درختان، نگهبانان حیات شهر

علی‌محمد مختاری-مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران

خیابان ولیعصر، یکی از زیباترین و در عین حال قدیمی‌ترین خیابان‌های شهر تهران است که 2طرف آن را درختان چنار کهنسال و زیبا فرا گرفته‌اند. این درختان، طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه را به یکی از دیدنی‌های شهر تهران تبدیل کرده‌اند و بنا بر نظرات کارشناسان، خیابان ولیعصر و چنارهایش یکی از مهم‌ترین میراث‌های شهر تهران و در سطح جهانی هستند؛ بنابراین حفاظت آنها از اولویت‌های شهرداری تهران به شمار می‌آید. این در حالی است که عوامل مختلفی در حفاظت از این میراث شهری و ملی دخیل هستند. ازجمله تغییر اقلیم، آلودگی هوا، ریزگردها که با قرار گرفتن روی برگ درختان باعث می‌شوند عمل فتوسنتز صورت نگیرد.
عواملی مانند نبود فضای مناسب برای رشد و تهویه درختان، فشردگی خاک اطراف، فاصله نامناسب کاشت درختان که باعث ایجاد رقابت بین درختان برای به‌دست آوردن مواد غذایی و... می‌شوند نیز سبب می‌شوند تا برخی چنارها صدمات جدی ببینند و برخی از این صدمات آنقدر جدی باشند که غیرقابل جبران شوند. اتفاقی که برای درختان چنار روبه‌ر‌وی پارک ملت افتاده است نیز از همین دست عوامل به شمار می‌رود؛ در واقع باید گفت که آفت‌ها و بیماری باعث خشکی این درختان شده‌است.
حال این نکته را نباید از قلم انداخت که درختان خشک، منبع بیماری‌های مختلف هستند و امکان سرایت بیماری به درختان دیگر را به‌وجود می‌آورند. بنابراین می‌توانند خطرناک باشند و همچنین باعث خطرات جانی برای شهروندان در مواقع توفان و باد و سرما و سقوط شود. در همین راستا برای رفع این دست مشکلات حدود 10اصله درخت چنار خشک روبه‌روی پارک ملت سربرداری شدند. البته این درختان با تیمارداری می‌توانند طی سال‌های آینده سبز شوند.
نکته مهم دیگر اینکه در چنین مواقعی بدون نظر و مجوز کمیسیون ماده7 اجازه قطع یا سربرداری درخت وجود ندارد.
سخن پایانی: در کل 18هزار اصله درخت چنار بین سال‌های 1304 تا 1314 در خیابان ولیعصر حدفاصل میدان تجریش تا میدان راه‌آهن کاشته شد؛ به‌گونه‌ای که در کتاب «شرح زندگانی من» نوشته عبدالله مستوفی ذکر شده به فاصله هر 2متر یک‌اصله درخت چنار و یک‌بوته رز کاشته شد. اما طی 80سال گذشته از این تعداد، برخی با احداث انشعابات معابر جدید مثل خیابان طالقانی، شهید مطهری، انقلاب اسلامی و... جابه‌جا شده‌اند. طی این سال‌ها درمجموع 4-3هزار اصله به‌دلیل آفت‌ها، ورود فاضلاب ساختمان‌های مسکونی به نهر و ساخت‌وسازهایی که در دوطرف خیابان انجام شده از بین رفته‌اند.
به همین منظور، طی 3سال گذشته بیش از 3300‌اصله درخت چنار جدید با بن بالای 50 سانت و قدمت 10‌تا‌15سال عمر به‌صورت روت‌بال کاشته شده است؛ چنارهایی که از نهالستان‌های اطراف مشهد و با تأییدیه سلامت به تهران منتقل شدند. با این حساب اکنون بیش از 17هزار اصله درخت چنار در خیابان ولیعصر وجود دارد و تا زمستان امسال با کاشت 500 اصله دیگر با بن بالای 50سانت و قدمت 10 تا 15سال عمر به سمت تکمیل تعداد اولیه درختان چنار خیابان ولیعصر می‌رویم. در پایان ضمن تشکر از شهروندان نسبت به توجه‌شان به محیط‌زیست خیابان ولیعصر، این اطمینان را به آنها می‌دهیم که تمامی درختان شهر تهران به‌عنوان موجود زنده و نگهبان حیات شهر مورد توجه مدیریت شهری هستند.