داد و بی‌داد از این وعده‌ها

سهیلا میانجی
مردانی در کت و شلوار با ژست‌های تکراری و زنانی با رعایت حداقلی موازین روی زمین با شعارهای مختلف و نقش بسته در کاغذهای رنگی روی زمین افتاده‌اند؛ مردان و زنانی که در مدتی معلوم در فضای مجازی حضور فعال دارند و در محافل چرخ می‌زنند. در نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند و در تشکل‌های زیست‌محیطی، جشنواره‌ای، عزا و عروسی، همایش‌ها، نشست‌های خبری و... حضور دارند؛ کسانی که به هر اتفاقی واکنش نشان می‌دهند و دست رد به سینه هیچ‌ رسانه‌ای نمی‌زنند. اما همه اینها تاریخ مصرف ‌دارند. آنها تاریخی را معین کرده‌اند تا مغزهای مردم شهرشان را از هر تصویر دیگری جز خود خالی کنند. بعضی برای رأی گرفتن پول‌ تقسیم می‌کنند و بعضی‌ها هم از طریق اپراتورها پیامک تبلیغاتی می‌فرستند و نام‌شان را پای پیام سند می‌زنند. فکر همه جا را کرده‌اند، حتی سرکشی به فلان روستای دورافتاده که فقط روزی در حد یک نقطه روی نقشه مطرح بود تا نشست‌های شبانه در خانه‌ دوستان و آشنایان که فرصتی است تا از برنامه‌هایشان حرف بزنند. در اینجا همه راه‌های موجود برای شرکت در انتخابات و کاندیداتوری را مرور کرده‌ایم.

بیشتر از هر زمان؛ حقوق زنان
براساس ماده ۵۹ قانون درباره تبلیغات انتخاباتی، گفته شده انجام هرگونه فعالیت تبلیغاتی از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها برای نامزدی نمایندگی مجلس، از صدا و سیما، میز خطابه نمازجمعه و هر وسیله دیگری که جنبه رسمی و دولتی دارد، فعالیت کارمندان در ساعات اداری و همچنین استفاده از وسایل و سایر امکانات وزارتخانه‌ها، ادارات، شرکت‌های دولتی، مؤسسات وابسته به دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به آنها و نهادها و مؤسساتی که از بودجه عمومی به هر مقدار استفاده می‌کنند و همچنین در اختیار گذاشتن وسایل و امکانات مزبور ممنوع است و مرتکب، مجرم شناخته می‌شود. به همین‌خاطر تبلیغات این سال‌ها خیلی زیرپوستی اتفاق می‌افتد.
اگر کمی به تبلیغات نمایندگان دقت کنید حتما به مطالب جالبی برمی‌خورید که مرور آنها البته خالی از لطف نیست. مثلا نماینده یکی از شهرستان‌های تقریبا کوچک، سال‌های گذشته با توزیع بروشوری در حوزه انتخابیه‌اش خدماتش را برشمرده بود! از کارهایش در آموزش عالی گرفته تا فعالیت‌های زیرساختی در بنیاد مسکن و آبرسانی روستایی و... فارغ از اینکه آسفالت اصلا کار نماینده مجلس است؟  مردم به این امر واقفند که نمایندگان به جای ارائه گزارش درباره حوزه اجرایی، باید در مورد قانونگذاری و نظارت بر حسن روند اجرایی قانون گزارش دهند. البته استفاده از مطالبات مردمی، اجتماعی و زنان نیز در این تبلیغات حسابی کاربردی شد. مثل تبلیغات در مازندران که همسران نامزدهای انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی با « شعار زن ایرانی دوشادوش مرد خود در همه عرصه‌ها حضور می‌یابد»، همسران‌شان را هنگام ثبت‌نام در انتخابات و صندوق همراهی کردند. مجالس روضه، باشگاه‌های ورزشی، سالن‌های آرایش، مزون‌ها و مجالس عروسی از دیگر فضاهایی بودند که این همراهی برای نامزدها به ارمغان آورد. این رقابت تا جایی پیش رفت که مردان بی‌توجه دیروز به امور زنان، ستاد تبلیغاتی ویژه بانوان راه انداختند و در نشست‌های اختصاصی زنان شرکت کردند تا آرای زنان را نیز از آنِ خود کنند.

از کتاب دعا تا دیدار بزرگان اهل سنت
شاید لازم باشد اندکی به عقب بازگردیم. مثلا انتخابات مجلس دهم و پیامک‌های تبلیغاتی یک فروشگاه در استان فارس که نوشته بود: «فروشگاه... سیاسی نیست، ولی قاطعانه از دکتر... حمایت می‌کند». البته مردم این شهر در هر مناسبتی در آن بازه زمانی مشخص پیام‌های مناسبتی دریافت می‌کردند، تا اینکه انتخابات به سرانجام رسید. صفوف نمازجمعه هم در شهرهای مختلف خالی از این تبلیغات نبود. در همان دوره در شهرستان‌ها نامزدها و هواداران حضور گسترده‌ای در صفوف داشتند. توزیع تقویم، کتاب دعا، عکس و بروشور زندگی‌نامه و سوابق نامزدها بین صفوف و احوال‌پرسی با نمازگزارانی که تا دیروز کسی پیگیر مطالبات‌شان نبود. برای بعضی‌ها علی پروین آستین بالا زد و محمود فکری از پیشکسوتان فوتبال وارد عمل شد. در سمنان دیدارهای خانگی با پذیرایی شکل گرفت و نامزدها سعی کردند با شهرگردی و تبلیغ چهره به چهره، بین بازاریان و... جا باز کنند. دیدار با بزرگان اهل سنت و شرکت در نمازجمعه بخشی از تبلیغات نامزدها در استان خراسان جنوبی بود. بعضی نامزدها هم با راه انداختن کارناوال باعث ترافیک در خیابان‌های اصلی شهر شدند.

کاروان دهان‌پرکن تبلیغات
اما به استثنای همه این فضاها، استفاده کمتر از کاغذ با نظر به اینکه ما چند سالی است بحران کاغذ را در همه بخش‌های فرهنگی کشور تجربه کرده‌ایم، بهترین اتفاق و عادت تبلیغاتی در حفظ سرمایه‌های کشور خواهد بود. بد نیست کمی از نفوذ شبکه‌های مجازی و پیام‌رسان و اهمیت آن بگوییم؛ هرچند بعضی درک درستی درباره استفاده از آن ندارند، مانند ویدئویی که از نمایندگان ممسنی استان فارس و اندیمشک در مجلس شورای اسلامی خبرساز شد. در ویدئوی اول کاروانی به چشم می‌خورد که یک دستگاه «ام آرآی» را در میدان شهر می‌گردانند و با بلندگو اعلام می‌شد که م.گ، آن را به شهر آورده است! اندیشمک خوزستان هم شاهد چنین مانور تبلیغاتی‌ای بود. در این فیلم نشان داده می‌شد که ف.ح، خودروی حمل زباله‌ای که برای رفاه حال شهروندان تهیه شده را در شهر به نمایش گذاشته است! با گذر از چنین برداشت‌هایی از انتخابات باید این نکته را مورد توجه قرار دهیم که استفاده از تبلیغات اینترنتی، مجازی و پیامکی می‌تواند جامعه هدف مهمی مانند نسل جوان داشته باشد. در دوره گذشته استان مرکزی به جایگاه برتری نسبت به دیگر استان‌ها در این‌باره رسیده بود؛ اتاق‌های پرسش و پاسخ که به‌عنوان فضایی برای تضارب آرای اعضا با نامزدها طراحی شده بود و هر شب با آمدن یکی از نامزدها، بحث‌های مهمی بین مردم و آنها شکل می‌گرفت. رای‌گیری‌های مجازی و تحلیل رفتار و کارآمدی هر کاندیدا نیز می‌تواند باعث انتخاب‌های درست‌تری در مجلس آتی باشد.