شروعی که شبیه پایان است

محمدناصر احدی- روزنامه‌نگار

سینماها بعد از یک‌ماه تعطیلی از امروز می‌توانند فعالیت‌شان را از سر بگیرند، اما مطابق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، سینماها تنها می‌توانند تا ساعت 18هر روز باز باشند که همین موضوع نارضایتی دست‌اندرکاران پخش و نمایش فیلم را به‌دنبال داشته است. معمولا سانس‌های قبل از ساعت 16را اصطلاحاً «سانس مرده» می‌گویند و با دستور جدید ستاد مدیریت کرونا سینماها تنها 2ساعت بعد از پایان سانس مرده امکان فعالیت دارند که مسلما آن هم در وضعیت فعلی شیوع شدید کرونا استقبال زیادی را برنمی‌انگیزد. این تصمیم در حالی اتخاذشده که سالن‌های سینما حتی در روزهای پیش از این تعطیلی یک‌ماهه نیز مشتری زیادی نداشتند و حتی سینماروهای حرفه‌ای نیز در شرایطی که حضور در اماکن عمومی سربسته امکان ابتلا به کووید ـ 19را افزایش می‌دهد، از دیدن فیلم در سالن سینما استقبال نمی‌کردند. به‌نظر می‌رسد شرایط اقتصادی سینما دلیل اصلی صدور اجازه بازگشایی مجدد سینما در روزهایی باشد که بر تعداد قربانیان کرونا افزوده شده است. اما از سوی دیگر محدود کردن ساعت فعالیت سینماها تا ساعت 6عصر نشان می‌دهد که وضعیت کرونا در جامعه اصلا عادی نیست و مسئولان تصمیم‌گیرنده برای کاستن از فشار انتقادات درباره حمایت نکردن از فعالان رشته‌های هنری و فرهنگی که معاش‌شان به خطر افتاده چنین تصمیمی را اتخاذ کرده‌اند. با تنی چند از فعالان عرصه پخش و نمایش فیلم درباره این موضوع گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

این دستور نشان‌دهنده نشناختن سینماست

سعید خانی، تهیه‌کننده و مدیر شرکت پخش «خانه فیلم»، درباره این مصوبه ستاد کرونا می‌گوید: «این تصمیم خنده‌دار و کمدی است و نشان‌دهنده این است کسانی که این تصمیم را گرفته‌اند درک درستی از سینما ندارند. کاش در ستاد ملی کرونا از هر حوزه‌ای افراد آشنا به آن حوزه حضور داشتند تا چنین تصمیماتی گرفته نمی‌شد.
 پخـش‌کنـنـده‌ها و نمایش‌دهنده‌های فیلم مدت 9‌ماه است که درآمدی نداشته‌اند و دولت هم منابع مالی کافی برای حمایت از سینماگران ندارد. فقط در حوزه تولید، آن‌هم به واسطه شبکه نمایش خانگی، اوضاع کمی بهتر است.
 اوضاع خوب نیست و درک درستی از بحران در هنر و سینما وجود ندارد. این مشکل مختص سینمای ایران نیست و تمام دنیا گرفتار شده، اما در اینجا کار زیرساختی نشده و بچه‌های سینما از حداقل‌ها هم محروم هستند.» وی راه‌حل خروج از این مشکل را چنین بیان می‌کند: «در کوتاه‌مدت، دولت باید از طریق مجاری‌ای مانند صندوق هنرمندان کمک کند، اما در بلندمدت، کرونا تلنگری به سینما بود تا بدانیم وقتی شرایط سینما خوب است، با کار بازرگانی از طریق خانه سینما یا اتحادیه تهیه‌کنندگان، صندوقی برای عبور از شرایط بحرانی تأسیس کنیم. درصورت تأسیس چنین صندوقی، بچه‌های سینما می‌توانند وابستگی‌شان به دولت را کم کنند و مستقل شوند. باید از این وضعیت درس بگیریم و اختلافات‌مان را کنار بگذاریم و در کنار هم باشیم. این بحران باید ما را بزرگ کند و از آن درس بگیریم. با کار بازرگانی در زمانی که سینما وضع خوبی دارد، می‌توانیم در شرایط بحرانی به سینما پول تزریق کنیم.» خانی در خاتمه می‎گوید: «شرایط بحرانی باعث می‌شود که نیروهای انسانی سینما جذب کارهای دیگر شوند و زحمت و هزینه‌ای که برای آنها شده است از دست برود. نسل‌های جدید خوش‌فکر هستند و باید به آنها میدان داد تا اتفاقات خوبی برای سینما بیفتد.»

با ادامه تعطیلی، بازگرداندن تماشاگران به سینما مشکل است

حبیب اسماعیلی، تـهـیـه‌کــنــنـده و پخش‌کننده قدیمی سینما، در واکنش به این تصمیم می‌گوید: «از 3ـ 2سال قبل از کرونا، مردم دیگر صبح‌ها کمتر به سینما می‌رفتند و سانس‌های صبح معمولا به فیلم‌های کودکان و اکران مدارس اختصاص داشت و سینما رفتن رسما از 4بعدازظهر به بعد معنا پیدا می‌کرد.
 با این شیوه بازگشایی فقط می‌خواهند سر سینما منت بگذارند که به شما اجازه فعالیت داده شده است. باز بودن سالن سینما هزینه دارد و پول آب، برق، گاز، تلفن و حقوق پرسنل با این شیوه فعالیت تامین نمی‌شود. اگر قرار است از ازدحام خیابان‌ها کاسته شود، بهتر است بعضی مشاغل صبح‌ها فعالیت کنند و مشاغلی مانند سینما، تئاترها و کنسرت‌ها از عصر تا ساعت 12شب برقرار باشند.»
اسماعیلی معتقد است چنانچه به سینماها اجازه فعالیت داده شود و فیلم‌های خوبی روی پرده باشد، مردم از سینما رفتن استقبال می‌کنند: «همین حالا، با این همه کشته، آخر هفته‌ها یا بین‌تعطیلی‌ها مردم به سفر می‌روند و جاده‌ها بند می‌آید، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها درصورت باز بودن مشتری دارند و پاساژها هم خالی از جمعیت نیستند.
 همه اینها نشان می‌دهد که بعضی‌ها با این تصمیمات قصد دارند سینما را بزنند و دست‌هایی در کار است تا سینماها بسته باشند؛ مثلا چند وقت پیش دستوری آمد که فعالیت در سریال‌های تلویزیونی ایراد ندارد، اما تولید در سینما باید تعطیل شود! مگر چه فرقی بین عوامل این پروژه‌ها هست؟ کرونا فعلا با ما هست و باید با آن زندگی کنیم. تبعات تعطیلی سینماها در بلندمدت گریبانگیر خود دولت خواهد شد که باید به نیروهای بیکارشده سینما، بیمه بیکاری بدهد. آیا دولت توانایی چنین کاری را دارد؟
 البته معتقد نیستم اگر سینماها باز شود در سینماها ازدحام خواهد شد، ولی همین اندک تماشاگرانی که به سالن‌ها خواهند آمد، باعث می‌شوند که آب‌باریکه سینماها قطع نشود.» اسماعیلی به نکته‌ای اشاره کرد که این روزها حتی کارگردانان بزرگ جهان هم درباره آن دغدغه دارند: «قطع ارتباط تماشاگران با سینما درست نیست و چنانچه این روند ادامه پیدا کند، وصل دوباره تماشاگران به سینما بسیار مشکل خواهد بود. دولت باید از اکران فیلم‌های خوب حمایت کند تا تهیه‌کنندگان جرات کنند فیلم‌شان را نمایش دهند؛ در غیراین صورت، کسی رغبتی به اکران فیلمش نشان نمی‌دهد و سینما در درازمدت ضرر زیادی خواهد کرد. اگر با تعطیلی سینما اوضاع درست می‌شد، در ماه‌های قبل که سینماها تعطیل بود، این اتفاق می‌افتاد و تعداد کشته‌ها اینقدر زیاد نمی‌شد.»

ضرورت حمایت دولت از سینمای کوچک مستقل

عـبـدالله عـلیـخانی، تهیه‌کننده سینما و مالک سینما «عصر جدید»، می‌گوید با وجود اینکه سینما عصر جدید از امروز شروع به‌کار نمی‌کند، احتمالا بعد از یک هفته با این مصوبه شروع به‌کار خواهد کرد: «ما قبل از کرونا هم تا ساعت 5ـ 4عصر مشتری نداشتیم و بعد از کرونا هم، در روزهایی که باز بودیم، تازه از ساعت 6عصر به بعد چند مشتری به سینما می‌آمدند. سینما عصر جدید مثل سینماهای خیابان انقلاب یا ولیعصر مشتری گذری ندارد و مشتری ما از خانه که راه می‌افتد می‌داند می‌خواهد به سینما عصر جدید برود.
سینمای ما در طرح ترافیک قرار دارد و این زمان خیلی برای ما مناسب نیست. با این حال، اگر سینماها امروز باز شوند، 4ـ 3‌ماه طول می‌کشد تا کمی اوضاع بهتر شود،    ولی اگر 4ـ 3‌ماه دیگر باز شوند، ممکن است یک سال طول بکشد تا تماشاگران به سالن بیایند.»
به گفته علیخانی، از ابتدای امسال، در روزهایی که سینما عصر جدید باز بوده در بهترین حالت، 3سالنِ این سینما فقط 10مشتری داشته؛ یعنی تقریبا هر سالن 4ـ 3 نفر. علیخانی درباره میزان ضرر و زیان این سینما در دوران کرونا می‌گوید: «سینما عصر جدید از بهمن سال گذشته تا امروز چیزی حدود 250 میلیون تومان ضرر داده است؛ البته ضرردهی ما 3ـ 2سال قبل از کرونا شروع شده، ولی به این حد نرسیده بود و رقم آن به حدود 40میلیون تومان می‌رسید.
هم‌اکنون، تنها راه کمک به سینماهای کوچک و مستقل مثل ما این است که دولت از ما حمایت کند تا حداقل ضرر ندهیم و بتوانیم سر پا بمانیم، ولی در درازمدت باید با کارهایی مثل بازسازی سالن سینما به فکر تغییرات اساسی باشیم تا بتوانیم مشتریان‌مان را که جذب پردیس‌های سینمایی شده‌اند، بازگردانیم.»