجود داشت، زودتر افتتاح شود و فعالیت‌های هنری در آن باشد. آن زمان آمفی‌تئاتر و سالن روباز کنسرت در برنامه‌های ساخت بود که امیدوارم همه آنها احیا شده باشد. باغ هنر بم زمانی که کلید خورد، خیلی‌ها موافق ساختش بودند و برخی نیز با توجه به شرایط بم مخالف بودند. راستش سختی‌های این پروژه خیلی زیاد بود، اما همه این کارها را به‌خاطر استاد بزرگ به جان خریدیم.» با وجود افتتاح فاز نخست این پروژه باز هم از پروژه باغ بم خبری نشد تا اینکه سوم آبان‌ماه سال‌جاری شورای سیاستگذاری باغ هنر بم در پی انتشار اخبار و مطالبی در فضای مجازی درباره روند شکل‌گیری پروژه باغ هنر بم توضیحاتی ارائه کرد. در بخشی از این توضیحات که در ۸ بند تنظیم شده،آمده است: «دست‌اندرکاران پروژه باغ هنر بم به ضرورت شرایط مختلف ازجمله مشکلات مالی، مشکلات سازه‌ای، تغییرات شرایط محیطی و... ناچار به تغییرات اساسی در طرح اولیه مهندسان مشاوره گردیدند.» در بخش دیگر آمده است: «منش و اندیشه استاد بزرگمان، شجریان عزیز، همواره مهر و دوستی بوده و آرمان آن بزرگمرد احداث بنای در خور ملت بزرگ ایران و هموطنان رنجیده بم بود؛ لذا بر این باوریم ادبیات کینه‌توزانه و توهین‌های غیراخلاقی و اتهامات بی‌اساس زیبنده دوستداران ایشان نبوده و نیست. با توجه به در دسترس بودن نقشه‌های اولیه و طرح مهندسین مشاور و پلان‌های اجرا شده بررسی تغییرات و مقایسه این دو مجموعه رفع‌کننده هرگونه شبهه و شائبه‌ای در ذهن علاقه‌مندان به استاد شجریان خواهد بود. این مقایسه روشن‌کننده این موضوع خواهد بود که به‌منظور جلوگیری از اتلاف منابع مالی، روی اسکلت موجود معماری جدیدی تعریف گردیده و اساسا نقطه اشتراک طرح قدیم و طرح اجرا شده صرفا بخش‌هایی از اسکلت است.»