ماسک و دلدادگی

حمیدرضا اسلامی ـ روزنامه‌نگار

حتما با رمان‌های مشهور کلاسیک انگلیسی آشنا هستید. نخوانده باشید هم فیلم‌ها و سریال‌هایی را که از روی داستان‌هایی مثل غرور و تعصب ساخته شده، دیده‌اید. در این داستان‌ها که منعکس‌کننده فضای اجتماعی انگلستان و طبیعتا با کمی تسامح برخی دیگر از کشورهای اروپایی در قرون گذشته است، مجالس رقص نقشی محوری در داستان دارند؛ مهمانی‌هایی که به‌طور مرتب توسط اشراف و ثروتمندان و به اشکالی دیگر درمیان فرودستان برگزار شده و در آنجا قصه‌های دلدادگی و عشق آغاز می‌شود. پیداست که این مجالس رقص در آن فرهنگ‌های خاص کارکرد اجتماعی ضروری دارند. درواقع این مهمانی‌ها محل آشنایی جوانان با یکدیگر و زمینه‌ساز ازدواج است؛ دستاورد تکامل اجتماعی برای تسهیل جفت‌یابی.
ساختار اجتماعی در طول زمان به چنین راهکاری برای تسهیل دیدار جوانان و معاشرت کنترل شده آنها دست یافته تا دیدار و آشنایی صورت پذیرد و نتیجه آن که برای تداوم جامعه مهم است، یعنی ازدواج، اتفاق بیفتد؛ ازدواجی که با شناخت نسبی همراه باشد و این شناخت موجب استحکام آن شود.
در جوامع شرقی مثل ایران هم چه در بخش‌های روستایی و چه در مناطق شهری سازوکارهای متناسبی برای این آشنایی وجود دارد. وجود دارد چون ازدواج هم ناگزیر بوده است و هم مشکل‌گشا. کار در مزرعه، مراسم و جشن‌های مربوط به کشت و کار، آیین‌های مذهبی و جشن‌های ملی در ایران بستر آشنایی را فراهم می‌آورد و به‌جز آن، بخشی از این وظیفه برعهده زنان فامیل در جمع‌های زنانه بود.
این مقدمه را نوشتم که بگویم چقدر دیدن روی طرف مقابل در ایجاد ارتباط انسانی مهم است. ازدواج البته یکی از نهادهای اجتماعی است و جز آن هم ارتباط‌های دیگر انسانی اهمیت دارد. حالا بیایید فرض کنید که زدن ماسک دیر بپاید. این وضعیت در شکل‌گیری ارتباط‌های انسانی و آن بخشی از این ارتباط ها که به ازدواج می‌انجامد، اختلال ایجاد می‌کند. گام اول در ایجاد هر ارتباطی دیدن و پسندیدن است. این دیدن ممکن است هر جایی اتفاق بیفتد؛ در دانشگاه، محل کار، فروشگاه، بانک یا ایستگاه مترو. این اشکال در ارتباط انسانی با فضای شبکه‌های اجتماعی و در بستر اینترنت جبران نمی‌شود. فضای مجازی وجود داشته و خواهد داشت و کارکرد آن مکمل ارتباط در فضای واقعی است. این نوشته هم چون نوشته قبلی‌ام علیه ماسک نیست. نوشتن از زاویه‌ای است که ممکن است روزی اهمیت بیابد و چه بسا اصلا و ابدا کار به آنجا نکشد و همانقدر که ماسک برق‌آسا آمد، شتابناک هم برود.