چهار دولت در یک سال

سال1360 از جمله سال‎‌‎های عجیب و غریب در طول تاریخ معاصر ایران است؛ سالی که ابتدایش بنی‌صدر رئیس‎‌‎جمهور کشور بود، اما در آخرین روز بهار خزان او رسید و با تصویب طرح عدم‌کفایت او در مجلس، نخستین منتخب مردم از ریاست‎‌‎جمهوری عزل شد. بنی‎‌‎صدر در روز 5بهمن1358در نخستین دوره انتخابات ریاست‎‌‎جمهوری از مجموع 14میلیون‌و152هزار‌و887رأی با کسب 10میلیون‌و753هزار‌و752رأی به ریاست‎‌‎جمهوری رسیده بود اما اختلاف‌نظر‎‌‎های وی با مجلس، نخست‎‌‎وزیر و بعدها سایر نهادهای انقلابی و در عوض نزدیک شدن وی به منافقین (سازمان مجاهدین خلق) سبب شد تا او تنها 17‎‌‎ماه در مسند ریاست‎‌‎جمهوری باقی‌بماند. عزل بنی‌صدر، تابستانی داغ برای کشور رقم زد و موجی از ناامنی و ترور کشور را فراگرفت. به هر ترتیب عزل بنی‎‌‎صدر در تاریخ 31خرداد1360 سبب شد تا کشور آماده برگزاری انتخابات ریاست‎‌‎جمهوری شود. آیت‎‌‎الله‌بهشتی که مورد آماج حملات تبلیغاتی بود در همان ابتدا اعلام کرد که حزب جمهوری بنا ندارد در این انتخابات فردی را به‎‌‎عنوان نامزد انتخاباتی معرفی کند تا پاسخی باشد بر اتهام تمامیت‌خواهی حزب جمهوری‌اسلامی.
درحالی‎‌‎که اخبار اول کشور همگی تبدیل به انجام ترور و انفجار شده بود، در 6تیر1360 انفجاری مسجد ابوذر تهران را لرزاند و سخنران آن یعنی آیت‎‌‎الله‌سیدعلی خامنه‎‌‎ای، امام‌جمعه و نماینده مردم تهران را به‎‌‎شدت مجروح کرد. آیت‎‌‎الله‌خامنه‎‌‎ای بعد از خارج شدن از اتاق عمل مورد عیادت عموم مقامات و مسئولان قرار‌می‎‌‎گرفت اما خبری از آیت‎‌‎الله بهشتی و برخی از دوستان دیگر نبود؛ چراکه روز بعد از این ترور یعنی در 7تیر، مقر حزب جمهوری اسلامی با انفجاری بزرگ مواجه شده و چه‌بسا اگر به آیت‎‌‎الله خامنه‎‌‎ای نیز سوءقصد نمی‎‌‎شد او نیز در کنار 73تن دیگر در خیل شهدای این واقعه قرار‌می‎‌‎گرفت.
نظام اما به رهبری امام‌خمینی تمام بحران‎‌‎ها را پشت سر می‎‌‎گذاشت و برای انتخاب رئیس‎‌‎جمهور جدید آماده می‎‌‎شد. تقریبا همگی می‎‌‎دانستند رئیس‎‌‎جمهور بعدی کسی نیست جز نخست‎‌‎وزیر وقت. محمد‌علی رجایی رقبایی جدی در پیش روی خود نداشت و توانست با 90درصد آرا و 12میلیون‌و770هزار‌و50رأی به‎‌‎عنوان رئیس‎‌‎جمهور منتخب در 2مرداد1360 انتخاب شود و در همان ابتدا بدون چالش و دغدغه‎‌‎، حجت‎‌‎الاسلام محمدجواد باهنر را به‎‌‎عنوان نخست‎‌‎وزیر به مجلس معرفی کند اما رجایی و باهنر کوتاه‎‌‎ترین دولت بعد از پیروزی انقلاب را رقم زدند؛ چراکه نفوذی‎‌‎های سازمان تروریستی منافقین در 8شهریور همان سال، رئیس‎‌‎جمهور، نخست‎‌‎وزیر و رئیس شهربانی را در انفجار دفتر نخست‌وزیری به شهادت رساندند. عامل انفجار مسعود کشمیری، منشی شورای امنیت کشور بود که توانست تا این سطح داخل دولت نفوذ کند.
هنوز نیمه اول سال به پایان نرسیده بود که 2دولت ناتمام ماندند. در خلأ قدرت، آیت‎‌‎الله محمدرضا مهدوی‌کنی از سوی امام‌خمینی مسئولیت دولت موقت را از 11شهریور تا 7‌آبان1360 به‎‌‎عهده گرفت و مقدمات برگزاری انتخابات جدید ریاست‎‌‎جمهوری را مهیا ساخت. بحران‎‌‎های امنیتی در کنار جنگ با رژیم بعثی عراق سبب نشد تا فرایند انتخابات در کشور متوقف شود و آیت‌الله سیدعلی خامنه‎‌‎ای در10مهر1360 توانست با کسب حدود 95درصد آرای مأخوذه به میزان 15میلیون‌و905هزار‌و987رأی به ‎‌‎عنوان سومین رئیس‎‌‎جمهور ایران انتخاب شود. علی‌اکبر ولایتی به‎‌‎عنوان نخستین گزینه آیت‎‌‎الله‌خامنه‎‌‎ای برای نخست‌وزیری نتوانست رأی‌اعتماد از مجلس کسب کند اما میرحسین موسوی، دیگر عضو حزب جمهوری اسلامی توانست در 7آبان سال1360 بر کرسی ریاست دولت و نخست‎‌‎وزیری تکیه بزند و بدین‎‌‎ترتیب طوفان سال1360در پاییز این سال رو به آرامی نهاد و دولت این بار توانست دوره کامل چهارساله خود را آغاز کند.