سرمایه نمادینی به نام فجر

محمدرضا جوادی‌یگانه _ معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران

اندوخته‌ها، آداب و رسوم، ارزش‌ها و قواعد ارزشمند یک جامعه را می‌توان در سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و سرمایه نمادین مشاهده کرد.
سرمایه نمادین در پس انباشت سهم قابل‌توجهی از انواع دیگر سرمایه‌ها فرصت بروز و ظهور می‎یابد. چنان‌که از نام این سرمایه برمی‌آید، همواره با خود معنایی را به همراه داشته و دلالت بر امری از جنس سرمایه ‌دارد، که در اکثر موارد آن سرمایه ملی است. آثار باستانی یک کشور، فولکلور فاخر، موسیقی، هنرهای تجسمی، صاحبان علم و مشاهیر یک ملت، فضاها و فستیوال‌هایی که عنوانشان یاد و نامی از یک کل واحد را تداعی می‌کنند، همگی می‌توانند تبدیل به سرمایه نمادین شوند. چنان که تخت جمشید و ده‌ها اثر باستانی دیگر برای ایران، برج خلیفه برای دوبی و دیوید بکهام برای انگلیس سرمایه نمادین است. از جمله خصوصیات سرمایه نمادین آن است که این سرمایه امکانی برای معرفی و شناسایی یک کشور یا ملت را درجامعه جهانی فراهم می‌کند. این سرمایه امکان «چانه‌زنی» بین‌المللی را برای یک جامعه فراهم خواهد کرد. در فرایند گفت‌وگوی بین‌المللی، سرمایه نمادین که بیش از هر چیز نشان از تاریخ ، تمدن و پایداری فرهنگی یک ملت دارد، موجب توجه دولت‌های مختلف به گفته‌های بازیگران عرصه مقابل شده و آنان را واجد ارزش‌هایی مؤثر و پایدار می‌دانند. سرمایه نمادین، خود تولید سرمایه می‌کند یعنی از وجودش اعتماد و متعاقب آن اعتماد، توسعه سرمایه‌های دیگر را شاهد خواهیم بود و از عدمش، ضعف و سستی یک کشور و ملت هویدا می‌شود. فیلم به مثابه هنر هفتم دارای توانی خارق‌العاده بوده و ابزاری کاربردی برای نمایش واقعیت‌ها، شادی‌ها، غم‌ها، آرزوها و امیدهای یک جامعه است. ازهمین‌روست که فیلم خوب می‌تواند تبدیل به سرمایه نمادین شده و بستری برای نمایش کل واحد و خرده فرهنگ‌های یک جامعه که ضمن تفاوت امکان زیستن یکپارچه را برای خود فراهم آورده‌اند، به رخ بکشد. از سویی دیگر بی‌تردید جشنواره‌ها می‌توانند فرصت‌های مناسبی برای شناسایی ظرفیت‌ها، آسیب‌شناسی و تحلیل ضرورت‌ها و افق‌های پیش رو در عرصه‌ها و موضوعات مختلف یک جامعه فراهم سازند منوط به اینکه با طراحی درست و هدف‌گذاری‌های دقیق بستر شکل‌گیری تولیدات همسو هم فراهم شود.

بیشتر کشورهای دنیا هر سال تعداد زیادی جشنواره سینمایی برگزار می‌کنند، بعضی از این جشنواره‌ها شهرت جهانی دارند و بعضی دیگر شهرت محلی و جهت رشد استعداد‌های ملی و لذت بردن مردم و گردشگران برگزار می‌شوند، که ما در ایران نیازمند حمایت و پشتیبانی هدفمند از اینگونه سیاست‌ها با هدف شناسایی و رشد نبوغ هنری هستیم. ونیز قدیمی‌ترین جشنواره فیلم در دنیاست و ایتالیا به داشتن تعداد بسیاری جشنواره‌های فیلم معروف است. بعضی از این جشنواره‌ها خیلی جدید و بعضی بسیار قدیمی هستند ولی هیچ‌کدام قدمت جشنواره فیلم ونیز را ندارند. این جشنواره‌ها هر کدام ژانرها و فیلمسازان متفاوتی را به مردم معرفی می‌کنند و از این طریق امکان طرح و شنیده شدن صداهای متنوع و متفاوت از سوی گروه‌های متعدد فراهم می‎آید. فیلم فجر در ایران بستری سه‌گانه را مهیا می‌کند. از یک سو موجب گردهمایی و گفت‌وگو میان هنرمندان این هنر مؤثر در کنار یکدیگر شده و امکان انباشت تجربه را فراهم می‌آورد. دوم بستری مناسب برای نقد و بررسی آثار در فضایی تخصصی و همزمان مردمی را پیش روی جامعه قرار می‌دهد که سایر حوزه‌های هنر و البته سایر دانش‌های مرتبط با مردم نیز نیازمند این فضا هستند و سوم میدانی برای ارائه تصویر از جامعه و ملت ایران را برای همگان فراهم می‌سازد.
تهران به‌عنوان پایتخت ایران و فیلم فجر به مثابه سرمایه‌ای نمادین که بازتاب‌دهنده احوالات این سال‌های کشور و همچنین ابزاری برای نمایش هنر و فرهنگ ایران در عرصه بین‌المللی است می‌توانند در پیمانی مشترک، تصویری واحد و مؤثر از کشور پرورانده و به نمایش بگذارند که همکاری و همراهی شهرداری تهران در سی و هشتمین دوره فیلم فجر در راستای همین هدف، فرصتی برای طرح موضوعات تخصصی و حرفه‌ای در حوزه فیلم شهری فراهم خواهد آورد. ازهمین‌رو از تمام صاحب‌نظران، هنرمندان و هنردوستان دعوت می‌کنم که با نگاهی نقادانه و مصلحانه در کنار ما حضور داشته و برای تبدیل شدن تهران به مرکز گفت‌وگوهای هنری و سینمایی به ما یاری رسانند.